Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.2007, Blaðsíða 11

Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.2007, Blaðsíða 11
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2007 11 Ungur nemur, gamall temursegir máltækið og víst er að lestraráhugi á unga aldri hefur töluverð áhrif á lestrarafköst á full- orðinsárum. Og líklega er það fátt sem ungir lesendur kunna betur að meta en góðar ævintýrasögur. Hjá Vöku-Helgafelli er nú komin út fyrsta bókin í bókaflokknum Tay- nikma og geymir hún tvær sögur, Þjófinn og Rotturnar. Sögurnar gerast í spennandi ævintýraheimi, en Taynikma er í senn hefðbundin saga og teiknimyndasaga og er því einkum ætlað að höfða til stráka á aldrinum 7–14 ára. Aftast í fyrstu bókinni er síðan að finna 8 síðna teikniskóla þar sem lesendum er kennt að teikna persónur bók- arinnar og ævintýraheiminn sem þær hrærast í. Lesendur geta þá einnig tekið þátt í teiknisamkeppni og hlotið bækur að launum. Höf- undar Taynikma-bókanna eru þau Jan Kjær og Merlin P. Mann, en á Íslandi koma þær út í þýðingu Margrétar Tryggvadóttur.    Sögur umprinsessur geta líka verið vinsæl lesning hjá vissum les- endahópi, en út er nú komin í kiljuformi hjá JPV bókin Dag- bók prinsessu eftir bandaríska metsöluhöfundinn Meg Cabot í þýðingu Eddu Jóhannsdóttur. Þar segir frá Míu Thormopolis sem fær dag einn þær óvæntu fréttir að hún sé prinsessa.    Að lesa sögu sem nær eingönguer sögð í myndum getur virk- að nokkuð truflandi og fært lesand- ann aftur til unga aldurs – allt að því aftur til þess tíma er hann var enn ólæs. Sögur Andrzej Kli- mowski geta haft nákvæmlega þessi áhrif og er bók hans Horace Dorlan vel lýst með þessum hætti. En þar hefur Klimowski tekið 110 ætimyndir, flestar án orða, og ofið þeim saman við texta. Áhrifin eru heillandi en truflandi um leið og verkið marar fyrir vikið á mörkum myndlistar og bókmennta.    Alltaf er töluverð gróska ljóða-bókaútgáfu þó sjaldnast fari jafn mikið fyrir þeim á bóksölu- listum og skáldsögum. JPV útgáfa hefur nú sent frá sér tvær ljóða- bókina, annars vegar Glæpaljóð eftir Kristian Guttesen sem geymir 54 ljóð Guttesen sem m.a. er með próf í hugbún- aðarverkfræði frá Glamorgan- háskólanum í Wales og rit- stýrði tímaritinu Eclipse þegar hann var við nám þar. Hin ljóða- bókin nefnist Enn sefur vatnið og er eftir Valdimar Tómasson, hún hefur að geyma 32 ljóð og er fyrsta ljóðabók Valdimars, sem þó hefur fengist við ljóðasmíðar og ljóðaþýð- ingar um allnokkurt skeið, en hann þýddi m.a. bók Inger Christensen Ljóð um dauðann.    Meðal þýð-inga á ljóð- um erlendra skálda sem gefin hafa verið út hér á landi nýlega má nefna Nætur- flug og önnur ljóð eftir Ted Kooser kemur út hjá Brú í þýð- ingu Hallbergs Hallmundssonar og einkennist af látleysislegum mynd- hvörfum úr daglegu lífi höfund- arins í Nebraska. BÆKUR Meg Cabot Ted Kooser Kristian Guttesen Eftir Önnu Sigríði Einarsdóttur annaei@mbl.is Eftir Sigurbjörgu Þrastardóttur sith@mbl.is Jesús og Júdas Ískaríot eru æskuvinir, þeireru saman í trúarbragðafræðslu og upp-götva margt um veröldina á sömu augna-blikum. Jesús er klár, Júdas forvitinn. Svo skilja leiðir, Jesús þjálfar sig í predikunum og spá- mennsku, Júdas verður eftir heima og kvænist. Þegar Júdas missir eiginkonu sína kemur Jesús til útfararinnar og í kjölfarið ákveður Júdas – ráð- villtur af harmi – að fylgja honum. Þar með er þó ekki sagt að hann trúi því að æskuvinur hans sé Messías. Hvernig væri saga Jesú Krists ef hún væri sögð frá sjónarhóli Júdasar Ískaríots? Kannski eins og nýjasta skáldsaga C.K. Stead, sem þegar hefur vakið athygli og byrjað er að þýða á aðrar tungur. Bókin heitir My Name Was Judas, og sögumaður er svikarinn frægi Júdas Ískaríot, 40 árum eftir krossfestingu Krists. Júdas er þá um sjötugt og rifjar upp ævi sína, sem á köflum slær saman við frásagnir þær sem við þekkjum úr guðspjöllum Biblíunnar. „Hugmyndin lét mig ekki í friði eftir að hún byrjaði að mótast í höfðinu á mér, út frá setningu sem konan mín lét falla. Ég vissi að þetta yrði full- kominn efniviður fyrir skáldsagnahöfund eins og mig, guðspjöllin þegja um svo margt og það er æsi- spennandi að fylla í eyðurnar,“ sagði Stead þegar skáldsagan kom út á króatísku í vikunni, en af því tilefni las hann upp í Zagreb. Guðspjöllin gefa tvær útgáfur af afdrifum Júd- asar. Stead mat það svo að fyrst önnur væri áreið- anlega röng gætu þær allt eins báðar verið rangar. „Þannig ég ákvað að hann hefði hvorki hengt sig né horfið, heldur lifað til hárrar elli og liti nú til baka. Þannig má lýsa aðferðinni sem Stead beitir í bók- inni, hann velur atvik úr guðspjöllunum, sleppir öðrum, og prjónar svo inn áður ókunna – og býsna sannfærandi – frásögn af persónunni Júdasi, per- sónunni Jesúsi, hvernig þeir komast til þroska og lenda loks í hinum sögufrægu atburðum – allt frá brúðkaupinu í Kana til krossfestingar Jesúsar. Svik Júdasar í bókinni felast ekki í því að hann selji Krist í hendur óvina sinna – sú sena er alls ekki í skáldsögunni – heldur einfaldlega í því að hann efast um að Jesús sé Kristur. Hann er allan tímann yfirvegað vitni, sem gerir raunsæja grein fyrir atburðum. Hann trúir því ekki að Jesús breyti vatni í vín og því síður að Jesús rísi upp frá dauð- um. Samt segir hann frá því og öðru sem gerist fyr- ir framan nefið á honum. Að mati Stead eru þetta spurningar sem blasa við nútímafólki – hvað gerð- ist og hvernig? „Þetta er athyglisvert rannsókn- arefni, að hve miklu leyti trúum við frásögnum Biblíunnar og að hve miklu leyti kjósum við að lesa þær sem táknfræði?“ Sjálfur er hinn 74 ára Stead að eigin sögn „vel menntaður efasemdamaður“ að því leyti að hann hefur lengstan hluta starfsævinnar kennt enskar bókmenntir. „Kristin trú hefur mótað bókmennt- irnar og bókmenntirnar mig,“ segir hann. Faðir hans var kaþólikki sem sótti aldrei kirkju, móðir hans talaði aldrei um trú og amman, sem einnig bjó á heimilinu, var trúlaus kommúnisti af gamla skól- anum, sammála Marx um að trúarbrögð væru óp- íum fólksins. „Ég trúi ekki sjálfur,“ sagði Stead. „Hins vegar get ég ekki sagst vera aþeisti, því það hugtak gengur ekki upp. Þegar einhver spyr mig “Trúirðu á Guð?“ get ég ekki sagt nei, því þá er ég persónulega að afneita einhverju en samþykkja um leið að það sé til. Þegar ég er spurður hvort ég trúi á Guð get ég ekki svarað, því ég veit ekki hvað spurningin merkir.“ Stead, sem er einn af þekktustu ljóðskáldum og skáldsagnahöfundum Nýja-Sjálands, og lesinn víða um heim, segist undir það búinn að bókin komi ein- hverjum í uppnám en það sé ekki tilgangur hennar að stuða. „Helst gæti ég trúað að persónusköpun Maríu fari í taugar fólks, en hún er ekki úr lausu lofti gripin. Jesús segir fremur fátt um móður sína í guðspjöllunum og þá er það helst eitthvað nei- kvætt, eins og nærvera hennar trufli hann. Úr því hráefni kveðst Stead hafa smíðað „samband nett taugaveiklaðrar móður og flugmælsks sonar henn- ar“. Nútímavísanir eru fáar í bókinni (ein þeirra er að Rómverjar kalla róstursmenn í Jerúsalem hryðju- verkamenn; „Ég ímynda mér að þeir segi „terror- istar“ með sterkum Texas-hreim,“ segir Stead) en My Name Was Judas er tvímælalaust bók fyrir nú- tímafólk, jafnt trúað sem efagjarnt, því vonin um eitthvað æðra og þörfin fyrir sannanir fylgir okkur enn – auk þess sem afbygging klassískra texta bræðir saman heimspeki og húmor samtímans. Jesús, hvað er að sjá þig? » Svik Júdasar í bókinni felast ekki í því að hann selji Krist í hendur óvina sinna – sú sena er alls ekki í skáldsögunni – heldur einfaldlega í því að hann efast um að Jesús sé Kristur. ERINDI Eftir Þormóð Dagsson thorri@mbl.is F árið í kringum Da Vinci lykil Dan Browns hefur hrundið af stað bylgju í útgáfu spennusagna með sögulegu ívafi og eins og gefur að skilja eru gæði þessara bók- mennta misjöfn. Síðasti musteris- riddarinn eftir Raymond Khoury er bók sem er dæmd til að vera tengd við fyrrnefnda bylgju enda er hún sjaldan nefnd á nafn án þess að minnst sé á lykilinn fræga. Hér er á ferðinni harð- soðin spennusaga sem fylgir öllum kúnstarinnar reglum. Sagan hefst með miklum látum; eld- glæringum og blóðs- úthellingum í hinni heilögu Jerúsalem ár-ið 1291, þegar borgin er um það bil að ganga vest- urveldum úr greip- um. Þar fylgjumst við með ungum must- erisriddara kljúfa höfuðkúpur og aðra líkamshluta á óvinum sínum þar til öll von er úti um að koma í veg fyrir fall borgarinnar. Meistari hans felur honum að bjarga kistu einni og koma henni úr borginni í öruggt skjól. Riddarinn hlýðir því og siglir á brott með kistuna. Víkur þá sögunni yfir í nútímann, í Metropolit- ansafnið í New York, þar sem verið er að opna viðamikla sýninga á fjársjóðum Vatíkansins sem aldrei hafa verið sýndir. Sökum viðfangsefnis sýningarinnar er hún talin í sérstakri hættu gagn- vart hryðjuverkaárás og hafa því verið gerðar varúðarráðstafanir. Sá ótti reynist réttmætur en enginn gat þó átt von á því sem koma skyldi; uppi verður fótur og fit þegar fjórir riddarar í fullum herklæðum koma aðvífandi, ríðandi á hestum inn á safnið. Vopnaðir sverðum berjast þeir við hvern þann sem reynir að stöðva þá þar til þeir hafa náð gripnum sem þeir sóttust eftir. Tess Chaykin, ungur og fallegur fornleifafræðingur, er stödd í safninu þegar lætin ganga yfir og fylgist skelf- ingu lostin með hinu einkennilega sjónarspili. FBI-útsendarinn Sean Reilly er fenginn til að rannsaka málið og nýtur þar aðstoðar fornleifa- fræðingsins. Bókin er sem fyrr segir harðsoðin spennusaga sem fylgir formúlunni fast eftir. Kaflarnir eru all- ir knappir og enda gjarnan á mjög spennu- þrungnu augnabliki – því sem breskir kalla „cliff- hanger“ – og neyðir lesandann til að byrja á næsta kafla. Það er ekki að ástæðulausu sem að Da Vinci lykillinn loðir við þessa bók. Fyrir utan knappa frásagnartækni og hraða atburðarás þá er margt sem er ansi keimlíkt með bókunum tveimur. Báðar fjalla um samsæri kirkjunnar og stórkostlegt leyndarmál sem varðar Jesú Krist. Must- erisriddarar leika stórt hlut- verk og eins er mikið leikið sér með táknfræði í bókunum tveimur. Og að sjálfsögðu fær- ist sífellt meiri spenna og ást í samband aðalpersónanna tveggja meðfram því sem spennan eykst í meginfrásögn- inni. Bókin er þó frábrugðin Da Vinci lyklinum að því leyti að konan, Tess Chaykin, skipar veigameira hlutverk í að leysa gáturnar og í rauninni er karl- inn, Sean Reilly, í auka- hlutverki. Svo er þessi bók nokkuð blóðug og ofbeldið held- ur myndrænt – minnir jafnvel á lýsingar úr Íslendingasög- unum. Síðasti musterisriddarinn er fyrsta bók höfundarins Ray- mond Khoury. Hann er fæddur og uppalinn í Líbanon en þegar borgarastríðið braust þar út ár- ið 1975 fluttist hann til New York. Nokkrum árum síðar sneri hann aftur til Líbanons en fluttist svo til London þegar annað borgarastríð braust út í Líbanon árið 1984. Hann starf- aði um tíma sem myndskreytir barnabóka og lauk síðar námi í viðskiptum. Eftir nokkur ár í viðskiptaheiminum byrjaði hann að starfa við kvikmynda- iðnaðinn, sem handritshöf- undur og framleiðandi, ýmist í Hollywood eða London. Um þessar mundir er hann að vinna að annarri skáldsögu sem er væntanleg í haust. Í Síðasta musterisridd- aranum beitir höfundur sömu brögðum og eru notuð í títtnefndri bók Dan Browns við að stuða og hrífa lesandann og keyra hann áfram í gegnum hraða atburðarásina. Og þeir sem hrifust af Da Vinci lyklinum ættu samkvæmt öllu að hrífast af þessari líka. (Einnig mætti nefna bækur Umberto Eco, Í nafni rósarinnar og Pendúll Foucaults í þessu samhengi, en það má segja þessar bækur Ecos hafi lagt grunninn fyrir Da Vinci lykilinn og öll þau afsprengi sem fylgt hafa í kjölfarið.) Á móti kemur að bókin verður fyrir vikið dálítið fyr- irsjáanleg og afhjúpunin sjálf missir því máttinn. Það er vissulega einfalt að afgreiða bókina sem eitthvert afsprengi Da Vinci fársins en þrátt fyrir allt er Síðasti musterisriddarinn prýðileg lesning sem gerir sitt gagn. Í frelsarans slóð Síðasti musterisriddarinn er söguleg spennu- saga í anda Da Vinci lykilsins og segir frá forn- leifafræðingnum Tess Chaykin og FBI-útsendar- anum Sean Reilly sem sogast inn í leynda sögu krossfaranna. Um er að ræða fyrstu bók höfund- arins Raymond Khoury en hann hefur starfað um nokkurn tíma sem handritshöfundur fyrir kvikmyndir og sjónvarp. Síðasti musterisridd- arinn kom út í Bretlandi fyrir tveimur árum og á þessu ári var hún gefin út hjá JPV í íslenskri þýðingu Sölku Guðmundsdóttur. Kirkjusamsæri Höfundur beitir sömu brögðum og eru notuð í títt- nefndri bók Dan Browns við að stuða og hrífa lesandann og keyra hann áfram í gegnum hraða atburðarásina.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.