Lesbók Morgunblaðsins - 26.05.2007, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. MAÍ 2007 7
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@gmail.com
Áströlsku stríðhrossin í INXSbrokka brátt inn í hljóðver en
síðasta hljóðversplatan, Switch, kom
út 2005. Þar þreytti nýr söngvari,
J.D. Fortune frumraun sína en hann
stóð uppi sem sigurvegari í fyrstu
þáttaröð-
inni af Rock
Star, sem
hét eftir
sveitinni,
Rock Star:
INXS. For-
tune, sem
starfaði sem
Presley eft-
irherma áð-
ur en hann
gekk til liðs
við andfætlinganna, small inn í hóp-
inn og er líkt og það hafi verið fyllt á
INXS tankinn í kjölfarið, og þannig
hefur Switch selst í um 400.000 ein-
tökum í Bandaríkjunum.
INXS er nú á miðjum túr og segir
gítarleikari hennar, Tim Farriss, að
Fortune sé meira en verðugur arftaki
Michael Hutchence, fyrrum söngv-
ara, sem lést fyrir tíu árum síðan í
hótelherbergi í Sydney við grun-
samlegar aðstæður, og er enn deilt
um hvort að Hutchence hafi fallið
fyrir eigin hendi eður ei.
  
Ný plata White Stripes, IckyThump, kemur út 19. júní
næstkomandi. Útgáfan markar ým-
iskonar breytingar, sveitin er fyrir
hið fyrsta hætt hjá V2 og gefur nú út
á Warner Bros. Records (en samn-
ingurinn hljómar bara upp á þessa
einu plötu). Jack
White nýtti sér
þá í fyrsta skipti
nútíma tækni
við upptökur
sem tóku heilar
þrjár vikur,
lengsti tími sem
hefur farið til
þessa í White
Stripes plötu.
Grasrótin hefur verið að lýsa yfir
áhyggjum af þessari þróun, en í fyrra
hljóðritaði White auglýsingu fyrir
Coke og í komandi tónleikaferðalagi
mun sveitin leika á stöðum sem þau
hafa sniðgengið til þessa.
White er hins vegar slétt sama.
Hann segir í samtali við Billboard að
lengi vel hafi þau (hann og Meg
White, „systir“ hans) vantreyst út-
gáfurisum en álítur engu að síður að
það hefðu verið mistök að stökkva á
tilboð frá þeim fyrir nokkrum árum
síðan. Hann segir að margir hafi
þannig viljað gera samning við sveit-
ina í kringum White Blood Cells
(2001) en sveitin hefði þá líkast til
drukknað í hamaganginum og væri í
dag þekkt sem undur með einn smell
fyrir lagið „Fell in Love With a Girl."
Þeir sem hafa heyrt nýju plötuna
segja hana afturhvarf í hráa rokkið
sem einkenndi Elephant (2003) en
síðasta verk Get Behind Me Satan
(2005), var hægstreymt, myrkt og
ballöðukennt.
  
Bassaleikari Interpol, CarlosDengler, hefur haslað sér völl
sem tónsmiður fyrir kvikmyndir og
sjónvarp. Hann hefur þegar tónsett
nokkrar stutt-
myndir og á
heimasíðu sinni
segist hann undir
áhrifum frá
mönnum á borð
við Angelo Ba-
dalamenti og
Arvo Pärt. Í
vinnslu er tónlist
við verkefni á veg-
um HBO en af heimasíðu Dengler að
dæma (www.carlosdengler.com) er
hann svona við það að henda sér af
fullum krafti í þennan geira. Það má
fastlega búast við því að hann verði
að sinna honum sem hliðarverkefni í
nokkurn tíma enn, þar sem ný plata
Interpol, Our Love to Admire, kemur
út 10. júlí. Sveitin verður eftir það á
tónleikaferðalagi út september
a.m.k..
TÓNLIST
INXS
Carlos Dengler
White Stripes
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@gmail.com
Undur og stórmerki hafa átt sér stað ípopplandi. E.L.O. er orðin kúl. Eftirtuttugu ára veggskrið geta sanniraðdáendur og allir þeir sem hafa
ekki þorað að viðurkenna að þeir fíli hið syk-
ursæta, ofurmelódíska popp Jeff Lynne og fé-
laga gengið glaðbeittir, já, bara hnarreistir, út
um stræti og torg og hrópað: „It’s A Living
Thing!/Dididididididi (strengirnir sko)/It’s A
Terrible Thing To Lose!!!“. Og jafnvel tekið
nokkur nett dansspor í leiðinni. Þetta gerði,
söngvari Killers, Brandon Flowers, a.m.k. ein-
hverju sinni og lýsti hann athæfinu fjálglega í
einhverju tónlistartímaritinu. Hann er einn
fjölmargra „kúlista“ sem hafa gengist við að
fíla sveit sem ég taldi öruggt að yrði aldrei
stigið í vænginn við, jafnvel þó að nánast allt sé
orðið kúl á þessum póstmódernísku tímum. Það
er meira að segja kúl að fíla það sem er ekki
kúl. E.L.O., ein hataðasta sveit allra tíma, virt-
ist þó lengst af hafin yfir allt slíkt. Hún er bara
ekki kúl, punktur. Þótti ekki einu sinni merki-
legur pappír á mektarárunum. Annað hefur nú
komið á daginn. Pitchfork er meira að segja
búið að gefa þeirri plötu sem hér er til umfjöll-
unar (Out Of The Blue, 1977) 8,2 af 10. Þannig
að það er orðið opinbert. Það er algerlega í lagi
þegar þú segist fíla E.L.O. Fjandakornið, þú
ert eiginlega hvattur til að gera það.
Hin síðustu ár hefur staðið yfir endurútgáfa
á plötum E.L.O, þær hafa verið endurhljóm-
jafnaðar og aukalögum skeytt aftan við upp-
runalegu plöturnar. Mesti lúðrablásturinn hef-
ur verið í kringum þessa plötu hér, enda á hún
þrítugsafmæli í ár. Hún er auk þess almennt
talin vera fjöðrin í hatti Jeff Lynne, heillegasti
vitnisburðurinn um einstaka sýn hans á það
hvernig á að búa til popp – og þá erum við að
tala um POPP!
Lynne hafði fram að þessu verið að herða
róðurinn í sínu McCartney-íska poppi hægt og
sígandi og nú var tími til kominn á eitt stykki
meistaraverk. Tvöfalt skyldi það vera og ekki
er annað hægt en að horfa til geimskipsins
gríðarstóra á umslaginu sem nokkurs konar
táknmyndar fyrir metnað þann sem Lynne
hafði fyrir sveit sinni á þessum tíma. Við-
brögðin létu heldur ekki á sér standa, platan
seldist í tíu milljónum eintaka um heim allan.
E.L.O. fór í umfangsmikið tónleikaferðalag í
kjölfarið og hafði geimskip með sér uppi á svið
að sjálfsögðu. Hér þræðir Lynne listavel ein-
stigið á milli haglega samsettra útvarpssmella
(„Sweet Talkin’ Woman“, „Mr. Blue Sky“ t.d.)
og „plötulaga“, lögum sem ætlað er að binda
saman hið skothelda poppverk („The Whale“).
Kannski stafar aðdráttarafl E.L.O. í dag af
því hversu furðuleg tónlistin er í raun, þrátt
fyrir að Lynne hafi síst verið hlátur í hug þeg-
ar hann setti saman þetta verk vorið 1977, í
kofa einum í Sviss. Hvellar falsettubakraddir,
strengjakaflar sem ganga upp og niður og
geimaldarlegir hljómborðskaflar gera tónlistina
á köflum hálfbjánalega og yfirdrifna – en fyrst
og síðast alveg brjálæðislega grípandi og mað-
ur getur ekki annað en hrifist af eindrægninni
sem keyrir Lynne áfram í þessari poppkross-
ferð.
Svona nú, þér er óhætt að draga Xanadu-
plötuna undan rúminu. E.L.O. æðið er byrj-
að … algerlega út í bláinn.
POPPKLASSÍK
Óskammfeilið popp
Þ
að getur verið snúið að
flokka tónlist svo vel sé, að
finna rétta merkimiða
þegar lýsa á einhverju eða
til að nota við leit að svip-
aðri músík. Blæbrigðin
eru líka ótalmörg og oft bitamunur en
ekki fjár, þó að menn séu til í að deila
heilu næturnar, og jafnvel lengur, um
það hve mikið krátrokk þessi og hin
hljómsveitin spilar og hversu motorik
hún sé, hvort sé meira „krát“ að nota
Arp Odyssey eða Minimoog og svo má
telja. Slíkri deilu man ég eftir að hafa
lent í kvöld eitt fyrir rúmum þrjátíu ár-
um og að var ekki fyrr en menn voru
orðnir stjarfir af reyk undir morgun að
Tangerine Dream batt enda á allar kryt-
ur.
Áhrifanna gætir enn
Krátrokkið sem var í blóma á þeim tíma
var gríðarlega merkileg tónlistarstefna
og áhrifa hennar gætir enn, eða það
finnst gömlu kráthundum í það minnsta
þegar þeir heyra í mörgum þeim Stoner-
rokksveitum sem mest eru mærðar nú
um stundir – frábærar sveitir en alla
jafna eiginlega meira af Berlín í þeim en
Kaliforníusandi og ekki rétt að taka því
nema á besta veg. Vissulega var krát-
rokkið margklofin stefna í sjálfu sér, en í
henni sameiginlegir þættir hvort sem
menn voru að hræra saman við spuna-
rokkið spunadjassi, frumtechno eða
hreinni sýru. Sama má eiginlega segja
um stoner-rokkið – í því blómstrar frum-
speki krátrokksins, sú krafa að eitthvað
nýtt væri skapað á rústum rokksins, í
stað þess að seilast sífellt í átt að blúsn-
um vildu menn halda rokkinu og skeyta
saman við það nýrri hugsun sem flutt
væri með nýjum hljóðfærum í bland við
gömul og þrautreynd.
Vestur í Ameríku hafa ýmsar óhljóðasveitir
löngum tekið mið af krátrokkinu og eins stoner-
rokksveitir. (Kannski rétt að skjóta inn skilgrein-
ingu: krátrokk eða krautrock hefur nafn sitt af
viðurnefni breskra á Þjóðverjum sem þeir hafa
frá súrkáli (kraut er kál á þýsku). Hvað stoner-
rokkið varðar er forskeytið komið frá því að vera
skakkur eða útúrreyktur, í hassvímu, enda þótti
mörgum músíkin fara vel saman við slíka iðju.)
Sem dæmi um amerískar sveitir sem beislað hafa
krátrokkið á skemmtilegan hátt má nefna af-
bragðssveitina Comets on Fire, en eins og Stars
of the Lid, Cul De Sac, Kyuss og Dream Syndi-
cate sálugu, Grails, Delia Gonzalez &
Gavin Russom, DFA og meira að segja
mætti halda því fram að sveitir eins og
American Analog Set séu undir tals-
verðum krátrokkáhrifum, því krátrokk-
ið var oft ekki bara rokk og iðulega alls
ekkert rokk.
Krátrokkið lifir!
Vísast hljómar allur þessi langi inn-
gangur eins og hvert annað nostalgíuf-
lipp (jafnvel nostalklígja), en hann
kviknaði við hlustun á nýjustu skífu
þýsku rokksveitarinnar Colour Haze
sem heldur uppi merki krátrokksins í
heimalandi sínu og má líka flokka sem
eina helstu stoner-rokksveit Evrópu nú
um stundir. Ofsatrúarmönnum finnst
sveitin kannski ekki nógu krátleg, ekki
nógu mikil klifun, ekki nógu vélræn, of
mikil snarstefjun og svo má telja –
myndu væntanlega frekar skipa sveit-
inni sess með þungu súru rokki. Við hin
kærum okkur þó kollótt um biflíu-
fræðin og skemmtum okkur við að
hlusta á músíkina.
Colur Haze hefur verið að í um ára-
tug. Eftir smávægilegar mannabreyt-
ingar hefur verið sama liðsskipan í
sveitinni frá 1999; Stefan Koglek spilar
á gítar og syngur, Manfred Merwald á
trommur og Philipp Rasthofer á bassa.
Ef marka má Wikipediu var sveitin
undir sterkum Sabbath-áhrifum fram-
an af, en ekki er mikið eftir af þeim á
þeim plötum sem ég hef í fórum mínum
– Ewige Blumenkraft frá 2001, Los
Sounds de Krauts frá 2003, Colour
Haze frá 2004 og loks nýju plötuna,
Tempel, sem kom út seint á síðasta ári.
Gítarsóló á hljóðfleka
Á þeim skífum má vel heyra ákveðna
þróun sem nær eiginlega hámarki á
Colour Haze – lögin og gítarsólóin
lengjast og kaflaskiptum fjölgar, auk-
inheldur sem meira er lagt í hljóminn
og þétta hljómfleka. Á Tempel má
heyra að sveitin er farin að leita í nýjar
áttir, tilraunamennska meiri sem lofar
góðu fyrir framtíðina.
Nú geta menn deilt um það hve mik-
ið krátrokk Colur Haze spilar, og víst
að þeir nefna ekki slíkar sveitir þegar
þeir telja upp áhrifavalda á vefsíðu
sinni, tína til Motorpsycho, Led Zep-
pelin, Jimi Hendrix, Black Sabbath (nema hvað),
Kyuss, Cream, Trans-Am, Shuggie Otis, Frank
Zappa, King Crimson, Godspeed You Black
Emperor, Santana og Ween svo dæmi séu tekin,
en eins og kom fram að ofan heitir önnur breið-
skífa sveitarinnar Los Sounds de Krauts, sem
segir sitt.
Ekki bara rokk
Þýska tilraunarokkið, sem fékk við-
urnefnið krátrokk, var upp á sitt besta
fyrir þrjátíu árum eða svo, margklofin
stefna og merkileg. Enn eru menn að
vinna úr áhrifum frá þeirri tónlist og
heyrist vel á skífum þýsku sveitarinnar
Colour Haze, þó að hún kryddi tónlist
sína með ýmsum rokktilbrigðum öðrum,
tilraunakenndum og sýrðum.
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
Þáþrá Colur Haze heldur fast í gamlar hefðir og notar í nýrri tónlist.