Réttur - 01.10.1984, Síða 35

drifaríka skeiði í sögu Nícaragúa. Sveitir
Sómóza stöðva bíl Sandínós, grípa hann
og nánustu samstarfsmenn hans og myrða
þá. Sómóza staðfesti sjálfur að hann hefði
framið þetta ódæði með „hagsmuni Ní-
caragúa“ fyrir augum og í samráði við
sendiherra Bandaríkjanna. Stuttu síðar
settist Sómóza í forsetastól og þar sat
hann og synir hans í rúm 43 ár.
Þessi sex ára barátta fátæks almúga
með Sandínó í broddi fylkingar hlýtur að
teljast stéttastríð, afleiðing margra alda
kúgunar og valdnýðslu jafnt innlendra
sem erlendra drottnara. Varla er unnt að
segja að skýr og heilsteypt hugmynda-
fræði hafi verið leiðarljós í baráttu sand-
ínista, öllu fremur var um að ræða rétt-
lætisást, þjóðernishyggju, sjálfsvirðingu
og djúpstæðan áhuga fyrir félagslegri vel-
ferð fátæklinga og lítilmagna.
Þrátt fyrir það skiptir barátta Sandínós
sköpum fyrir andspyrnuna í Mið-Amer-
íku. Fordæmi hans hvatti nýjar kynslóðir
til dáða í baráttunni gegn kúgun og arð-
ráni. Sandínó varð tákn frelsisþorsta og
baráttuvilja alþýðunnar. Byltingarhreyf-
ingin, sem nokkrum áratugum síðar tók
upp baráttuna á ný og linnti ekki fyrr en
sigurinn var í höfn í föðurlandi Sandínós,
skírskotaði ekki að ástæðulausu til barátt-
unnar á 3. og 4. áratugnum. Byltingar-
stjórn sandínista kippir í kynið.
Tímabil kúgunar
Tímabilið milli heimsstyrjaldanna ein-
kenndist að öðru leyti af því að afturhald
og kúgun ríkti í Mið-Ameríkulýðveldun-
um. „Sterkir menn“, einkennisklæddir og
óeinkennisklæddir einræðisherrar, sátu
að völdum í krafti grimmúðlegra ofsókna.
Stjórnmála- og kjarabarátta var í flestum
tilvikum bönnuð eða rækilega heft.
Bandaríkin studdu þessa einræðisherra
opinskátt og sáu þeim tyrir hergögnum og
fjármagni til að treysta stöðu þeirra.
í staðinn sköpuðu þeir hagstæð skilyrði
fyrir Bandaríkin bæði á stjórnmála- og
efnahagssviðinu. Þegar skyggnst er undir
yfirborðið, reyndist „stefna góða
grannans“, sem Roosevelt talaði um þeg-
ar hann settist í forsetastól, einungis vera
framhald þeirrar stefnu, sem Bandaríkin
höfðu áður fylgt, með þeirri breytingu að
reynt var að forðast bein afskipti banda-
ríska hersins.
Þess í stað komu Bandaríkin sér upp
innlendum bandamönnum og voru örlát
á hernaðaraðstoð í formi þjálfunar og
hergagna. Herstöðvarnar við Panama-
skurð voru sífellt stækkaðar og urðu að
risavöxnum búðum í þessu skyni. Einnig
voru þúsundum herforingja boðnir styrk-
ir og skólavist í herskólum Bandaríkj-
anna en sumir þeirra voru meira eða
minna sérhæfðir fyrir aðstæður í Mið- og
Suður-Ameríku. Þessi menntun var að
miklu leyti stjórnmálalegs eðlis; sam-
kvæmt varnarmálaráðuneyti Bandaríkj-
anna „er höfuðáhersla lögð á baráttu
gegn uppreisnum“. Hátt í fimmtungi tím-
ans er varið í andkommúnískan áróður
og lofgjörð um Bandaríkin.
Þannig réð Jorge Ubico ríkjum í Guate-
mala frá árinu 1931 til ársins 1944, Tibur-
cio Carias Andino í Hondúras 1931 til
1948, Hernanez Martinez í Salvador 1931
til 1944.
Fjárfestingár Bandaríkjanna
aukast
Með þessari stefnu tókst Bandaríkjun-
um að auka fjárfestingar sínar í Mið-
Ameríku seinni hluta 4. áratugarins. Þeg-
ar seinni heimsstyrjöldin skall á 1939 efld-
ust yfirráð Bandaríkjanna enn á ný. Þau
211