Lesbók Morgunblaðsins - 01.07.2006, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 1. júlí 2006 | 13
Stúlknatríóið frá Brooklyn, Slea-ter Kinney, hefur gefið út þá yf-
irlýsingu á heimasíðu sinni að sveit-
in sé hætt störfum í bili. Sleater
Kinney, sem spilaði nýverið á
Reykjavík Tropic-hátíðinni, kom
fram á sjónarsviðið fyrir
um ellefu árum síðan og
hefur sent frá sér sjö
plötur á þeim tíma. Þá
er allt útlit fyrir að sveitin muni
halda sína síðustu tónleika í sumar á
Lollapalooza-tónlistarhátíðinni í
Chicago.
Tónlist Sleater Kinney hefur
gjarnan verið flokkuð undir indí-
rokksenuna en sveitin er skipuð
þeim Corin Tucker og Carrie
Brownstein, sem spila báðar á gítar,
og Janet Weiss sem lemur húðir.
Þær tvær fyrrnefndu stofnuðu
bandið árið 1995 en Janet Weiss
gekk svo til liðs við þær tveimur ár-
um síðar. Enginn bassaleikari spilar
með þeim en aftur á móti spilar Cor-
in Tucker á barítóngítar sem oft
gegnir hlutverki bassagítarsins og
jafnframt stillir Carrie sinn gítar
hálftóni neðar.
Í yfirlýsingu þeirra kemur fram
að ákvörðunin hafi verið tekin í sátt
allra hljómsveitameðlima og þær
þakka öllum þeim sem hafa hjálpað
bandinu í gegnum árin. Það er því
ljóst að þeir sem sáu þríeykið spila á
NASA á Reykjavík Tropic voru
jafnframt á einum af þeirra síðustu
tónleikum.
  
Kanadíska hljómsveitin ArcadeFire, sem vakti heimsathygli
fyrir frumburðinn Funeral, hefur
núna lokið upptökum á fimmtán nýj-
um lögum sem munu fara á vænt-
anlega hljómplötu sveitarinnar. Win
Butler, söngvari sveitarinnar, hefur
jafnframt lýst því yfir að stefnt sé að
því að fá aðstoð sinfóníuhljómsveit-
arinnar í Búdapest í nokkrum lög-
um. Upptökur hafa farið fram í
heimaborg þeirra, Montreal, í kirkju
sem þau hafa innréttað sem hljóð-
ver. Hljóðheimur Arcade Fire mun
víst stækka enn á þessari plötu og
nefnir Butler meðal annars gríð-
arlega stórt pípuorgel sem notað er í
tveimur lögum.
  
Ævi tónlistarmannsins JeffBuckley er efniviður vænt-
anlegrar kvikmyndar sem leikstjór-
inn Brian Jun
hefur tekið að sér
að gera. Stuðst
verður við ævi-
sögu Jeff Buck-
ley sem móðir
hans, Mary Gui-
bert, hefur verið
að vinna að. Hún
segist hafa
ákveðið að taka
þátt í gerð kvikmyndarinnar um son
sinn af ótta við að Hollywood myndi
ekki gera viðfangsefninu nægilega
góð skil. Fréttir herma að myndin
muni að miklu leyti fjalla um sam-
band tónlistarmannsins við föður
sinn, Tim Buckley, sem einnig var
tónlistarmaður en hann lést árið
1975. Eins og kunnugt er lést Jeff
Buckley þrítugur að aldri þegar
hann drukknaði í kvöldsundlaug-
arferð árið 1997. Ekki liggur fyrir
hver mun leika söngvarann ang-
urværa í kvikmyndinni.
Arcade Fire
Sleater-Kinney
Jeff Buckley
Erlend
tónlist
Skandínavíska svartþungarokkið hefurlöngum verið mönnum aðhlátursefni, ogþað réttilega í mörgum tilfellum. Ekki erannað hægt en að brosa í kampinn yfir
ýktri búninga- og ímyndarvinnu margra sveit-
anna, þar sem duflað er við dökkar hliðar tilver-
unnar. Útkoman er oft og tíð-
um einkar kómísk, og oft er
maður ekki viss hvort menn
taka sig grafalvarlega eða eru
skellihlæjandi á bak við lík-
farðann eins og það heitir víst
(„corpsepaint“).
Hitt ber á að líta að svartþungarokkið hefur
gefið af sér margar af ævintýralegustu og frum-
legustu þungarokksplötum síðustu ára, stað-
reynd sem of oft er hulin vegna trúðsláta tónlist-
armannanna. Norska sveitin Immortal var lengi
vel fremst í flokki þessarar framsóknar en sveit-
ina þraut örendi sumarið 2003 – ári eftir að hafa
gefið út meistaraverk sitt, Sons of Northern
Darkness.
Nú myndu margir vilja tefla fram „hreinna“
svartþungarokki á borð við það sem er að finna á
plötunum Pure Holocaust (1993) og Battles in the
North (1995). En fyrir margar sakir toppuðu Im-
mortal sig á svanasöngnum. Eftir að leiðtogi
sveitarinnar, Abbath, skipti alfarið yfir á gítar
(frá og með At the Heart of Winter, 1999) breytt-
ist tónlist Immortal; úr hefðbundnu og hörðu
svartþungarokki í melódískari gerð þessa sama
forms. Lögin urðu lengri og epískari og tónlistin
sem kom út úr þessum umskiptum er frábær.
Segja má að Abbath dragi nokkurn veginn
saman sögu Immortal á plötunni. Hann spilar út
öllum trompunum, líkt og hann hafi verið búinn
að ákveða að þessi plata yrði hin síðasta. Þannig
er frábærum keyrslulögum teflt fram í byrjun,
„One By One“ og titillaginu, „Sons of Northern
Darkness“. Abbath er algjör snillingur í að raða
saman gítarriffum á óvæntan og frumlegan hátt,
kaflaskiptingar í lögunum lúta oftast undarlegum
reglum og útkoman oft stórmerkileg. Þannig
beitir hann einslags „hring“-aðferð í titillaginu
þar sem byrjað er á ákveðnu stefi, í kjölfar þess
er svo farið víða um hljómavelli þar til að endað
er á byrjunarstefinu og laginu lokað með því.
Áhrifin af þessari aðferð eru stórkostleg. Hægu
og stórbrotnu lögin gefa hröðu lögunum þá ekk-
ert eftir. „Tyrants“ er líklega besta lag þeirrar
gerðar sem Abbath hefur samið, dramatískt og
verður ægifallegt er á líður – hvernig það dragn-
ast einhvern áfram með mikilli reisn. Lögin átta
eru reyndar hvert á sinn hátt meistaraverk, það
er ekki snöggur blettur á þessari mergjuðu plötu,
sem er glæsileg varða um eitt besta þungarokks-
band sem tíundi áratugurinn gaf af sér.
Ískalt meistarastykki
Poppklassík
Eftir Arnar Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
T
il að fá góða innsýn í hvernig pönkið
varð að síðpönki er óvitlaust að festa
kaup á fyrstu þremur plötum Wire.
Reyndar var sveitin þegar komin á
fleygiferð út úr þriggja gripa form-
inu á fyrstu plötu sinni, Pink Flag
(1977). Lög sem telja má til hefðbundins, adr-
enalínlegins pönkrokks, eins og „12XU“ og „Mr.
Suit“, standa þar við hlið sértækari smíða á borð
við titillagið „Pink Flag“ og „Reuters“, sem er
fyrsta lag skífunnar. Leitun er að
flottara upphafslagi plötu, sá list-
ræni tónn sem átti eftir að verða
leiðarstef sveitarinnar er þar
glæsilega sleginn. Meðlimir Wire
vissu hvað þeir vildu og vissu hvað þeir voru að
gera, allir utan einn voru þeir fyrrum listnemar og
endurspeglaði tónlistin þann bakgrunn. Lögin voru
búin til og sett fram sem listaverk – þetta snerist
ekki um að hækka gítarinn í botn, gera „eitthvað“
og storka kerfinu. Það er t.a.m. merkilegt að heyra
hvernig lag eins og „Field day for the Sundays“ fer
algerlega á svig við viðteknar reglur um vers, brýr
og viðlög. Það er allt í skralli í þeim efnum og svo
hættir lagið skyndilega þannig að hlustandinn
hugsar ósjálfrátt: „Bíddu, vantar ekki eitthvað?“ Í
Wire voru eins sannir framúrstefnu- og bylting-
armenn og þeir gerast.
„Við komumst fljótlega að því að okkur langaði
alls ekki að gera það sama og hinar sveitirnar voru
að gera,“ sagði Colin Newman, söngvari og gít-
arleikari Wire, í viðtali við Morgunblaðið í júlí 2000.
Þá lék sveitin, með alla fjóra upprunalega meðlimi
innanborðs, á All Tomorrows Parties-tónlistarhá-
tíðinni en þar var viðtalið tekið. „Eftir að sú
ákvörðun var tekin fóru hugmyndirnar að streyma
fram, nýjar áherslur, nýjar nálganir við hlutina.
Við þetta fengum við það orð á okkur að vera sífellt
að breytast. Og við fundum að það væri alls ekki
svo slæmt að vera þekktur fyrir svoleiðis hluti.“
Endursköpun …
Síðasta platan í hinni heilögu þrenningu, 154
(1979), inniheldur þannig eitthvað sem er fyrir
löngu komið úr pönkham. Wire tókst ætl-
unarverkið, að endurskapa rokkið samkvæmt sín-
um hugmyndum. Þar má finna stór, dramatísk
„verk“ eins og „Map Ref. 41°N 93°W“ og „A Touch-
ing Display“, hið fyrra ofurmelódískt, en hið seinna
leysist á endanum upp í mikinn óhljóðagjörning.
Hvert og eitt lag sem 154 prýðir hefur eitthvað
til að bera, en ég verð sérstaklega að nefna „The
Other Window“ sem framúrskarandi dæmi um
hvert sveitin var komin á þessum tímapunkti, lagið
er hin fullkomna „avant garde“-poppsmíð.
Þá er merkilegt að heyra lögin á sjötommunni
sem fylgdi frítt með fyrstu útgáfum af 154. Þar eru
fjögur lög, eitt eftir hvern meðlim. Á þessari plötu
er að finna hreina umhverfða tónlist í bland við
örgustu tilraunastarfsemi. Þetta er eitthvað sem
kallar óneitanlega fram svipaðar æfingar Pink Flo-
yd á Ummagumma en þess má geta að sá er
tryggði Wire samning við Harvest fyrirtækið, sem
gaf út fyrstu þrjár plöturnar og meðfylgjandi smá-
skífur, var Norman nokkur Smith. Hann var upp-
tökustjóri Pink Floyd og Bítlanna m.a. en Pink
Floyd gaf út undir merkjum Harvest á áttunda
áratugnum ásamt fjölda annarra framsækinna
rokksveita.
154 er meistaraverk Wire. Ári fyrr kom Chairs
Missing út, en hún brúar bil fyrstu plötunnar og
154. Rokkið er tekið að afbyggjast hægt og örugg-
lega er hér er komið sögu, eins og heyra má í
„Mercy“, „Practice makes Perfect“ og sér í lagi í
„Heartbeat“. Það gleymist stundum í umræðum
um Wire og hið mikla listræna gildi hennar að frá
þeim komu einnig hörkupopplög, eiginleiki sem
lýsir sér best í hinu magnaða og algerlega ómót-
stæðilega „Outdoor Miner“ sem er af þessari sömu
plötu (kom einnig út á smáskífu í janúar 1979).
Einungis Bítlarnir áttu sér jafnmerka þróun og
má segja að þetta þriggja ára tímabil Wire sé eins-
konar samþjappaður Bítlaferill – bara aðeins hrað-
ari og styttri líkt og fyrstu pönklögin voru.
Áhrif frá Wire hafa ratað inn í tónlist sam-
tímasveita eins og Franz Ferdinand, Bloc Party,
Maximo Park, Futureheads o.s.frv. Í raun á öll
þessi ný-nýbylgja mikið undir hljóðheimi Wire.
Andi Wire hefur reyndar svifið yfir um allnokkurt
skeið, bretarokksveitir eins og Blur og Elastica
drógu einnig sitthvað úr sarpi sveitarinnar. Eins
og oft vill verða með nafntogaða áhrifavalda þá
seldi Wire lítið sem ekkert af þessum fyrstu þrem-
ur plötum sínum og hvað þá að fólk í dag hafi hlust-
að á sjálfa tónlistina, þó að það sé alltaf að lesa um
hana.
Smekkvísir dagsins í dag, Pitchfork, er nýbúinn
að úrskurða um ævarandi gildi áðurnefndra platna
með því að gefa fyrstu tveimur plötunum 10.0 í ein-
kunn og þeirri síðustu 9.1 (líkast til mistök, 154 á að
sjálfsögðu að fá 11.0).
… og endurútgáfa
Endurútgáfur á þessum hornsteinum hafa því mið-
ur verið nokkuð ruglingslegar. Plöturnar hafa
komið út nokkrum sinnum á geisladiskum, með
mismunandi hljómi, stundum með aukalögum og
stundum ekki. Þessar nýjustu útgáfur innihalda
engin aukalög, en Wire gaf út slatta af smáskífum
sem ekki rötuðu inn á breiðskífurnar sem hefur
verið hægt að nálgast á fyrri endurútgáfum. Þetta
er spurning um hverju fólk vill ná fram, hvað nýj-
ustu endurútgáfurnar varðar er því lýst yfir að ætl-
unin sé að stilla plötunum fram eins og þeim var
upprunalega ætlað að vera. Aukalög hafa hins veg-
ar lengi vel verið álitin þjónusta við kaupendur og
líka ákveðin beita, en sumir eru að kaupa plötuna
aftur og þurfa því eitthvað gúmmelaði til að rétt-
læta útgjöldin. Mér finnst þetta hálfpartinn synd,
því áðurnefnd sjötomma hefur ekki verið sett með
154 t.d. (menn hefðu átt að sjá sóma sinn í því að
framleiða 3. diskinn og stinga honum inn í hulstr-
ið). Kaupendur geta þá hæglega forritað afspil-
unina þannig að þeir njóti upprunalegu plötunnar
án þess að aukalög taki að glymja eftir síðasta lag.
Meðlimir Wire eru að endurútgefa plöturnar
sjálfir í þetta sinnið, á merki sínu Pinkflag. Plöt-
urnar koma einnig út sem partur af boxinu WIRE:
1977–1979. Sextíu síðna bæklingur fylgir auk
tveggja aukadiska, Live at the Roxy, London – Ap-
ril 1st & 2nd 1977 og Live at CBGB Theatre, New
York – July 18th 1978. Plöturnar er einungis hægt
að nálgast í gegnum vefbúðina posteverything-
.com. Er það ekki yndislegt?
Víruð
þrenna
Engin hinna upprunalegu síðpönksveita náði
jafnglæstum árangri og breska sveitin Wire sem
þróaði sjálfa sig á ljóshraða á árabilinu ’77 til
’79. Þrjár fyrstu plöturnar voru endurútgefnar
fyrir stuttu, bæði einar og sér en einnig saman í
kassa.
Eftir Arnar
Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
Wire Andi Wire hefur svifið yfir um allnokkurt skeið,
bretarokkssveitir eins og Blur og Elastica drógu
einnig sitthvað úr sarpi sveitarinnar.