Morgunblaðið - 27.02.2007, Side 1

STOFNAÐ 1913 57. TBL. 95. ÁRG. ÞRIÐJUDAGUR 27. FEBRÚAR 2007 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS mbl.is
ÓSKAKJÓLAR
HINAR BEST KLÆDDU Á RAUÐA DREGL-
INUM OG SAGAN ÖLL >> 24 OG 26
ÞÝSKA SUMARIÐ Í
KVIKMYNDAGERÐ
UPPSVEIFLA
Í LEIT AÐ FRAMTÍÐ >> 41
Á DEGI UNGRA FRÆÐIMANNA
Alþjóðamálastofnun HÍ og Samtök iðnaðarins standa fyrir Degi ungra fræði-
manna miðvikudaginn 28. febrúar þar sem ungu og/eða nýútskrifuðu fólki
gefst færi á að kynna rannsóknir sínar tengdar Evrópumálum.
miðvikudaginn 28. febrúar í fundarsal Þjóðminjasafns Íslands
Þjóðarstolt eða samrunaþrá? - Íslensk haf-
réttarmál - Sjávarútvegsstefnan - Norræn
vídd - Klúður í innleiðingu tilskipana - Vitund-
aruppbygging - Firra eða framtíð samnings-
réttar? - Evrópu-rétt og Evrópu-rangt
Dagskráin stendur frá
13:00 til 16:00 og er öllum
opin. Aðgangur ókeypis.
Sjá nánar á www.si.is
FRÉTTASKÝRING
Eftir Hjört Gíslason
hjgi@mbl.is
NÚ ER bullandi tap á rækjuvinnslu á Íslandi. Að-
eins átta verksmiðjur eru nú starfandi og berjast
allar í bökkum. Allar verksmiðjurnar byggja
vinnslu sína á innfluttu hráefni og vart er von á
bata fyrr en veiðar við landið hefjast á ný í veruleg-
um mæli. Upp úr 1990 voru tæplega fjörutíu
rækjuverksmiðjur í rekstri, átján 2002, átta nú og
þeim á vafalítið enn
eftir að fækka. Á síð-
ustu misserum hefur
rækjuvinnslu verið
hætt á stöðum eins og
Eskifirði, Húsavík,
Súðavík, Stykkishólmi
og Reykjanesbæ, svo
dæmi séu tekin.
Rækjustofnar
í lágmarki
Veiðar og vinnsla á
rækju hér við land
hafa átt afar erfitt upp-
dráttar undanfarin misseri. Veiðarnar hafa nær al-
veg lagzt af. Á síðasta ári veiddi eitt skip um 700
tonn, en þá lagði Hafrannsóknastofnun til að ekki
yrði veitt meira en 10.000 tonn. Rækjuafli jókst
hratt á 10. áratugnum og fór í 76.000 tonn hér við
land, auk þess sem töluverð veiði íslenzkra skipa
var á Flæmska hattinum. Þetta reið rækjustofnum
við landið að fullu. En það var ekki bara rækju-
stofninn sem gaf eftir. Verð á pillaðri rækju á er-
lendum mörkuðum var það lágt að meðan gengi
krónunnar var sem hæst réðu verksmiðjurnar ekki
við að greiða útgerðinni nægilegt verð til að hún
gæti lifað af.
Allir háðir innfluttu hráefni
Rækjuvinnslan hér heima er því algjörlega háð
innflutningi á hráefni, sem kemur bæði frá Noregi
og af skipum annarra þjóða sem stunda veiðar á
Hattinum, svo og frá Grænlandi. Kaldsjávarrækj-
an, sem veiðist hér við land, á í vaxandi samkeppni
við hlýsjávarrækjuna, sem stöðugt vex fiskur um
hrygg. Sú rækja er orðin betri afurð en áður, gæðin
hafa aukizt og framleiðslukostnaður minnkað. Því
sækir rækjan úr hlýsjónum á kaldsjávarrækjuna.
Eftirspurnin minnkar, en framboðið líka, að
minnsta kosti frá Íslandi og Noregi. Í Noregi eru
nú aðeins tvær verksmiðjur.
Íslendingar hafa notið þess í samkeppni um hrá-
efni frá Noregi að Norðmenn hafa takmarkaðan
tollfrjálsan kvóta. Innflutt rækja til ESB frá Ís-
landi ber hins vegar ekki tolla. Nú er hins vegar svo
komið að framboðið frá Noregi er ekki meira en svo
að þeir selja nánast alla sína rækju með tollfrelsi.
Framtíðin er í raun lítið bjartari en nútíðin.
Verðhækkanir eru ólíklegar og tollfrjáls kvóti
landa utan ESB fer vaxandi og nýta Kanadamenn
sér það í auknum mæli. Hér reyna menn að þreyja
þorrann og góuna og þeir sem eru með annan
rekstur sem getur stutt rækjuvinnsluna standa
betur en hinir. Það er mat manna í iðnaðinum að
eina leiðin til að bæta stöðuna sé að rækja veiðist
hér á ný í nokkrum mæli. Því sé nauðsynlegt að
halda vinnslunni áfram, þrátt fyrir tapreksturinn.
Þangað til lepja þeir dauðann úr rækjuskel. Það
ætti að vera búið að gefa út dánarvottorðið.
Bullandi
tap á rækju-
vinnslu
Það ætti að vera búið að
gefa út dánarvottorðið
Fiskvinnsla Vinnslu á rækju
hefur verið hætt á Húsavík
eins og mjög víða annars
staðar.
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
ELF Films í Los Angeles, kvik-
myndafyrirtæki í eigu þriggja ís-
lenskra systra, undirritaði í gær
samning við Thelmu Ásdísar-
dóttur, Gerði Kristnýju Guðjóns-
dóttur og Eddu útgáfu um kaup
á réttindum til gerðar kvik-
myndar eftir bókinni Myndin af
pabba. Þar birtist frásögn
Thelmu af kynferðislegu ofbeldi
sem hún og systur hennar urðu
fyrir af hálfu föður síns og fleiri.
Gerður Kristný skráði sögu
Thelmu. Eftir því sem næst
verður komist er þetta í fyrsta
sinn sem samið er um réttindi að
leikinni kvikmynd eftir íslenskri
bók sem ekki er skáldsaga.
„Ég er bæði spennt og mér
léttir á vissan hátt,“ sagði
Thelma Ásdísardóttir eftir und-
irritun samningsins. „Skilaboðin
eru þau að það er hægt að lifa
kom út haustið 2005 og þær átt
stuttan fund um möguleika á
gerð kvikmyndar eftir bókinni.
Þegar Elf Films lýsti áhuga sín-
um rúmu ári seinna á að kaupa
kvikmyndaréttinn hófst samn-
ingaferli sem þeim Thelmu og
Gerði Kristnýju þótti nokkuð
strembið en er nú lokið.
„Við þurftum að fara yfir ým-
islegt. Þetta er sönn saga þannig
að við viljum engar magnaðar
breytingar. Við viljum ekki að
systur Thelmu, hún sjálf eða fjöl-
skylda hennar séu sýnd á annan
hátt en þau eiga skilið,“ sagði
Gerður Kristný. Þær Thelma og
Gerður Kristný sögðust treysta
systrunum í Elf Films til að gera
kvikmyndina. „Þessar stúlkur
vita út á hvað bókin gengur og
bera virðingu fyrir efni hennar,“
sagði Gerður Kristný. „Ég fann
hugsjón hjá þeim til að skila
þessu rétt og vel af sér,“ sagði
Thelma. | 4
þær systur, líkt og alla aðra Ís-
lendinga.
„Við lásum viðtal við Thelmu í
Morgunblaðinu og létum í fram-
haldi af því senda okkur bókina.
Við lásum hana í einum rykk og
það vakti áhugann á að gera
kvikmynd,“ sagði Helena. En á
þessi frásögn af svo hræðilegri
lífsreynslu íslenskra stúlkna er-
indi út í hinn stóra heim?
„Við teljum svo vera, en tím-
inn á eftir að leiða það í ljós. Fyr-
ir utan frásögnina sjálfa vakti
hugrekki Thelmu og systra
hennar, að segja þessa sögu und-
ir nafni, áhuga okkar. Við
dáumst að hugrekki Thelmu og
Gerðar Kristnýjar að vinna þetta
verk. Bókin er einstaklega vel
skrifuð. Þetta er búið að vera ár í
undirbúningi og hingað erum við
komnar,“ sagði Helena.
Gerður Kristný sagði að þær
Thelma hefðu fyrst hitt syst-
urnar í Elf Films eftir að bókin
þetta af.“ Thelma sagði að yrði
kvikmyndin miðuð við alþjóð-
legan markað væri hún á báðum
áttum um hvort tengja ætti frá-
sögn hennar við lítinn bæ á Ís-
landi. Þá yrði auðvelt fyrir fólk
úti í hinum stóra heimi að hugsa
að svona nokkuð gerðist bara í
afkimum heimsins. „Ég veit að
þetta getur gerst hvar sem er og
er að gerast hvar sem er,“ sagði
Thelma. Hún hefur boðið fram
aðstoð sína við gerð kvikmyndar-
innar. Thelma hefur unnið mikið
við ráðgjöf í þessum málaflokki
og veit t.d. hve mikilvægt er að
velja rétt orð og orðfæri í um-
fjöllun um svo viðkvæm mál.
Sagan hafði sterk áhrif
Helena Einarsdóttir undirrit-
aði samninginn fyrir hönd Elf
Films sem er í eigu systranna
Guðrúnar Ágústu, Birnu Pálínu
og Helenu Einarsdætra. Frá-
sögn Thelmu hafði sterk áhrif á
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Undirritun Helena Einarsdóttir frá Elf Films, Thelma Ásdísardóttir, Gerður Kristný Guðjónsdóttir rithöfundur, Sigurður Svavarsson, út-
gáfustjóri Eddu, og Hólmfríður Matthíasdóttir, réttindastjóri Eddu, voru ánægð með undirritun samnings um kvikmyndaréttindin.
Samið um sögu Thelmu
Elf Films, kvikmyndafyrirtæki þriggja íslenskra systra í Los Angeles,
hefur keypt kvikmyndaréttindi að bókinni Myndin af pabba
ÞAÐ hefur verið okkar stefna
frá upphafi að það sé nauðsyn-
legt að varðveita þann upp-
runaleika sem finna má á há-
lendinu,“ segir Árni Finnsson,
formaður Náttúruverndar-
samtaka Íslands. Samtökin
telji það ekki „sniðugt“ að
malbika vegi í fyrirliggjandi
vegstæðum á hálendinu. „Ég
skil ekki alveg til hvers þarf að malbika, nema þá til að geta
brunað með ferðamenn hraðar úr Öskju að Mývatni,“ segir
Árni.
Landvernd er þeirrar skoðunar að vegir á hálendinu eigi
almennt ekki að vera uppbyggðir heilsársvegir. Bergur Sig-
urðsson, formaður Landverndar, segir ekki eiga að ráðast í
slíka vegi nema ríkir þjóðhagslegir hagsmunir séu fyrir
hendi. | 11
Hvers vegna malbik?