Lesbók Morgunblaðsins - 20.01.2007, Síða 12

Eftir Birtu Björnsdóttur
birta@mbl.is
Kvikmyndatímaritið Premierebirtir í upphafi árs lista yfir
nokkrar þeirra bíómynda frá Holly-
wood sem rata munu í kvikmyndahús
á árinu. Þar kennir ýmissa grasa og
meðal þeirra 25 mynda sem grein-
arhöfundar telja til má finna ýmsar
spennandi myndir og aðrar ekki eins
spennandi.
  
Framhaldsmyndir einkennalistann. Oceańs Eleven þótti vel
heppnuð, Oceańs Twelve ekki. Því
þótti aðstandendum tilvalið að blása
til þriðju myndarinnar, Oceańs Thir-
teen, sem er að sögn eins aðalleik-
aranna, Bernie Mac, „allt það sem
Oceańs Twelve átti að vera.“ Myndin
skartar sem fyrr öllu genginu hans
Danny Ocean (George Clooney).
Í maí er komið að frumsýningu síð-
ustu myndarinnar, allavega í bili, um
sjóræningjana í
Karíbahafinu, en
sú nefnist Pirates
of the Caribbean:
At World́s End.
Þar fer Keith
Richards með
hlutverk föður
Jack Sparrow
(Johnny Depp).
Shrek hinn
þriðji verður
einnig frumsýnd í maí. Hinum fag-
urgræna Shrek og eiginkonu hans,
Fionu, fæðist erfingi.
Morgan Freeman snýr aftur sem
Guð almáttugur í Evan Almighty
(framhaldsmynd Bruce Almighty) en
í þetta sinn er það Evan nokkur Bax-
ter (Steve Carrel) sem fær heimsókn
frá Guði. Það er vonandi að myndin
verði fyndnari en fyrirrennarinn.
Harry Potters og Fönixarregl-
unnar er eflaust beðið með mikilli
óþreygju, eins og alls sem út er gefið
um galdrastrákinn fræga. Myndin
verður frumsýnd í júlí.
Og enn er fylgst með Hannibal
Lecter en fimmta myndin um mann-
ætuna ógurlegu lítur dagsins ljós á
árinu. Í myndinni, Hannibal Rising,
er fylgst með uppvexti hins unga
Hannibals, sem leikinn er af Gaspard
Ulliel.
  
Frægasta fjölskyldan sem Spring-field hefur alið af sér, Simpson
fjölskyldan, er
einnig væntanleg
á hvíta tjaldið í
sumar. Leikstjóri
myndarinnar,
David Silverman,
sem einnig hefur
leikstýrt fjölda
þáttanna, segir
myndina þó alls
ekki vera svana-
söng Hómers,
Marge og allra
hinna en nú er 18. þáttaröðin í bígerð
þar vestra.
  
Saga Mariane Pearl, A Mighty He-art, vakti athygli víða um heim
en hún er eftirlifandi eignkona blaða-
mannsins Daniel Pearl sem var rænt
og var tekinn af
lífi í Pakistan árið
2002. Í sam-
nefndri bíómynd
leikur Angelina
Jolie hina ófrísku
Mariane en leik-
stjóri mynd-
arinnar er Mich-
ael Winterbottom
(Road to Guant-
anamo).
Grindhouse
nefnist nýjasta mynd leikstjórans
Quentin Tarantino sem hann leik-
stýrir í félagsskap Roberts Rodrigu-
ez. Myndin segir frá kaldrifjuðum
morðingja, sem leikinn er af Kurt
Russel, sem myrðir kvenfólk sér til
skemmtunar.
Michael Moore hefur ýmislegt út á
bandarískt þjóðfélag og stjórnendur
þess að setja . Í nýjustu mynd sinni,
Sicko, beinir hann spjótum sínum að
heilbrigðiskerfi Bandaríkjanna.
Kvikmyndir
Shrek.
Angelina Jolie sem
Mariane Pearl.
Hómer
Simpson.
12 LAUGARDAGUR 20. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
Fólk sem heldur að það hafi vit á öllu veitekki hvað það hefur lítið vit,“ sagðikvikmyndagagnrýnandinn og bætti við:„Það er óþolandi fyrir okkur hin.“ Hann
hafði þá nýlokið við að raða upp tíu bestu bíó-
myndum síðasta árs og bar sinn lista saman við
lista annarra kvikmyndagagnrýnenda. Hans listi
var langbestur. Auðvitað.
Já, nú hefur listafólkið mestanpart lokið sér af í
fjölmiðlunum hérlendis sem erlendis. Tíu verst
lukkuðu síðkjólarnir 2006. Tíu best heppnuðu veð-
urspárnar 2006. Tíu glæsilegustu fjárfestingarnar
2006.
Einu sinni var ég listamaður. Það gat verið
gaman. Að setja saman svona lista er eins konar
samkvæmisleikur, úllendúllendoff. En ekki get ég
ímyndað mér að gaman hafi verið að taka þátt í
leiknum þetta árið á sviði kvikmynda. Útslátt-
arkeppnin hlýtur einkum að hafa snúist um hvaða
myndir voru illskástar. Eiginlega eru þau skipti
teljandi á fimm fingrum 2006 sem mann hreinlega
langaði að sjá eitthvað sérstakt í bíó.
Framboðið á almennum sýningum reykvísku
bíóanna hefur sjaldan eða aldrei verið aumara en í
fyrra. Það þýðir: Framleiðsla stóru kvikmynda-
færibandanna í Hollywood hefur aldrei verið aum-
ari. Bíóin voru einsog sjálfsafgreiðslustöð fyrir
hugmyndaleysið og meðalmennskuna þaðan.
Einnig myndir stórleikstjóra, sem vonir voru
bundnar við, stóðu ekki undir væntingum, einsog
The Departed eftir Martin Scorsese, sem reyndist
lapþunn undanrenna úr eldri verkum leikstjórans
og Munich eftir Steven Spielberg, sem kiknaði
undan sjálfsmikilvæginu. Af stórleikstjórunum
var aðeins Ang Lee í formi með sína fallegu og fín-
stilltu kúrekaástarsögu Brokeback Mountain, en
hann er reyndar ekki bandarískur leikstjóri. Önn-
ur „wannabe“ í Óskarsverðlaunin í fyrra, einsog
Capote eftir Bennett Miller og Good Night and
Good Luck eftir George Clooney skriðu yfir með-
allag en virkuðu frekar sem heimildir um menn og
málefni en áhrifamikil listaverk. Sama má segja
um prýðilegt heimildardrama Pauls Greengrass
um Flight United 93 og Stephens Frears The
Queen um hlutskipti bresku konungsfjölskyld-
unnar. Þetta eru myndir sem sækja efnivið í raun-
veruleikann og tekst það með snjöllum handritum
og leikhópum. En þær munu gleymast löngu áður
en veruleikinn sem þær spegla. Æ fleiri bíómynd-
ir, sem gerðar eru á vesturlöndum, ekki síst í
Hollywood, segja sögur úr nýlegum eða eldri
fréttum eða af fólki í fréttum. Það segir, að ég
held, meira um hugmyndalega uppdráttarsýki og
sköpunardeyfð en pólitíska vitund framleiðenda
eða tilfinningu þeirra fyrir straumum í samtím-
anum.
Ég ætla ekki að gerast síðbúinn listamaður í
þessum pistli. En ég ætla að halda því fram að
bestu myndirnar á listum listafólksins séu þær
sem sýndar voru á smærri og stærri kvik-
myndahátíðum, ekki á svokölluðum almennum
kvikmyndasýningum. Ef ekki væri fyrir þessar
sérdagskrár væri með engu móti unnt að tjasla
saman marktækum listum yfir bestu myndir árs-
ins, heldur aðeins þær verstu. Hvernig hefði 2006
verið ef við hefðum ekki haft tækifæri til að sjá
myndir einsog Red Road eftir Andreu Arnold frá
Bretlandi, Caché eftir Michael Haneke og Lemm-
ing eftir Dominik Moll frá Frakklandi, Farväl Fal-
kenberg eftir Jesper Ganslandt frá Svíþjóð, svo
örfá dæmi séu nefnd af hinum og þessum bíódög-
um? Það hefði að stærstu leyti verið tröllauknar
amerískar umbúðir utanum amerískt loft.
Því má vel halda fram að flestar bestu myndir
síðasta árs hafi verið sýndar á Alþjóðlegu kvik-
myndahátíðinni í Reykjavík og hinar á Iceland
Film Festival. Aðsóknin á báðar þessar hátíðir bar
því vitni að íslenskir kvikmyndaáhugamenn eru
margir og langsoltnir. Hitt var bagalegt að hátíð-
irnar voru tímasettar hvor ofaní aðra. Samkeppni
milli þeirra um forvitnilegar myndir er til góðs en
samkeppni um áhorfendur til tjóns. Sem betur fer
mun lengra líða á milli hátíðanna í framtíðinni.
Þegar listafólkið fer að líta yfir árið 2007 gæti
orðið vandasamara en 2006 að setja saman listann
góða. Fyrir utan hátíðirnar tvær fá „almennar
sýningar“ nýja innspýtingu úr tveimur áttum:
Fyrirtækið Græna ljósið mun standa fyrir sýn-
ingum á „hátíðarmyndum“ árið um kring og í
Tjarnarbíói er ætlunin að endurvekja Fjalakött-
inn. Allt lofar þetta góðu um framboðslista bíóárs-
ins 2007.
Ennfremur legg ég til að besta mynd ársins
2006 sé Borat. Hún er í senn vitlausust og vitræn-
ust. Borat er heimurinn í dag.
Kikkelanikoff
SJÓNARHORN »Ef ekki væri fyrir þessar sér-
dagskrár væri með engu móti
unnt að tjasla saman marktæk-
um listum yfir bestu myndir árs-
ins, heldur aðeins þær verstu...
Eftir Árna Þórarinsson
ath@mbl.is
Eftir Sæbjörn Valdimarsson
saebjorn@heimsnet.is
H
áðfuglarnir gefa lítið fyrir bann-
helgi, siðferðismörk og eru til
alls vísir. Þó hlýtur brúnin að
hafa lyfst á einhverjum þegar
fréttist að Þjóðverjar væru að
gera gamanmynd um Adolf
karlinn Hitler. Það er ekki langt síðan þeir film-
uðu sig frá honum í fyrsta skipti af fullri alvöru
með Der Untergang (’04), minnisstæðri og heið-
arlegri mynd. Satt að segja bjóst maður við að þar
við sæti og ákjósanleg þögnin fengi að umlykja
minningu „Der Führer“ á nýjan leik. A.m.k. í
Þýskalandi, en þessi illræmdi þjóðarleiðtogi og
fjöldamorðingi hefur oftsinnis verið gerður að
umfjöllunarefni kvikmyndargerðarmanna, jafn-
vel hafður að háði og spotti af sigurvegurunum í
síðari heimsstyrjöldinni.
„Það vorar hjá Þýskalandi og Hitler, en fimb-
ulvetur í Póllandi og Frans...“. Eitthvað á þessa
leið hljómar fræg lína úr kvikmyndunum og síðar
söngleiknum The Producers, sem er ein þekkt-
asta satíra sem gerð hefur verið um Foringjann í
seinni tíð. Myndin er ein sú besta úr smiðju Mels
Brooks og er rétt að undirstrika vel og vandlega
að átt er við frummyndina sem er frá 1968, með
Zero Mostel og Gene Wilder í aðalhlutverkunum.
Varist eftirlíkinguna frá 2005.
Frægasta spottið sem hefur verið filmað um þá
skrattakollana og fóstbræðurna Hitler og Mus-
solini, er vitaskuld háðsádeilan Einræðisherrann
– The Great Dictator, sem meistari Chaplin lauk
við á stríðsárunum, nánar til tekið 1940. Atriðið á
rakarastofunni er eitt það kaldhæðnislegasta í
kvikmyndasögunni.
Mein Führer rifin niður
Svo við snúum okkur að samtímanum, þá var
skopmyndin Sannarlega sannasti sannleikurinn
um Adolf Hitler, eða Mein Führer – Die wirklich
wahrste Wahrheit über Adolf Hitler, frumsýnd
um síðustu helgi í Þýskalandi. Leikstjóri og hand-
ritshöfundur er Þjóðverjinn Dani Levy, fæddur í
Sviss fyrir hálfri öld og á m.a. að baki gam-
anmyndina Alles auf Zucker! , sem var sigursæl á
kvikmyndahátíðum á síðasta ári. Viðbrögðin voru
mikil og sum hver óvænt. Til að byrja með ruddi
hún úr efsta sætinu smellinum Night in the Mu-
seum, þrátt fyrir slæmt orðspor, almennt nei-
kvæða dóma og hnútukast á skjánum á milli leik-
stjórans og stjörnunnar hans, Helge Schneider.
Fyrr eða síðar hlaut að koma að því að Þjóð-
verjar gerðu sjálfir grínmynd um sinn hataða
leiðtoga og engum kemur á óvart að henni var
ekki tekið með fagnaðarlátum. Í dag, sextíu árum
eftir fall Þriðja ríkisins, hvílir þetta ömurlega
tímabil sem mara á þýsku þjóðinni sem skilur
ekki enn hvernig hún kom brjálæðingnum til
valda.
Eðli gagnrýninnar hefur komið á óvart, ekki
það að flestir hafa tætt myndina Mein Führer –
Die wirklich wahrste Wahrheit über Adolf Hitler,
niður, heldur að fáir hafa talið hugmyndina að
baki hennar gagnrýniverða – að nota böðulinn
Hitler sem efni í gamanmynd. Flest annað er
myndinni fundið til foráttu, hún sögð barnaleg, fá-
ránleg, klúr, og það sem er verst af öllu þegar
gamanmynd á í hlut: Grútleiðinleg.
„Áhorfendur hlæja í tvö, þrjú skipti undir sýn-
ingunni,“ segir Michael Althe, gagnrýnandi
Frankfurter Allgemeine Zeitung, og stillir henni
upp við hlið frægra háðsádeilna á Foringjann og
Þriðja ríkið, á borð við Einræðisherrann og To Be
or Not to Be (’42), eftir Ernst Lubitsch, og er sá
samanburður Mein Führer..., mjög í óhag. Harold
Peters hjá Welt am Sontag, vandar verkinu ekki
kveðjurnar og telur sýnu verst að Foringjanum,
af öllum mönnum, er sýnd samúð.
Hluti aðfinnslnanna í garð Mein Führer..., staf-
ar af spurningunni um smekk. Levy , sem er af
gyðingaættum (eins og Chaplin, Lubitsch, Bro-
oks, og fleiri góðir kvikmyndagerðarmenn og
gagnrýnendur Foringjans), er sagður setja Hitler
í stellingar sem gætu verið úr lélegri aulabrand-
aramynd. Karlinn látinn bleyta rúmið, leika sér í
baðkarinu, hlaupa um á fjórum fótum, o.s.frv. Af
þessu má ljóst vera að aðalatriðið er að Adolf Hit-
ler er ennþá einstaklega óþægilegt umfjöllunar-
efni í augum Þjóðverja.
Þýskt skopskyn
Ein meginástæðan fyrir vondum dómum og við-
brögðum þeirrar, að því er virðist, arfaslöku Mein
Führer..., gæti þrátt fyrir allt verið þýskt skop-
skyn. Þjóðverjar eru ekki rómaðir fyrir að grínast
að eigin landi og þjóð, hvað þá að bannhelgi. Það
verður örugglega löng bið eftir háðsádeilu úr
þeirri átt um Adolf Hitler. Um leið og hann er
nefndur á nafn rifjast samstundis upp smánin
sem hann gerði föðurlandinu á tímum Þriðja rík-
isins. Umræðan um Mein Führer..., snýst því að
hluta til um hvort Hitler eigi að vera uppspretta
gamanmyndar og síst af öllu þýskrar myndar.
Mein Führer..., hefst árið 1944, á atriði þegar
snargeggjaður þjóðarleiðtoginn virðir fyrir sér
rústir Þriðja ríkisins. Ráðgjafar hans leggja sig í
framkróka við hressa upp á ímynd Foringjans,
ráða Adolf Grünbaum (Ulrich Müher), leiklist-
arráðgjafa af gyðingaættum, til að koma fram
sem Hitler og flytja í hans stað nýársræðu sem á
að stappa stálinu í bugaða þjóð á ögurstund. Að
launum er Grünbaum lofað að hann og fjölskylda
hans sleppi við útrýmingarbúðirnar.
Grünbaum, sem klæðir Foringjann sinn-
epsgulum íþróttabúningi, gerir líkamsæfingar,
leggst á fjórar fætur og tekur að gelta eins og
Blondi, uppáhaldshundurinn hans góði. Tilfinn-
ingalega bældur, getulaus (Eva Braun kvartar
undan því að hún finni ekki fyrir manndómi For-
ingja síns og ektamaka er hann fer á fjörurnar við
hana), og andlega tættur af hrottafengnum föður,
endar Adolf Hitler á bekknum hjá sálfræðingi.
Þau atriði eru sögð minna á mynd eftir Woody Al-
len.
Svo virðist sem Levy hafi fullkomlega mistekist
að fara í fötin hans Chaplins og gera grín að vand-
meðförnustu persónunni í sögu þjóðarinnar.
Enda ekki á hvers manns færi að máta þær flíkur.
(Heimildir: Variety, The Hollywood Reporter)
Skopmyndin Sannarlega sannasti sannleik-
urinn um Adolf Hitler, eða Mein Führer – Die
wirklich wahrste Wahrheit über Adolf Hitler,
var frumsýnd um síðustu helgi í Þýskalandi.
Leikstjóri og handritshöfundur er Þjóðverjinn
Dani Levy, fæddur í Sviss fyrir hálfri öld. Við-
brögðin voru mikil og sum hver óvænt. Það
hlaut að koma að því að Þjóðverjar gerðu
grínmynd um Hitler.
Aðhlátursefnið Adolf Hitler
Mein Führer Til að byrja með ruddi hún úr
efsta sætinu smellinum Night in the Museum,
þrátt fyrir slæmt orðspor, almennt neikvæða
dóma og hnútukasts á milli leikstjórans og
stjörnu myndarinnar.
Reuters