Lesbók Morgunblaðsins - 12.05.2007, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 12. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
Eftir Birtu Björnsdóttur
birta@mbl.is
Framhaldsmynd Wall Street fráárinu 1987 lítur dagsins ljós á
næstunni samkvæmt upplýsingum
frá framleiðanda myndanna, Edw-
ard R. Pressman.
Það var sem
kunnugt er Mich-
ael Douglas sem
fór með hlutverk
hins fégráðuga
fjármálamanns
Gordon Gekko og
mun hann að
sögn Pressman
taka að sér hlut-
verkið á nýjan
leik. Leikstjóri Wall Street, Oliver
Stone, hefur þó hafnað tilboði um að
leikstýra framhaldsmyndinni.
Pressman vildi ekkert gefa upp
um söguþráð myndarinnar en Gekko
endaði bakvið lás og slá í fyrri mynd-
inni.
Douglas hlaut mikið lof fyrir túlk-
un sína á Gekko og þótti meðal ann-
ars besti leikarinn á Óskarsverð-
launahátíðinni árið 1988.
  
Leikarinn Gordon Scott lést í vik-unni, 80 ára að aldri. Hann lést
í kjölfar hjartaaðgerðar á spítala í
Baltimore.
Scott er þekktastur fyrir hlutverk
sitt sem Tarsan í
kvikmyndum um
hann frá sjötta
áratugnum. Hann
vann sem líf-
vörður þegar
kvikmyndafram-
leiðandi í Holly-
wood kom auga á
hann og bauð
honum hlutverk í
kvikmynd. Þegar
yfir lauk hafði hann leikið í 24 kvik-
myndum, mest vestrum og myndum
um skylmingarþræla. Sem fyrr
sagði var hann þó langþekktastur
fyrir framlag sitt í frumskóginum
sem hinn íturvaxni Tarsan.
Danton Burroughs, barnabarn
höfundar Tarsans, Edgars Rice,
sagði Scott hafa verið hinn full-
komna Tarsan.
„Hann var gáfaður og indæll og
bar sig auk þess vel. Svoleiðis skrif-
aði afi Tarsan,“ sagði Burroughs.
  
Tribeca-kvikmyndahátíðin varsett á fót af leikaranum Robert
De Niro í kjölfar hryðjuverkaárás-
anna á Bandaríkin árið 2001. Mark-
miðið með hátíð-
inni var öðrum
þræði að blása lífi
í menningar- og
mannlíf á neðri
hluta Manhattan.
Hátíðin er nú
nýafstaðin og
fjöldi kvikmynda-
gerðarfólks kom-
ið til síns heima
með verðlauna-
grip í farteskinu.
Besta heimildarmynd hátíð-
arinnar var valin Taxi to the Dark
Side eftir Alex Gibney. Myndin
fjallar um stefnu stjórnar Bush
varðandi pyntingar á föngum og litið
er til meðferðar á föngum í Guant-
anamo Bay, Írak og Afganistan.
Gibney var tilnefndur til Óskars-
verðlauna árið 2005 fyrir heimild-
armynd sína um Enron-hneykslið.
Meðal annarra verðlaunahafa
mátti finna Fred nokkurn Durst,
söngvara hljómsveitarinnar Limp
Bizkit, fyrir frumraun sína á leik-
stjórnarsviðinu, The Education of
Charlie Banks.
  
Peter Jackson hefur gert samningvið DreamWorks-kvikmynda-
risann um að fjármagna næstu
mynd sína.
Myndin nefnist Svo fögur bein
(The Lovely Bones) og er gerð eftir
samnefndri sögu Alice Sebold.
Sögumaðurinn er stúlka sem myrt
var af nágranna sínum og hún fylgist
með lífi á jörðinni af himnum ofan.
KVIKMYNDIR
Michael Douglas.
Robert De Niro.
Gordon Scott sem
Tarsan.
Eftir Björn Norðfjörð
bn@hi.is
Um síðustu helgi setti Spiderman 3 nýttmet í miðasölu vestra þegar á hanaseldust aðgöngumiðar fyrir 150 millj-ónir dala. Þegar nýjasta mynd Davids
Lynch Inland Empire var frumsýnd í Bandaríkj-
unum í desembermánuði í fyrra seldust á hana
miðar fyrir 27 þúsund fimm hundruð og átta
dali, en þegar allt er talið hafa selst þarlendis
miðar fyrir rétt rúma 750 þúsund dali. Könguló-
armaðurinn var frumsýndur í 4.253 kvikmynda-
húsum en veldið hans Lynch tveimur. Sony-
fyrirtækjasamsteypan framleiddi Spiderman 3
sem kostaði 258 milljónir dollara í framleiðslu
(og væntanlega annað eins í markaðssetningu).
Inland Empire sem Lynch skaut sjálfur á fimm
ára gamla stafræna upptökuvél var mikið til fjár-
mögnuð af honum sjálfum auk þess sem hann
annaðist einnig dreifingu vestra (meira að segja
evrópskir samframleiðendur hans lögðu ekki í að
markaðssetja myndina í Bandaríkjunum). Engu
breytir þótt Spidermen 3 hafi fengið almennt
slaka dóma, á meðan Inland Empire hafi víða
verið hampað sem meistarastykki. Er furða þótt
maður tali um kreppu í óháðri bandarískri kvik-
myndagerð þegar svona er komið fyrir ein-
hverjum helsta forsprakka hennar.
Þessa kreppa má auðvitað um margt rekja til
markaðsyfirráða Hollywood-risanna og ofur-
áherslu þeirra á afþreyingarefni á borð við Spi-
derman 3 (gætuð þið ímyndað ykkur Lynch leik-
stýra þeirri fjórðu?). Þó ber að hafa í huga að
um nokkurt skeið þreifst frjó óháð kvikmynda-
gerð í Bandaríkjunum samhliða Hollywood, sér-
staklega á níunda áratugnum þegar fram komu á
sjónarsviðið leikstjórar sem Jim Jarmusch,
Spike Lee, Todd Haynes, Hal Hartley, Gus Van
Sant auk Lynch. Á undanförunum árum hafa
stóru stúdíóin aftur á móti lagt undir sig óháðu
fyrirtækin og bera þar hæst kaup Disney á
Miramax árið 1993, og stofnað sértækar deildir
innan eigin múra sem sérhæft hafa sig í fram-
leiðslu ódýrari mynda (t.d. Fox Searchlight, Fo-
cus Features, Sony Pictures Classics, Paramount
Vantage). Í markaðssetningu þessara mynda er
svo látið í veðri vaka að um sé að ræða óháða
kvikmyndagerð, og því miður eru fjölmiðlar allt-
of gjarnir á að apa eftir þá vitleysu, þegar ris-
arnir eru með þessu útspili sínu að gera end-
anlega útaf við óháða bandaríska
kvikmyndagerð.
Það skyldi enginn halda að ytri aðstæður sem
þessar dragi ekki úr sköpunarkrafti og fram-
sækni myndanna sjálfra. Í apríl-hefti breska
kvikmyndatímaritsins Sight & Sound er einmitt
að finna heilmikla úttekt á hversu formúlukennd
og fyrirsáanleg „óháða“ myndin sé orðin. Fjar-
lægðin á milli „óháðu“ Sundance-hátíðarinnar og
óskarsverðlaunanna minnkar með hverju ári.
Þær myndir sem ekki eru hreinlega markaðs-
settar af stúdíóunum sjálfum á Sundance eru
sýndar þar í von um að stúdíóin kaupi þær til
dreifingar. Í lykilgrein heftisins nefnir Mike Atk-
inson þrjá leikstjóra sem hálfgerða fánabera
óháðrar bandarískrar kvikmyndagerðar. Fulltrúi
ungu kynslóðarinnar er Andrew Bujalski (Funny
Ha Ha og Mutual Appreciation) sem ráðgerir að
skjóta sína síðustu óháðu mynd í sumar vitandi
það að ekki verður aftur snúið eftir að hafa gert
samning um sína fyrstu stúdíó-mynd. Næst ber
að nefna Þjóðverjann Werner Herzog sem býr
og starfar um þessar mundir í Bandaríkjunum
(sbr. Grizzzly Man og The Wild Blue Yonder).
Þriðji fulltrúinn er svo sjálfur David Lynch, sem
líkt og bent var á í upphafi hefur verið hreinlega
útskúfaðar frá bandarískum kvikmyndaheimi.
Krepputalið er vart orðum aukið í ljósi þess
hversu langt Atkinson þarf að seilast í leit að
fánaberum óháðrar amerískrar kvikmyndagerð-
ar: einn kominn á stúdíósamning, annar Þjóð-
verji og sá þriðji „flóttamaður“ í Evrópu.
Óháðar amerískar í kreppu
SJÓNARHORN » Engu breytir þótt Spidermen 3 hafi fengið almennt slaka
dóma, á meðan Inland Empire hafi víða verið hampað sem
meistarastykki. Er furða þótt maður tali um kreppu í óháðri
bandarískri kvikmyndagerð þegar svona er komið fyrir ein-
hverjum helsta forsprakka hennar.
Eftir Sæbjörn Valdimarsson
saebjorn@heimsnet.is
T
il viðbótar litlum afköstum í magni,
féll leikstjórinn Stanley Kubrick
frá á besta aldri, liðlega sjötugur.
Afraksturinn var „aðeins“ 11 leikn-
ar, langar myndir, á rúmum fjöru-
tíu árum. The Killing var frumsýnd
1956, sú síðasta, Eyes Wide Shut, árið 1999. Það
tók því Kubrick fjögur ár að meðaltali að ljúka við
hverja mynd og tíminn lengdist um helming þegar
líða tók á ferilinn, síðust þrjár myndirnar voru
gerðar á tæpum aldarfjórðungi. Kvikmynda-
áhugafólk gæti snarlega þegið að meira lægi eftir
meistarann.
Það er ekki loku fyrir það skotið. Kubrick var
um flesta hluti sérstakur, hann fleygði t.d. aldrei
nokkrum hlut sem viðkom listsköpun hans og
vangaveltum. Spielberg gat t.d. gengið inn í hug-
myndaheim starfsbróður síns til að ljúka við A.I.
að honum látnum. Þrátt fyrir að Spielberg hefði
úr miklu að moða var verkefnið sýnd veiði en ekki
gefin. Afraksturinn var hálfgerður bastarður sem
stóð engan veginn undir vonum og ólíklegt að A.I.
verði nokkurn tíma nefnd í tengslum við þennan
mikilvæga kvikmyndagerðarmann. Vonandi
gegnir öðru máli um uppkast sem kom í leitirnar
um síðustu áramót. Kubrick skildi eftir sig mikið
magn af alls kyns gögnum vestur í Kaliforníu er
hann flutti alfarinn til London árið 1962. Þau gögn
höfðu aldrei verið rannsökuð gaumgæfilega fyrr
en í fyrra og þá kom margt forvitnilegt fram í
dagsljósið.
Verkið sem um ræðir er ófullgert handrit,
byggt á Lunatic at Large, spennusögu sem
glæpasagnahöfundurinn Jim Thompson (The Ge-
taway, The Grifters), vann við á sjötta áratugnum.
Þeir unnu saman með glæsilegum árangri að The
Killing (’56), og Paths of Glory, ári síðar. Hand-
ritið var álitið glatað uns Philip Hobbs, tengda-
sonur leikstjórans, komst hægt og bítandi á slóð-
ina sem endaði í hálfgleymdu geymslurými í
Hollywood. Hobbs ætlar ekki að láta þar við sitja
og undirbýr nú kvikmyndagerðina undir stjórn
Chris Palmer og hefur fengið Stephen R. Clarke
til að yfirfara og endurskrifa handritið.
Hobbs er búinn að gera nokkrar tilraunir til að
koma myndinni í startholurnar og leitaði fyrst
hófanna hjá franska kvikmyndaframleiðandanum
Pathé. Einkum vegna þess að í augum Frakka er
Thompson hálfguð á borð við Edgar Allan Poe.
Þegar engan hljómgrunn var að fá á þeim bæ, hélt
Hobbs yfir Ermarsundið, á fund framleiðandans
Edward R. Pressman. Hann er kunnur fyrir að
ráðast í óhefðbundin umfjöllunarefni og þora að
taka áhættu með góðum árangri, eins og Thank
you for Smoking, Das Boot og American Psycho,
eru til vitnis um. Þær eru á meðal tæpra 90 mynda
sem hann hefur komið á koppinn á löngum og lit-
ríkum ferli.
Hobbs minntist þess að tengdafaðir sinn hefði
oft rætt þetta dularfulla handrit og hversu snjöll
hugmyndin væri sem lá að baki því. Kubrick vissi
ekki hvar það var niðurkomið en Hobbs var fljót-
ur að kveikja á hvað hann var með á milli hand-
anna þegar það kom upp úr rykföllnum kössunum
í kvikmyndaborginni.
Christine, ekkja Kubricks, hefur látið hafa eftir
sér að eiginmaður sinn hafi jafnan verið að fást við
urmul hugmynda og Lunatic at Large hafi átt hug
hans allan á tímabili. Það var um það leyti sem
Marlon Brando fékk Kubrick til að setja One
Eyed Jacks fremst í forgangsröðina en rak hann
síðan og settist sjálfur í leikstjórastólinn. Um leið
og það fréttist var Kirk Douglas ekki seinn á sér
að láta Anthony Mann hirða pokann sinn og rétta
Kubrick stjórnartauma Spartacusar, en þeir Kun-
rick og Douglas höfðu áður unnið saman við
stríðsádeiluna Paths of Glory.
„Spartacus gjörbreytti lífi hans og í kjölfarið
varð hann heltekinn af Lolitu,“ sagði Christine í
blaðaviðtali við The Times, „sem gaf honum lang-
þráð tækifæri til að vinna á Englandi þar sem all-
ur framleiðslukostnaður var mikið lægri.“
Þar með varð uppkastið að Lunatic at Large
eftir á vesturströndinni og framtíð hugmynd-
arinnar óráðin í hálfa öld. Afdrif þess voru
Thompson, sem átti löng og ströng samskipti við
Hollywood, mikil vonbrigði. Það fór fyrir honum
líkt og mörgum góðum pennum sem bundu trúss
sitt við kvikmyndaiðnaðinn, hann hallaði sér um of
að flöskunni og dó árið 1977. Skömmu eftir andlát-
ið fékk Thompson uppreisn æru, nokkur verka
hans voru kvikmynduð af hæfileikafólki og rithöf-
undurinn hefur eignast stóran hóp aðdáenda á síð-
ustu áratugum.
Nafnið Lunatic at Large – Brjálæðingur leikur
lausum hala, bendir til þess að hrollvekja sé á
ferðinni en svo er ekki. Þetta er krimmi með
nokkrum ráðgátum, m.a. kemur geðsjúklingur á
flótta, talsvert við sögu. Clarke, sem annast gerð
lokahandritsins, segir að endurheimtu blöðin hans
Kubricks séu „hreinasta gersemi“, en hann þurfi
að semja nýja hliðarsögu til að fléttan verði ekki
of fyrirsjáanleg. Reynsla Clarke kemur að mestu
af skriftum fyrir breska sjónvarpið og tók hann
tók sig því til og las bækur Thompsons og lá yfir
gömlum Bogart-myndum áður en hann hófst
handa.
Í endanlegu útgáfunni heldur Clarke sig við
upprunalegt sögu- og tímasvið, New York árið
1956. Aðalpersónurnar eru Johnnie Sheppard,
fyrrum starfsmaður í fjölleikahúsi sem á í alvar-
legum erfiðleikum með að stjórna skapi sínu, og
barflugan Joyce. Eitt aðalatriði Lunatic at Large,
gerist að kvöldlagi í tjaldborg fjölleikahúss þar
sem Joyce, hrædd og heillum horfin, flækist á
meðal sirkusviðundranna; konunnar með hross-
hausinn, krókódílamannsins, dvergvöxnu apast-
úlkunnar og ámóta félagsskapar. Lofar góðu að
óséðu – líkt og Davíð litli í A.I.
Von er á enn einni „Kubrick-mynd“
Verið er að endurskrifa nýendurheimt handrit
eftir Kubrick og rithöfundinn Jim Thompson.
Stanley Kubrick (1928- 1999), var óvenjulegur
snillingur og sérvitur furðufugl. Vinnulagið ein-
kenndist af ógnarlöngum meðgöngutíma hverr-
ar myndar, heimurinn á því allt of fáar en merk-
ar og mætar Kubrickmyndir.
Stanley Kubrick Verið er að endurskrifa handrit Kubricks byggt á spennusögunni Lunatic at Large
eftir glæpasagnahöfundurinn Jim Thompson en handritið fannst í fórum Kubricks eftir lát hans.