Réttur - 01.04.1989, Blaðsíða 26

Framkvæmdastjórnin og
stj órnmálamennirnir
Það er fyrst að nefna að þó að fram-
kvæmdastjórn Evrópubandalagsins sé að
ýmsu leyti andlit bandalagsins út á við og
líklega mest áberandi af stofnunum þess
þá er ætíð nauðsynlegt að hafa í huga að
framkvæmdastjórnin er ekki það sama og
bandalagið. Það er að vísu ósköp eðlilegt
að mönnum hætti til að draga samasem
merki milli framkvæmdastjórnarinnar og
bandalagsins vegna þess að tengsl ríkja
utan Evrópubandalagsins við bandalagið
fara að verulegu leyti fram í gegnum
framkvæmdastjórnina. Þó að þannig hafi
skapast sú ímynd að framkvæmdastjórnin
sé sú stofnun sem allt starf bandalagsins
snúist um og að þar sé bandalaginu
stjórnað, þá er slík mynd ansi fjarri veru-
leikanum. Staðreyndin er sú að þrátt fyrir
að framkvæmdastjórnarmenn séu mikið í
sviðsljósi fjölmiðla vegna þeirra verkefna
sem stjórninni eru falin, þá eru það ekki
þeir sem taka mikilvægustu ákvarðanirn-
ar innan bandalagsins eða í samskiptum
þess við önnur ríki.
Annað atriði sem rétt er að hafa í huga
er að þeir sem sitja í framkvæmdastjórn-
inni eru ekki stjórnmálamenn með póli-
tíska ábyrgð sem þurfa að sækja vald sitt
til kjósenda. Aðstaða þeirra er því allt
önnur en stjórnmálamanna er sitja í ráð-
herraráðinu og veita bandalaginu póli-
tíska forystu. Framkvæmdastjórnarmenn
geta þannig frekar en fulltrúar í ráðherra-
ráðinu sýnt „skilning“ á þörfum ríkja
utan bandalagsins. En þó þeir séu þannig
oftlega jákvæðir í viðræðum þá þýðir slíkt
auðvitað ekki að mál séu komin í höfn,
því þegar kemur að endanlegri ákvörðun
þá er það ekki þeirra að segja af eða á.
Þess er skemmst að minnast er sjávarút-
vegsráðherrar í ráðherraráði bandalags-
ins veittu þeim manni í framkvæmda-
stjórninni, er fer með sjávarútvegsmál,
ofanígjöf á síðasta ári fyrir að vera of já-
kvæður gagnvart sjónarmiðum íslendinga
og gæta ekki nægilega vel hagsmuna
þeirra ríkja í Evrópubandalaginu sem
vilja komast í íslensk fiskimið. Það má
segja að hinir pólitísku forystumenn
bandalagsins séu jarðbundnari en fram-
kvæmdastjórnarmenn í þeim skilningi að
þeir eru með hugann við pólitísk vanda-
mál dagsins og þurfa að gæta að alls kyns
staðbundnum hagsmunum er hafa póli-
tíska þýðingu í þeirra landi.
Flvað varðar þá stjórnmálamenn er
sitja á Evrópuþinginu þá er aðstaða
þeirra önnur en þeirra er sitja í ráðherra-
ráðinu, ekki síst vegna þess að þingið hef-
ur takmarkað vald þegar kemur að því að
taka ákvörðun um stefnumótun fyrir
bandalagið. Þar sem það er í reynd ekki
nema að takmörkuðu leyti á þeirra herð-
um að axla pólitíska ábyrgð á stefnu
bandalagsins geta þeir því leyft sér að
vera „ábyrgðarlausari“ í samskiptum sín-
um við aðila utan bandalagsins, t.d. með
því að vera með yfirlýsingar sem ókunn-
ugir gætu túlkað sem meiriháttar stefnu-
mótun af hálfu bandalagsins. Hér skiptir
líka máli að Evrópuþingið er að brjóta
sér leið til aukinna áhrifa, þó að hægt
gangi að vísu, og því tilhneiging til þess
að vera með „róttækar11 yfirlýsingar til að
vekja athygli á stofnuninni og reyna að fá
aðra til að virða hana sem áhrifaaðila inn-
an bandalagsins. Miðað við stöðu mála í
dag hlýtur hins vegar að vera varhugavert
fyrir aðila utan bandalagsins að leggja of
mikið upp úr yfirlýsingum þingmanna á
Evrópuþinginu um mál er varða sam-
skipti við bandalagið. Það sem hér hefur
verið nefnt er ein ástæða þess, auk ólíkra
sjónarmiða um tilgang bandalagsins, að
74