Morgunblaðið - 25.04.2007, Page 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. APRÍL 2007 27
Sagt var frá í pistli Gísla Krist-
jánssonar í Morgunvakt RUV,
12. apríl s.l., að atvinnumálanefnd
norska Stórþingsins væri vænt-
anleg hingað í maí, vegna nýrrar
norskrar veiðistjórnar.
Athugun Norðmanna á veiði-
stjórnun gæti reynst okkur nota-
drjúg. Má ætla að hún verði fag-
leg og ítarleg og taki til allra
meginforsendna og þátta veiði-
stjórnar og að niðurstöður verði
birtar opinberlega.
Forsendur
Ákvæði stjórnarskráa og
mannréttindasáttmála um jöfnuð
og atvinnuréttindi þegnanna
hljóta að koma til skoðunar þeg-
ar aðgangur að veiði er ákveðinn.
Stenst samkvæmt þeim ákvæð-
um að veita fáum útgerðum, svo
til frítt, verðmæta kvóta, sem
auk nýtingar og veðsetningar
ganga kaupum og sölum og í arf?
Og hvað um byggðir Íslands? Í
landhelgisdeilum Íslendinga,
einkum á þriðja fjórðungi síðustu
aldar, var oft vísað til sögulegrar
nýtingar byggða hér á veiðisvæð-
um sem næst lágu byggðunum og
talið að þær væru líklegastar til
að veiða með mestri gát og arði.
Og bætast nú við við líf-
fræðilegar ástæður? Sem sagt
þær, að þorskur við landið sé
ekki af einum stofni, heldur
nokkrum sem tengjast ákveðnum
svæðum. Upptaka veiðistjórnar
hér var til að vernda fiskistofna
en ekki til að vera grundvöllur
kvótabrasks.
Hvernig hefur veiðistjórnin
tekist?
Ef til vill hefur hún komið í
veg fyrir hrun fiskistofna. Að því
frátöldu virðist árangur slakur.
Flöggun „Bestu veiðistjórnar í
heimi“ af stjórnmálamönnum hér
og „faglegum umsagnaraðilum“
þeirra er í senn hlægileg og dap-
urleg. Afrakstur helstu fiski-
stofna er langt frá þeim há-
marksafrakstri sem menn gerðu
sér vonir um í upphafi. Meg-
inatriðið er þó að almenningi hef-
ur ekki verið kynnt líkan sem
sýnir meginþætti mögulegrar
nýtingar fiskistofnanna og af-
rakstur þeirra í reynd. Árang-
urinn dugir ekki til þess og
ástand þorsks virðist lakara en
þegar veiðistjórnin hófst.
Hvar erum við stödd?
Við erum við mörk þess að
fiskistofnar landgrunnsins hverfi
úr þjóðareign og hrun þeirra
blasi við. Á lokadögum síðasta
Alþingis lagði forsætisráðherra,
Geir H. Haarde, fram frumvarp
til breytinga á stjórnarskránni,
sem miðaði að því að festa þar
varanlegan einkarétt útgerða til
nýtingar á fiskistofnunum. Um
það leyti var viðtal við Friðrik
Arngrímsson, forstjóra Lands-
sambands ísl. útvegsmanna, á
Stöð 2. Friðrik varð ekki skilinn
á annan hátt en þann að hann
teldi að útgerðirnar ættu nú þeg-
ar varanlegan veiðirétt, sem
skylt yrði að bæta, yrði hann
felldur niður, þrátt fyrir að op-
inberar skrár kveði á um veiði-
rétt til eins árs í senn.
Er víst að einkaeign útgerða á
fiskistofnum fylgi hrun þeirra?
Ef til vill ekki, en græðgi manns-
ins lætur ekki að sér hæða. Natni
bóndans og umhyggja, sem þekk-
ir bústofn sinn, getur gengið að
honum vísum og hirt afrakstur
hans, er víðs fjarri við fiskveiðar.
Þá gildir að ná ómerktum fiski í
víðáttum hafsins innan marka
laga og lagaframkvæmdar, sem
hefur verið götótt. Sé forstjóri
LÍÚ tekinn alvarlega, eiga
ákveðnar útgerðir kvótana sem
einkaeign. Er þá ekki rétt að op-
inberir aðilar komi fram gagn-
vart þeim „einkaeignum“ sem
öðrum einkaeignum? Hafa þeir þá
rétt eða skyldu til að hnýsast í,
vasast í og ráðskast með einka-
eignir útgerðanna með fiskirann-
sóknum, landhelgisgæslu og veiði-
stjórn eins og nú tíðkast? Mér
virðist ekki. Jafnvel þótt það yrði
talið hagkvæmt af þjóðhags-
ástæðum virðist það ekki réttlæt-
anlegt gagnvart öðrum atvinnu-
greinum. Verði fiskirannsóknir,
landhelgisgæsla og veiðistjórn
lögð af ræður græðgin ein og það
þolir enginn verðmætur fiskistofn.
Hvernig þróast
fiskveiðistjórnin?
Hverjum hefði dottið í hug í
byrjun veiðistjórnar að fiskistofn-
arnir yrðu nýttir sem einkaeign
fárra útvalinna, nánast með útilok-
un aðkomu nýrra aðila? Ólíklegt
er að sama veiðistjórn verði eftir
næsta aldarfjórðung. Margir
áhrifaaðilar hér og margt launa-
fólk stefnir á inn-
göngu í Evrópusam-
bandið til að ná
betri viðskipta- og
vaxtakjörum. Fiski-
mið og fiskveiðar
okkar hafa þar verið
aðalágreiningsefnið.
Hér er ekki mælt
með inngöngu, en
hún virðist háska-
legri, lúti kvótinn
markaðslögmálum.
Traustar byggða-
tengingar eru lík-
legri til varanlegra yfirráða okkar
á miðunum.
Aðalvandi Íslendinga í fiskveiði-
stjórnarmálinu er hinn sami og í
mörgum öðrum opinberum mál-
um, svo sem Kárahnjúkamálinu,
sölunni á Búnaðarbankanum,
Byrgismálinu og skerð-
ingum á elli- og ör-
orkulífeyrisgreiðslum
Tryggingastofnunar
ríkisins. Æðstu valda-
aðilar hirða lítt um að
afla og veita upplýs-
ingar um opinber mál
og ganga stundum hart
fram við að leyna upp-
lýsingum fyrir almenn-
ingi og jafnvel fyrir al-
þingismönnum. Einn
aðalókostur opinberrar
einkavæðingar virðist
sá að með henni er auðveldara að
leyna upplýsingum. Meðan sú
staða er uppi er torvelt að þróa
farsæla fiskveiðistjórn. Verða
Norðmenn til að breyta því?
Um fiskveiðistjórn Íslendinga
Tómas Gunnarsson skrifar um
veiðistjórnun og fiskistofna » Við erum við mörkþess að fiskistofnar
landgrunnsins hverfi úr
þjóðareign og hrun
þeirra blasi við.
Tómas Gunnarsson.
Höfundur er lögfræðingur.
Engin útborgun, jafnar mánaðargreiðslur. Þeir sem kaupa Note eða Micru með hagstæðu bílaláni frá
fá að auki 10.000 króna bensínkort með bílnum! Það er ekki eftir neinu að bíða, það er komið
grænt ljós á Micru og Note!
ENGIN ÚTBORGUN!
ENGIN ÚTBORGUN!
ÓTRÚLEGA HAGSTÆÐAR MÁNAÐARGREIÐSLUR
Nissan Micra 5 dyra
Verð frá aðeins
21.315 kr. á mán.*
Nissan Note sjálfskiptur
Verð frá aðeins
26.156 kr. á mán.*
10.000 króna bensínkort fylgir með!
10.000 króna bensínkort fylgir með!
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
2
7
2
8
4
Sævarhöfða 2 Sími 525 8000 www.ih.is Opið: Mánudaga – föstudaga kl. 9.00 - 18.00 og laugardaga kl. 12.00 - 16.00
Umboðsmenn
um land allt
Njarðvík
421 8808
Höfn í Hornafirði
478 1990
Reyðarfirði
474 1453
Akureyri
464 7940
*Miðað við 100% Avant bílasamning í 84 mánuði. 50% yen og 50% CHF.