Lesbók Morgunblaðsins - 11.03.2006, Side 2

2 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 11. mars 2006
!
Ég var staddur heima í
Reykjavík í janúar og þar
sem ég rölti um miðbæinn í
frostinu og snjónum datt mér
í hug að gefa öndunum brauð.
Heima hjá mömmu og pabba
fann ég brauðleifar í frystin-
um sem ég þíddi og stakk í
poka. Það er vel við hæfi og lýsandi
fyrir inntak þessa pistils að fyrsta
mannfólkið sem ég sá niðri við Tjörn
voru tveir ungir menn – líklega nemar
úr MR – sem voru að kasta snjóbolt-
um í endurnar við mjóbrúna sem ligg-
ur á milli Iðnó og
Ráðhússins.
Eiga endurnar
ekki nógu erfitt
með að þrauka,
sveltandi í skítakulda? Þarf að bæta
tveimur vitleysingum sem drepa tím-
ann með snjókasti ofan á öll harð-
indin? Viðbrögð mín voru ekki nógu
hörð, eftir á að hyggja. Ég sendi þeim
illt auga, gekk til þeirra og kallaði þá
hálfvita. Þeir hættu snjókastinu (í bili
að minnsta kosti) og svöruðu fyrir sig
að þeir væru ekki að miða beint á
endurnar (og að þær hefðu bara gam-
an af þessu). Ég yrti ekki á þá meir
heldur sneri mér frá, tók fram pokann
og hóf að drepa tímann með brauð-
kasti. Þar sem ungmennin gengu í
burtu vona ég að þeir hafi tekið eftir
framtaki mínu og jafnvel hugsað sig
um stundarkorn – í stað þess að
fleygja snjó er hægt að fleygja brauði!
Athöfnin er svipuð – þeir geta haft
gaman af því að henda hlutum í endur
(án þess að miða beint á þær) og end-
urnar kynnu eflaust að meta það bet-
ur en boltana (þær eru umkringdar
snjó hvort eð er).
Strákarnir voru komnir í hvarf áður
en alvöru lætin byrjuðu. Ég var með
brauðið sneitt í poka og ætlaði mér að
rífa einn bita í einu, eins og venjan er
– en réð engan veginn við eft-
irspurnina. Áður en ég vissi af var ég
umkringdur öndum, svönum og gæs-
um sem komu hvaðanæva. Straum-
urinn var endalaus! Ég neyddist til að
flýja af hólmi, setjast niður á bekk við
Lækjargötu og búta brauðið sundur í
rólegheitum. Því næst sneri ég aftur á
vígvöllinn. Ég var ekki einn á svæð-
inu. Þarna var kona að taka ljós-
myndir af fuglunum (ekki að gefa
brauð) og maður með barn (sem var
að gefa brauð). Fuglarnir voru svo
sársvangir að það var ómögulegt að
ráða við hópinn. Ég sem reyni gjarn-
an að gefa hverjum fugli jafnt gat
ekki annað en sturtað úr pokanum yf-
ir fuglaþvöguna og látið mig hverfa.
Ég nefndi þetta við móður mína
sem sagði mér að hún hefði gengið
fram á svan stuttu áður og fylgst með
honum reisa sig hátt og blaka vængj-
unum. Undir tignarlegu yfirborði var
hægt að telja í honum beinin. Því spyr
ég: hvaða furðulegi misskilningur hef-
ur valdið því að borgarbúar gefa önd-
unum aðeins á sumrin, þegar þær
hafa það ágætt hvort eð er, en láta
þær svelta á veturna? Og hvers vegna
fer fullorðið fólk aðeins niður að Tjörn
þegar börn eru með í för? Hér er eitt-
hvað dularfullt á ferð. Við ættum að
hrósa happi yfir því að fuglarnir nenni
að hanga hér á rassgatinu Íslandi yfir
vetrartímann – það er hinn mesti mis-
skilningur hjá þeim að fljúga ekki
eitthvað annað (þeir halda að sjálf-
sögðu að hér sé til nóg að borða eftir
allar ríkulegu sumarmáltíðirnar). En
svo er ekki. Þeir eru skraut til að
fegra miðbæinn fyrir smáborgarbúa
til að dást að á góðviðrisdögum. Hina
dagana geta þeir að mestu leyti átt
sig.
Stuttu síðar hélt ég matarboð sem
endaði með ferð niður í miðbæ. Áður
en við héldum á ölhúsin að sturta pen-
ingum niður í drykkjuskap dró ég lið-
ið niður að Tjörn með nokkra poka af
brauði. Okkur var tekið fagnandi og
færri komust að en vildu. Síðan kom í
ljós að ekki höfðu allir gestirnir skilað
sér – sumir fóru beina leið á barinn
því að það er svo hallærislegt að gefa
öndunum brauð. Það er fyrir börn,
sérvitringa og gamalt fólk.
Sögur úr
Andabæ
Eftir Gunnar Theo-
dór Eggertsson
gunnaregg@-
gmail.com
Máttur netsins sem fjölmiðils erennþá að koma í ljós. Ný tækni ognýir miðlar hafa áhrif á menninguokkar, daglegt líf og samskipta-
form. Í marshefti bandaríska tímaritsins Van-
ity Fair birtist ítarleg grein um MySpace.
Fyrir þá sem ekki vita er MySpace nýjasta æði
unga fólksins á netinu. Það
eru allir á MySpace.
Chris DeWolfe og Tom
Anderson stofnuðu MyS-
pace í Los Angeles í janúar
2004. Þeir trúðu að MyS-
pace gæti orðið stærra en
þrjú stærstu vefsvæðin Yahoo, MSN og AOL
en að MySpace yrði eins kúl og það er, var al-
gjör tilviljun. Samkvæmt fjölmiðlakönnun
Nielsen skoða fleiri MySpace heldur en Google
og eBay. MySpace telur yfir 50 milljónir
skráðra notenda og sú tala hækkar ört. Talið
er að MySpace hafi halað in 30 til 40 milljónir
Bandaríkjadala á árinu 2005 og að sú tala muni
þrefaldast á þessu ári. Á skrifstofu MySpace
vinna 175 starfsmenn sem skanna síðurnar og
ganga úr skugga um að skilaboðin og mynd-
irnar sem þar eru birtar séu ekki ósæmilegar.
Á sama hátt og Google og eBay breytti
hvernig fólk nær sér í upplýsingar og vörur
hefur MySpace breytt því hvernig ungt fólk
(25% notenda er undir 18 ára aldri) hefur sam-
skipti sín á milli og hvernig það skoðar hvað
annað og metur. MySpace er félagslegur
stimpill. MySpace höfðar til kynslóðarinnar
sem er algjörlega sjálfhverf
og býður upp á frægð í netheimum þar sem
hver og einn býr sér til „prófíl“ og ímyndin er
allt. Margir eyða heilu og hálfu dögunum á
MySpace og þar skrifar fólk texta um sjálft sig
og reynir að sjálfsögðu að vera mjög sniðugt,
telur upp áhugamál, setur inn myndir af sér,
tónlist, myndbönd og þar er líka hægt að
blogga og skiptast á skilaboðum við „vini“ sína.
Aðalmálið er nefnilega að safna sem flestum
vinum og byggja upp tengslanet.
Þegar loksins tískubylgjan skall á landið
voru Íslendingar ekki lengi að hrúgast þangað
inn, búa til „prófíla“ og safna vinum. Það er
auðvitað ákveðið stöðutákn að eiga sem flesta
vini á MySpace. Vinsældir MySpace má að ein-
hverju leyti útskýra með því að þar eru allir,
frægir og ófrægir. (Þar er líka auðvelt að halda
úti síðum fyrir fræga fólkið og taldi grein-
arhöfundur Vanity Fair 63 Jennifer Aniston-
síður). Mörk raunveruleikans og sýndarveru-
leikans eru stöðugt að þurrkast út og DeWolf
og Anderson hafa lýst MySpace sem raun-
veruleikasjónvarpi netsins.
MySpace hefur haft gríðarleg áhrif á menn-
ingariðnaðinn, tískuheiminn og sérstaklega
tónlistarbransann. Tónlistarmenn hafa verið
einkar duglegir við að nýta sér „sitt pláss“ til
að kynna afurðir sínar og þá skiptir ekki máli
hvort listamennirnir séu algjörlega óþekktir
að taka upp heima í stofu eða heimsfrægar
rokkstjörnur. Íslenskar hljómsveitir hafa ver-
ið duglegar að setja upp MySpace-síður enda
er það kjörin leið til að leyfa heiminum að
heyra tónlistina.
Fjölmörg dæmi eru um að hljómsveitir hafi
byggt upp aðdáendahóp á MySpace þegar
plötufyrirtækin hafa verið of sein að taka við
sér, Clap Your Hands Say Yeah sem spilaði á
síðustu Airwaves-hátíð er dæmi um hljómsveit
sem varð fræg á MySpace. Stórstjörnur eru
líka farnar að ranka við sér og Black Eyed
Peas og Neil Diamond eru meðal listamanna
sem hafa sett nýjar plötur á MySpace áður en
þær komu út. Stóru plötufyrirtækin eru sjálf
komin með MySpace síður þar sem þau kynna
tónlistarmenn á sínum snærum og hefur nýtt
plötufyrirtæki MySpace Records verið stofnað
í samvinnu við Interscope.
Nýtt kvikmyndafyrirtæki MySpace í sam-
vinnu við Fox er í burðarliðnum, enda koma
aðalauglýsingatekjur MySpace frá kvik-
myndaverum í Hollywood. MySpace er auð-
veld leið til að ná til fjöldans og Fox notaði
MySpace til að auglýsa myndina Walk the
Line og sjónvarpsþáttinn Nip/Tuck síðastliðið
haust.
Nýr eigandi MySpace er nefnilega fjöl-
miðlakóngurinn Rupert Murdoch, eigandi
News Corp. sem á Fox sjónvarpsstöðina og
systurfyrirtæki. Þar eignaðist Murdoch gull-
námu af markaðsupplýsingum þar sem hægt
er að fylgjast með ungu fólki og neysluvenjum
þess, svo ekki sé minnst á nýja notendur fyrir
aðra miðla í eigu Fox og News Corp. og vett-
vang til að auglýsa afurðir þeirra. Ekki eru all-
ir notendur glaðir með að Murdoch sé nýr eig-
andi MySpace enda er fjölmiðlarisinn afar
umdeildur og nokkrar „Fuck Rupert Mur-
doch-síður“ hafa verið settar upp og „Rupert
Murdoch Owns Your Soul“.
Hvaða áhrif það mun hafa á MySpace að það
sé komið í eigu fjölmiðlarisa á eftir að koma í
ljós. Það er líka spurning hversu lengi tísku-
fyrirbrigðið endist og hvað gerist þegar fólk
fær leið á MySpace. Á MySpace hefur allavega
orðið til netsamfélag sem teygir anga sína vítt
og breitt um heiminn og MySpace sannar að
enn er ekki séð fyrir endann á áhrifamætti
netsins á daglegt líf okkar og menningu. Ef þú
vilt vita hvað er að gerast þá verður þú að vera
á MySpace.
Ertu á MySpace
Fjölmiðlar
Eftir Hönnu Björk
Valsdóttur
hannabjork@-
gmail.com
’MySpace höfðar til kyn-slóðarinnar sem er al-
gjörlega sjálfhverf ‘
I Tveir af þekktustu listamönnum þjóð-arinnar til margra áratuga fagna glæstum
ferli í sömu vikunni; Jón Nordal tónskáld og
Erling Blöndal Bengtsson sellóleikari. Í Les-
bók í dag fjalla tveir tónlistarfræðingar um
þessa tvo listamenn og er augljóst hversu
mikils þeir meta framlag þeirra beggja. Jafn-
framt er þetta ábending
til okkar allra um hve
nauðsynlegt er að fylgj-
ast með og hlúa að þeim gróðri sem listsköpun
þjóðarinnar er; skapa honum raunveruleg
vaxtarskilyrði og veita raunveruleg tækifæri.
II „Það er tæpast ofsögum sagt – og ekki áneinn hallað – þótt því sé haldið fram að
Jón Nordal, sem fagnaði áttræðisafmæli sínu
sl. mánudag, sé eitt mesta tónskáld sem Ís-
land hefur átt. Í Jóni kristallast straumar og
stefnur 20. aldarinnar. Ævi hans og tón-
smíðaferill er samofinn íslenskri tónlistar-
sögu. Jón var einn af forvígismönnum mód-
ernismans á Íslandi gegnum Musica Nova –
hann var fyrsti formaður félagsskaparins 1959
– og stýrði æðstu stigum tónlistarkennslu á
Íslandi sem skólastjóri Tónlistarskólans í
Reykjavík 1959–1992, með innsæi sem ekki
öllum er gefið. Hann hefur sameinað hið
„þjóðlega“ og „alþjóðlega“ í tónlistinni, háð
glímuna við stílinn og að lokum fundið sína
eigin leið. Tónlist Jóns er innhverf og djúp-
hugul, og hún þekkist á örfáum töktum.
Helsta einkenni hennar er hægfara tónferli
þar sem þykkir og litskrúðugir hljómar eru í
forgrunni. Hljómarnir eru safaríkari en gerist
og gengur og Jón fer undurmjúkt og fyr-
irhafnarlaust úr einum í annan, byggir upp
spennu sem magnast með hverju slagi og leys-
ist svo á hárréttu augnabliki. Í þessari tónlist
er engu ofaukið.“
III Það er ekki lítið brautryðjandaverk semErling Blöndal Bengtsson hefur innt af
hendi fyrir íslenskt tónlistarlíf þó starfsaldur
sinn hafi hann allan alið utan Íslands. Árang-
urinn er bókstaflega mælanlegur eins og
Bjarki Sveinbjörnsson bendir svo réttilega á í
grein sinni.
„Að loknu námi og störfum í Ameríku gerð-
ist Erling Blöndal prófessor í sellóleik við
Músíkk Konservatoríið í Kaupmannahöfn og
varð einn af virtustu sellóleikurum hins vest-
ræna heims auk þess að verða kennari fjölda
nemenda sem flutt hafa heiminum nýjar og
gamlar sellóbókmenntir í mannsaldur. Meðal
nemenda hans þar fyrstu árin var Pétur Þor-
valdsson. Líklega má finna sterkustu áhrif
Erlings hér á landi, fyrir utan að flytja okkur
ný og gömul sellóverk, í gegnum nemendur
hans. Telja má þar fremstan í flokki Gunnar
Kvaran. Gunnar var nemandi Erlings í ára-
fjöld og í gegnum langt, metnaðarfullt og ein-
stakt starf hans sem kennara sellónemenda
horfir Erling Blöndal Bengtsson á hið ís-
lenska tónlistarsvið og brosir til hins stóra
hóps „músíkalskra barnabarna“ eins og hann
birtist sem nemendur Gunnars og annarra
fyrrum nemenda hans af fyrstu kynslóð. Þeg-
ar Erling Blöndal kom fyrst til Íslands var hér
aðeins einn sellóleikari sem eitthvað kvað að,
Heinz Edelstein. Nú má mynda með þeim
heila hljómsveit.“
Neðanmáls
Ég veit kannski ekki um hvað málið snýst, reyndi ítrek-að að vera með á nótunum og horfa á upptöku á spjalliEgils við Sjón á netinu en án árangurs í fjarlægðinni.
En ég las pistlana eftir Sjón og Hauk Má á Bjartsvef og í
Kistu og fannst áhugavert að skynja á hversu ólíkan hátt
raddirnar skila sér yfir hafið.
Ég hef annars fylgst ágætlega með umræðunni um skop-
myndirnar hér í útlandinu og er efnislega sammála Hauki um
að varast beri tvíhyggju góðs og ills og ónæmi sem af henni
hlýst. Og það er í sjálfu sér ágætt að í spekinga sé hjólað og á
Íslandi verði til ríkulegri rifrildishefð. En þá er líka svo spæl-
andi þegar umræðan endar á fyrirsjáanlegum og freudískum
pissum í kross. Eða má vona að allt fússið og fullnægja fúlheit-
anna sé inngangur og forleikur að annars konar samræðu?
Heimspekingum og skáldum er ábyrgð á höndum, heyr
heyr, að fjarlægast hrokann og nálgast hlustun nýrra eyrna
og augna. Að hlúa að hinum örfína núningsfleti samræðunnar,
sem knýr hana áfram og býr til stöðugan vettvang fyrir frjóar
og eldfimar samræður. Gjarnan vildi ég nú hlúa að, en í órétt-
lætanlegu ofnæmisviðbragði, í ónógum nettengslum, pirra ég
mig á tóni pistlapiltsins. En hann er væntanlega kátur í
hakkabuffi heimspekinnar og skíttar bara í góðri trú á fiðlur,
og án efa getur verið hressandi að skítta af og til á fiðlur. En
að réttlæta það með þéttpakka rökfræði II og gagnrýnum
fræðum allra landa til að ítreka sjón sinna haukfránu augna og
búa til andmælanda-dúkku og skýra hana því fagra nafni
skynjunar augnanna, þá finnst mér sem umræðan hlunkist of-
an í tvíhyggju erkiprestanna, í stað þess að vera inngangur að
umræðu í nýju ónæmiskerfi andstöðunnar, sem hún svo
kannski er eða getur orðið …
Oddný Eir Ævarsdóttir
www.kistan.is 9.3.2006
Ofnæmisviðbragð
Morgunblaið/RAX
Skemmtun á skautum.
Lesbók Morgunblaðsins Kringlunni 1, 103 Reykjavík, sími 5691100, Útgefandi Árvakur hf. Ritstjórnarfulltrúi Þröstur Helgason, throstur@mbl.is Auglýsingar
sími 5691111 netfang augl@mbl.is Bréfsími 5691110 Prentun Prentsmiðja Morgunblaðsins