Fréttablaðið - 04.03.2009, Qupperneq 15

Sögurnar... tölurnar... fólkið...
Veffang: visir.is – Sími: 512 5000
H E L S T Í Ú T L Ö N D U M
Miðvikudagur 4. mars 2009 – 9. tölublað – 5. árgangur
Ríkisbanki tapar | Breski bank-
inn Northern Rock, sem breska
ríkið þjóðnýtti fyrir ári, tapaði
1,4 milljörðum punda í fyrra.
Þetta jafngildir 226 milljörðum ís-
lenskra króna. Tapið er að mestu
tilkomið vegna afskrifta á fast-
eignalánum.
Enn óvissa | Talsvert gengisfall
var á alþjóðlegum hlutabréfa-
mörkuðum í vikunni en fjárfest-
ar eru almennt uggandi um að
aðstæður á fjármagnsmörkuðum
eigi eftir að versna frekar.
Allt niður | Kreppa er nú sam-
kvæmt þumalputtareglum á Norð-
urlöndunum en hagvöxtur hefur
dregist þar saman tvo ársfjórð-
unga í röð nema í Noregi. Að Ís-
landi undanskildu er ástandið
verst í Svíþjóð.
Þurfa hjálp | Alþjóðabankinn,
evrópski fjárfestingabankinn og
evrópski þróunarbankinn ætla að
verja 25 milljörðum evra, jafn-
virði 3.600 milljarða króna til
aðstoðar fyrirtækjum í Austur-
Evrópu, svo sem í Úkraínu, Ung-
verjalandi, Hvíta-Rússlandi og
Serbíu.
Mesta tapið | Royal Bank of Scot-
land tapaði 24,1 milljarði punda,
um 3.900 milljörðum króna, í
fyrra. Þetta er mettap í breskri
fyrirtækjasögu. Bankinn hefur
afskrifað háar upphæðir vegna
kaupa á hollenska bankanum ABN
Amro í hittifyrra.
„Fyrstu samningar eru frágengn-
ir og íhlutir á leið til landsins,“
segir Jóhann R. Benediktsson,
framkvæmdastjóri sprotafyrir-
tækisins HBT á Suðurnesjum.
Fyrirtækið vinnur að þróun orku-
sparandi lausna fyrir rafkerfi
stórnotenda, svo sem frystihús
og fjölveiðiskip.
Jóhann, sem áður var sýslumað-
ur á Keflavíkurflugvelli, gekk í
haust til liðs við bróður sinn, sem
stofnað hafði HBT skömmu áður.
Lítið hafði farið fyrir Jóhanni frá
því hann sagði sýslumannsstarf-
inu lausu þar til hann kynnti HBT
á þéttsetnum ársfundi Nýsköpun-
armiðstöðvar Íslands í gær.
Að sögn Jóhanns hafði frum-
kvöðull unnið að þróun tækninn-
ar í áraraðir norður í landi þar til
HBT gerði samning við hann um
framleiðslu á tæknilausninni, sem
þegar er komin í notkun. „Ég sé
gífurleg sóknarfæri hér sem er-
lendis,“ segir Jóhann. - jab
Fyrstu samn-
ingar í höfn
Jón Aðalsteinn Bergsveinsson
skrifar
„Ég tel eðlilegt að halda í gjaldeyrishöft enn um
sinn,“ segir dr. Daniel Levin, lögfræðingur sem bú-
settur er í Bandaríkjunum og efnahagsráðgjafi rík-
isstjórna víða um heim. Hann segir Seðlabankann
hafa átt þann kost einan að setja höft á gjaldeyris-
viðskipti í enda nóvember eftir snarpt gengishrun
og sé en raunveruleg hætta á að krónan hrynji á ný
verði höftunum aflétt. Hann telur mjög líklegt að
gjaldeyrishöft verði tekin upp í fleiri löndum á allra
næstu vikum í löndunum við Eystrasalt og Austur-
Evrópu enda setji Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn sig
ekki upp á móti þeim eins og sakir standa í alþjóð-
legu efnahagslífi.
Levin hefur komið víða við þar sem efnahagskrepp-
ur hafa dunið yfir síðastliðinn aldarfjórðung og unnið
með ríkissstjórnum landa við að vinna sig út úr vand-
anum. Levin var ráðgjafi stjórnvalda í Rússlandi í
því upplausnarumróti sem skapaðist eftir fall komm-
únismans auk þess að vinna náið með stjórnvöldum í
Suður-Ameríku, Austur-Evrópu, í Afríku og Asíu.
Levin hefur komið hingað til lands margoft síðast-
liðin fimmtán ár en hann vann með Seðlabankanum
að fyrstu skuldabréfaútgáfu bankans í Bandaríkj-
unum árið 1993.
Hann segir Seðlabankann ekki hafa átt um neitt
að velja þegar ákveðið var að setja á höft á
gjaldeyrisviðskipti hér í fyrrahaust. Stjórn-
tæki bankans, svo sem stýrivextir, hafi ekki
dugað til að halda erlendum fjárfestum í land-
inu og hafi þurft að grípa til annarra ráða.
„Ef Seðlabankinn hefði ekki sett höftin á þá
hefðu fjárfestar reynt að skipta krónum út fyrir
allt sem hönd á festi, svo sem evrur, bresk pund,
Bandaríkjadali og svissneska franka. Þetta var
raunveruleg hætta,“ segir Levin.
Hann segir flókið mál að létta á höftunum. Það
verði ekki gert fyrr en erlendir fjárfestar sjái hag
í því að koma hingað aftur. Fyrst verði pólitískur
stöðugleiki að vera fyrir hendi og hjól efnahagslífs-
ins að vera komin í gang. Nokkuð er í að sá stöðug-
leiki náist, að hans mati.
Levin bendir á að ríkisstjórnir fyrrum austan-
tjaldslanda innan Evrópusambandsins (ESB) sem
ekki hafi innleitt evruna, svo sem við Eystralt, Búlg-
aría, Tékkland, Pólland, Rúmenía og Ungverjaland,
séu þegar byrjuð að ræða alvarlega um innleiðingu
gjaldeyrishafta í kjölfar gengishruns og endurskoð-
unar matsfyrirtækja á lánshæfi þeirra. Reikna megi
með að höftum verði komið á á næstu vikum.
„Þessi lönd munu ekki hafa neitt val bráðlega enda
verða þau að stöðva gengishrunið með einhverju
móti,“ segir Levin.
Aðspurður telur Levin óvíst hvort gjaldeyrishöft
komi í veg fyrir aðildarviðræður landa að ESB. Sam-
bandið hafi fram til þessa verið mjög opið fyrir inn-
göngu nýrra þjóða en slæm skuldastaða þeirra landa
sem sitji á biðstofunni geti verið fyrirstaða. Marg-
ir risanna innan ESB, svo sem Þýskaland, hafi nóg
með sitt nú þegar og séu nýbúnir að losna undan
skuldaklafanum í kjölfar samruna við Austur-Þýska-
land. „Þótt gjaldeyrishöft séu vissulega biðstöð fyrir
upptöku annarrar myntar þá mega Íslendingar ekki
einblína um of á upptöku evru í nánustu framtíð. Það
eru aðrir kostir í boði til skemmri tíma,
svo sem tenging við Bandaríkjadal,
og þá verður að skoða með opnum
huga,“ segir Daniel Levin.
Gjaldeyrishöft senn
tekin upp í Evrópu
Gjaldeyrishöft verða brátt útbreidd í Austur-Evrópu, að mati
bandarísks efnahagsráðgjafa. Höft séu biðleikur fyrir nýja
mynt.
Göngum
hreint til verks!
Ríkisstjórnin ákvað á fundi sínum
í gær að ráða evrópska ráðgjafar-
fyrirtækið Hawkpoint til að vinna
að samningagerð milli gömlu og
nýju bankanna undir stjórn full-
trúa íslenskra stjórnvalda.
Verkefnið felst annars vegar í
ráðgjöf vegna þeirra samninga
sem þurfa að eiga sér stað á milli
ríkisins fyrir hönd nýju bank-
anna og kröfuhafa þeirra gömlu
í tengslum við uppgjör þeirra en
hins vegar verður sérþekking fyr-
irtækisins nýtt til að skoða leiðir
að uppgjörum bankanna.
Fjórum erlendum ráðgjafarfyr-
irtækjum var boðið að taka þátt í
útboði vegna verkefnisins en tvö
drógu sig í hlé vegna hagsmuna-
tengsla, að því er segir á vef for-
sætisráðuneytis. - jab
Hawkpoint
ráðið til starfa
DANIEL LEVIN
Íslendingar verða að vera
opnir fyrir öllum mögu-
leikum í gjaldeyrismálum,
segir efnahagsráðgjafi. M
A
R
K
A
Ð
U
R
IN
N
/VA
LLI
Orðskýringin
Hvað er S&P
500-vísitalan?
Jónas Fr. Jónsson
Ósanngjarnri
gagnrýni svarað
4-5 6
Bjarni Már Gylfason
Aukin framleiðni
er forsendan
6