Morgunblaðið - 25.04.2007, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. APRÍL 2007 31
✝ Þorsteinn Eyj-ólfsson fæddist í
Hákoti á Álftanesi í
Bessastaðahreppi
11. september 1906.
Hann lést á Land-
spítala – háskóla-
sjúkrahúsi 13. apríl
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Eyjólfur Þorbjarn-
arson, bóndi í Há-
koti á Álftanesi, f.
1867, d. 1933, og
kona hans, Guðný
Þorsteinsdóttir, f.
1873, d. 1956. Auk Þorsteins eign-
uðust Guðný og Eyjólfur fimm
dætur sem eru: Guðrún, f. 1898, d.
1981, Kristín, f. 1900, d. 1966, Val-
gerður, f. 1903, d. 1904, Þorbjörg,
f. 1904, og Sigríður, f. 1909, d.
1943. Eina eftirlifandi systkinið úr
þessum hópi er Þorbjörg, 102 ára
gömul.
Þorsteinn kvæntist 17. desem-
ber 1932 Laufeyju Guðnadóttur úr
Hafnarfirði, f. 5. maí 1910, d. 16.
nóv. 1987. Foreldrar Laufeyjar
voru Guðni Benediktsson sjómað-
ur, f. 1879, d. 1912 og kona hans,
Kristrún Einarsdóttir, f. 1883, d.
1963. Börn Laufeyjar og Þorsteins
eru: 1) Eyjólfur, stýrimaður og
síðar verkstjóri, f. 8. nóvember
1933, maki Ragnheiður Svein-
dóttir, f. 1938. 3) Sigurður Bjarn-
þór yfirlæknir, f. 15. apríl 1943,
maki Kristín Halla Jónsdóttir, f.
1943, dætur þeirra eru: a) Vilborg
Yrsa, f. 1963, maki Ólafur Þ. Þór-
hallsson, f. 1964, þau eiga tvö börn
og eitt barnabarn. b) Laufey Ýr, f.
1966, maki Jón Sæmundsson, f.
1966, þau eiga sjö börn. 4) Óskírð-
ur drengur, tvíburabróðir Sig-
urðar, f. 15. apríl 1943, d. 15. apríl
1943.
Þorsteinn ólst upp á Álftanesi
og gekk þar í barnaskóla. Hann
fór til sjós innan við tvítugt, fyrst á
síld og síðar sem háseti á togara.
Hann stundaði nám í Stýrimanna-
skólanum í Reykjavík og lauk það-
an hinu meira fiskimannaprófi
1930. Hann fékk skipstjórnarrétt-
indi 1932 og sjómannsstarfið varð
ævistarf hans, fyrst sem stýrimað-
ur og síðar sem togaraskipstjóri.
Hann var einn af mestu aflamönn-
um togaraflotans og setti heims-
met árið 1948 þegar hann landaði í
Þýskalandi 380 tonnum af haus-
uðum og slægðum fiski, sem
veiddist á rúmum 5 sólarhringum.
Eftir að Þorsteinn kom í land vann
hann nokkur ár við netagerð.
Laufey og Þorsteinn bjuggu allan
sinn búskap í Hafnarfirði, lengst
af á Hraunstíg 7. Eftir að Laufey
féll frá hélt Þorsteinn heimili um
nokkurra ára skeið en síðustu árin
bjó hann á Hrafnistu í Hafnarfirði.
Útför Þorsteins verður gerð frá
Hafnarfjarðarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.
björnsdóttir, f. 1936,
d. 1993, börn þeirra
eru: a) Þórdís Birna,
f. 1955, maki Ólafur
B. Svavarsson, f.
1956, þau eiga þrjá
syni og fjögur barna-
börn. b) Þorsteinn, f.
1957, maki Valdís
Valgarðsdóttir, f.
1959, þau eiga tvö
börn og tvö barna-
börn. c) Sveinbjörn,
f. 1959, maki Inga
Vildís Bjarnadóttir,
f. 1964, þau eiga fjór-
ar dætur og tvö barnabörn. Eyjólf-
ur og Ragnheiður skildu. Síðari
maki Eyjólfs var Sigurlaug Guð-
jónsdóttir, f. 1927, d. 2003. 2)
Guðni fiskifræðingur, f. 6. júlí
1936, d. 22. nóvember 1997, maki
Ilse Thiede, f. 1937, d. 2002, synir
þeirra eru: a) Þorsteinn Gunnar, f.
1959, maki Stefanía Eiríksdóttir,
f. 1960, þau eiga þrjá syni. Fyrir
átti Þorsteinn einn son. b) Ger-
hard Ólafur, f. 1961, maki Ortrud
Gessler, 1960, þau eiga þrjú börn.
c) Ronald Björn, f. 1964, maki
Bettina Fingerle, f. 1964, þau eiga
fimm börn. d) Axel Einar, f. 1970,
maki Sonja Scott, f. 1972, þau eiga
þrjú börn. Fyrir átti Axel einn son.
Guðni og Ilse skildu. Eftirlifandi
maki Guðna er Guðlaug Torfa-
Látinn er í hárri elli Þorsteinn
Eyjólfsson tengdafaðir minn. Hann
náði 100 ára aldri en andlegu atgervi
hans tókst að gefa árunum langt nef
og þau urðu að láta sér nægja að
setja mark sitt á líkamann. Þor-
steinn var fæddur í Hákoti á Álfta-
nesi, eini bróðirinn í fimm systkina
hópi og var hann næstyngstur. Ein
eldri systir, Þorbjörg, lifir bróður
sinn og er jafn ótrúlega ern og hann
var. Síðustu árin dvöldu þau bæði að
Hrafnistu í Hafnarfirði, bænum sem
þau höfðu bæði búið í öll sín hjúskap-
arár. Alla tíð var mjög kært með
þeim systkinunum og mikill sam-
gangur á milli heimila þeirra og má
nærri geta að nú er mikill harmur að
Þorbjörgu kveðinn.
Þorsteinn var einstakt ljúfmenni,
ávallt léttur í lund og færði með sér
birtu og yl hvar sem hann kom. Þetta
vissi ég áður en mér tókst að góma
yngsta son hans og þótt aldrei hefði
ég hitt Þorstein. Það var móðir mín
sem var til frásagnar en faðir minn
og Þorsteinn höfðu verið bestu vinir
sem ungir menn þótt seinna yrði vík
milli vina. Nú geymi ég sem sjáaldur
auga míns mynd af þeim vinunum
þar sem þeir sitja prúðbúnir fyrir hjá
ljósmyndara, með kúluhatta meira
að segja. Annar þeirra er tæplega
tvítugur og hinn liðlega tvítugur og í
mínum augum má ekki á milli sjá
hvor þeirra er fallegri.
Þorsteinn fæddist og ólst upp í
Hákoti á Álftanesi og það þarf varla
að taka það fram hve gífurlegar
breytingar hafa orðið á því sem var
sveitin hans og nánasta umhverfi.
Hann lýsti eitt sinn fyrir mér ferð
sem hann, 12 ára drengur, var send-
ur í við annan pilt frá Álftanesi að
Blikastöðum. Þeir fóru fótgangandi,
teymandi bolakálf sem koma þurfti
þarna á milli, og þótt ferðin sæktist
seint gekk allt að óskum. Það var
þreyttur en stoltur drengur sem
þarna skilaði af sér ábyrgðarhlut-
verki með sóma.Hvort þetta var
fyrsta ábyrgðarhlutverkið sem Þor-
steinn Eyjólfsson leysti vel af hendi
veit ég ekki en svo mikið er víst að
ekki var það hið síðasta.
Þorsteinn fór í Stýrimannaskól-
ann og eins og sjá má á prófskírteini
hans frá 1930 stóð hann sig þar af-
burða vel. Hann fékk stýrimanns-
réttindi og síðar skipstjórnarréttindi
á fiskiskip og átti eftir að vera tog-
araskipstjóri lengst af starfsævinni.
Hann var afar fengsæll og farsæll
skipstjóri en það segir sig sjálft að
það hefur tekið á að þurfa að sigla
með aflann til Bretlands á stríðsár-
unum. Þorsteinn átti góða konu,
Laufeyju Guðnadóttur úr Hafnar-
firði, sem stóð ávallt eins og klettur
við hlið honum, en margar andvöku-
nætur átti hún á þessum tíma. Lauf-
ey og Þorsteinn bjuggu allan sinn
búskap í Hafnarfirði. Þau eignuðust
fjóra syni en misstu þann yngsta
skömmu eftir fæðingu. Laufey féll
frá árið 1987 eftir erfið veikindi og
Guðni sonur þeirra langt fyrir aldur
fram árið 1997. Eftir lifa synirnir
Eyjólfur og Sigurður Bjarnþór.
Ég stend í þakkarskuld við
tengdaforeldra mína sem tóku mér
opnum örmum þegar ég kom ung inn
í fjölskylduna. Betri tengdaforeldra
hefði ekki verið hægt að hugsa sér.
Dætur mínar áttu athvarf hjá afa og
ömmu einkum þegar þær voru litlar
og við bjuggum í nágrenni við þau í
Firðinum. Amma Laufey hreinlega
bar þær á höndum sér.
Nú er komið að kveðjustund. Það
eru þáttaskil í lífinu þegar horft er á
eftir þeim sem mótuðu mann, voru
manni skjól og gáfu manni ást og
umhyggju. Maður verður eitthvað
svo lítill í sér jafnvel þótt sá sem
kvaddur er hafi orðið aldar gamall og
við því hafi mátt búast að samfylgdin
færi að styttast. Ég kveð tengdaföð-
ur minn Þorstein Eyjólfsson með
trega, virðingu og þökk.
Kristín Halla Jónsdóttir.
Ég ólst upp við sérstakar og
skemmtilegar aðstæður. Á sama
blettinum bjó öll fjölskyldan, við
mamma, pabbi og systkinin í einu
húsi, afi og amma Lau í næsta húsi
og amma Dísa þar við hliðina. Sér-
staklega uppbyggjandi fyrir lítinn
orkumikinn strák sem þurfti mikið
að borða. Ein fyrsta minning sem ég
á er sú að ein af þeim persónum sem
ég umgengst hafði meiri og ríkari
áru en aðrar. Þetta var afi Lau eða
Þorsteinn Eyjólfsson skipstjóri, sá
er við kveðjum í dag. Eins og ósjálf-
rátt viku menn aðeins til hliðar,
gerðu heldur minna úr sér eða lækk-
uðu róminn. Þetta fór ekki framhjá
börnunum, sem einnig urðu heldur
hljóðari, heldur stilltari þegar afi var
nálægt. Nú veit ég ekki hvernig að-
stæður afa voru í æsku en hann sagði
mér frá því að frá fermingu var ætl-
ast til að menn tækju fullan þátt í líf-
inu, byrjuðu að afla til heimilis og
það gerði hann. Hann stundaði sjó
alla tíð, lærði til skipstjóra og ára-
tugum saman stýrði hann skipum
með reisn. Það hefur alltaf þurft
sterk bein til að stýra skipum, ekki
síst í stríðinu, þegar siglt var til Eng-
lands með aflann. Þessi sterku bein
hafði afi og þó að ég hafi aldrei upp-
lifað að sjá það sjálfur á ég mjög auð-
velt að sjá hann fyrir mér í brúnni
myndarlegan, ákveðinn, foringjann.
Þó að afi hafi ekki verið þessi
„krakkatýpa“ þá held ég að hann hafi
alltaf haft ánægju og gleði af sam-
skiptum við okkur barnabörnin.
Hann spilaði við okkur, var reyndar
ástríðuspilari sem hataði að tapa, fór
í bíltúra með okkur og þá oftar en
ekki út á Álftanes á æskustöðvarnar.
Hann sagði okkur ótal sögur, sem
flestar eru gleymdar, um lífið á
Álftanesi, í Hákoti og í fjörunni. Við
Garðaholt benti hann alltaf á sama
steininn og sagði að bak við hann
hefði hann kysst fermingarsystur
sína þegar þau gengu til spurninga
að Görðum. Okkur krökkunum
fannst þetta sniðugt en amma beindi
talinu fljótt að öðru. Afi og þá oft
Einar frændi fóru með okkur krakk-
ana og kenndu okkur að veiða silung
í Kleifarvatni og Hlíðarvatni. Ég
man ekki hvort mikið aflaðist en það
var gaman hjá öllum og þetta voru
þroskandi ferðir.
Afi náði að lifa í rúma öld, öld mik-
illa breytinga þar sem þjóðin rís úr
fátækt til efna. Afi tók verulega á
með öðrum til að það mætti gerast.
Ég heyrði aldrei á afa annað en hann
væri sáttur við sinn hlut í lífinu,
kannski helst í seinni tíð að honum
þætti komið nóg. Afi bar ekki tilfinn-
ingar á torg en auðvitað upplifði
hann bæði gleði og sorgir í lífinu eins
og allir. Trúlega var það eðlið og
uppeldið í bland sem sögðu honum að
halda reisn hvað sem á dyndi og það
gerði hann. Þannig varð hún trúlega
til þessi ára, þessi myndugleiki, sem
ég minntist á í upphafi. Þannig man
ég afa Lau og ætla að gera áfram.
Sveinbjörn Eyjólfsson.
Sé maður hógvær og sáttur er ellin ekki
áþján, ef ekki er jafnvel æskan hlaðin
áhyggjum.
(Plató.)
Við systur þekktum skipstjórann
Þorstein Eyjólfsson sem elskulegan
afa okkar, afa Lau í Hafnarfirði.
Hann hefur nú lagst til hinstu hvílu á
hundraðasta og fyrsta aldursári og
eru það æði undarlegar tilfinningar
sem að okkur sækja á þessum tíma-
mótum. Sem gefur að skilja eru
minningarnar um þennan góða mann
ótal margar en það sem meira er um
vert er sú staðreynd að hver og ein
er hugljúf og falleg. Rifsber og rab-
arbari, höfuðföt og Hornafjarðar-
manni. Án efa yrði leitin að öðru eins
jafnaðargeði og sátt við lífið sem ein-
kenndu afa alveg fram undir það síð-
asta svo ekki sé talað um góð-
mennskuna sem alltaf var söm við
sig. Sem dæmi um hana má nefna
söfnun Kvennaathvarfsins fyrir um
áratug sem fór fram gegnum símaá-
heit. Afi vildi ólmur gefa í þetta góða
málefni og hjálpa þannig konum í
neyð en hann vildi hinsvegar afhenda
peningana í eigin persónu, var þá
orðinn það roskinn að símaáheit
skildi hann ekki. Það var heldur
vandræðalegt að hringja í Kvennaat-
hvarfið til að kanna hvort hægt væri
að líta inn með gamlan mann sem
vildi leggjast á árar en því var vel tek-
ið og afi fékk að afhenda peningana í
eigin persónu.
Breytingarnar sem afi okkar upp-
lifði á þeirri rúmu öld sem hann lifði
eru of stórtækar til að maður gæti al-
mennilega skilið aðlögunina sem þær
kröfðust af honum og samtímamönn-
um hans. Við pirrum okkur á nýjum
forritaútfærslum og býsnumst yfir
einkennislykli frá bankanum meðan
hann var vitni að innreið tækninnar í
heild sinni, hvort sem hún birtist í
formi bifreiða, nútímafjölmiðla, síma
eða annarra tækja sem sjálfsögð
þykja í dag. Afi náði meira að segja að
verða svo sjóaður í þessu öllu saman
að okkar fyrstu heildstæðu minning-
ar um hann eru af honum að leggja
kapal, horfa á sjóvarpsfréttir og
hlusta á útvarpið, allt samtímis. Eftir
að hann missti ömmu Lau ákvað hann
að læra að elda en hún hafði séð um
allt slíkt á heimilinu á sinn meistara-
lega hátt án þess að hann kæmi þar
nærri. Ekki náði afi að baka banana-
terturnar sem einkenndu veislurnar
á heimili þeirra meðan amma var á lífi
eða því að galdra fram flatkökur en
hann lét samt ekki deigan síga í mat-
argerðinni. Þó svo að honum hefði
seint verið boðið að vera gestakokkur
á veitingastað náði hann að kynna sér
það sem þurfti til að sjóða ýsu og búa
skammlaust til hafragraut.
Þegar afi var orðinn mjög roskinn
skildi hann oft á tíðum lítið í því sem
okkur þykir eðlilegt og er í því sam-
bandi minnisstæður kvöldfréttatími
sjónvarps þar sem sýnt var frá nýjum
og glæsilegum frystitogara. Farið
var inn í rými sem var innréttað sem
líkamsræktarstöð, með öllum tilheyr-
andi græjum til að koma sér í form,
bretti til að hlaupa á og lóð til að lyfta.
Afi hnyklaði brýrnar og spurði hvort
enn væri verið að fjalla um togarann
sem við játtum og hristi hann þá höf-
uðið í undrun. Hann átti bágt með að
skilja að togarasjómenn hefðu tíma
eða þrek til að djöflast á tækjum úti á
sjó enda væntanlega vanur allt, allt
öðru vinnuumhverfi og líkamlegu erf-
iði en þekkist í dag. Eins og alltaf var
það samt ekki hneykslun á sér yngra
fólki sem skein í gegn heldur einskær
undrun á breyttum kringumstæðum.
Kannski voru það stóru stökkin sem
hann hafði þegar upplifað sem hvöttu
hann engu að síður til að reyna að
halda í við síbreytilegt umhverfið,
reyna til að mynda að átta sig undir
það síðasta á því hvar nákvæmlega
hann var staddur sem farþegi í öku-
ferðum til og frá Hrafnistu í mat til
foreldra okkar á sunnudögum.
Liðnar eru þær stundir sem maður
var minntur á eigin aldur þegar fólk
spurði hvumsa „Ha? Átt þú afa?“ Það
er ekki sjálfgefið að ná hárri elli og
um leið og við kveðjum afa Lau með
sárum söknuði upplifum við jafn-
framt þakklæti fyrir það hve lengi
hans naut við.
Vilborg Yrsa og Laufey Ýr
Sigurðardætur.
Ég kynntist afa mínum sem smá-
polli en hann var þá að verða sjötug-
ur. Ekki er hægt að fjalla mikið um
afa án þess að minnast á konu hans,
Laufeyju Guðnadóttur, f. 5. maí
1910. Betri ömmu og afa gæti ég ekki
hugsað mér og ég verð þeim ævin-
lega þakklátur fyrir þann tíma sem
ég fékk að dvelja hjá þeim. Margs er
að minnast og ekki pláss fyrir allt í
stuttri minningu. Þó verður að nefna
veislurnar sem haldnar voru á
Hraunstígnum og áttu engan sinn
líka. Þá hittust afkomendurnir og
áttu góða stund saman og allt húsið
iðaði af lífi, þær stundir munu lengi
lifa í minningunni. Borðstofuborðið
svignaði undan heimagerðum kræs-
ingunum enda var amma marga
daga að undirbúa þessar samkomur
þar sem hún nostraði við veitingarn-
ar. Á hverju hausti var svo leigður
sumarbústaður í Munaðarnesi og
haldið upp á afmæli afa. Gestum var
boðið yfir helgina og afmælinu fagn-
að með stæl. Eftir helgarnar vorum
við oft þrjú eftir í nokkra daga þar
sem keyrt var um Borgarfjörðinn og
haldið í berjamó eða spilaður manni í
miklum notalegheitum.
Afi var hættur til sjós þegar við
kynntumst og því eru aðrir betur til
þess fallnir að rifja upp sjómanns-
feril hans. Þó var hann aflakóngur
mikill og setti ýmis met á sínum
tíma. Samt talaði hann alla tíð af
mikilli hógværð um feril sinn og
gerði sem minnst úr eigin afrekum. Í
mörg ár var reynt að fá leyfi til að
heiðra hann sérstaklega á sjómanna-
deginum í Hafnarfirði en hann af-
þakkaði alla tíð og hafði ekki minnsta
áhuga á slíkri orðuveitingu.
Það var greinilegt að hann naut
mikillar virðingar hér í bæ en það
var ekki fyrr en ég fór sjálfur til sjós
og ræddi við karla sem þekktu afa að
mér varð ljóst hversu einstakur
náungi hann var. Mér finnst jafn ein-
stakt að aldrei hef ég heyrt eitt ein-
asta styggðaryrði nefnt um hann
sem hlýtur að teljast mjög óvenju-
legt fyrir hvern sem er. Það var samt
ekki eins og hann afi hefði gengið
með veggjum, hann hafði mjög
ákveðnar skoðanir á hlutunum og lá
ekki á þeim. Hann hafði ríka réttlæt-
iskennd og átti til að segja mér og
öðrum til syndanna þegar honum
fannst ástæða til, þannig voru hlut-
irnir útræddir með engum eftirmál-
um né langrækni. Í stuttu máli var
hann mikill sómamaður og hreinn og
beinn í öllum sínum samskiptum.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum.)
Eftir erfið veikindi dó amma seint
á árinu 1987. Banalegan hafði greini-
leg áhrif á afa og heilsu hans fór að
hraka í kjölfarið. Síðasta haust náði
hann þeim merka áfanga að halda
upp á 100 ára afmæli sitt svo eftir var
tekið. Sjaldan hefur annar eins hóp-
ur af vinum og afkomendum mætt til
að heiðra afa og var greinilegt að
hann naut veislunnar og þótti vænt
um stundina. Þetta verður því að
teljast frábær lokahnykkur á langri
og farsælli ævi þar sem mikið fjör
var í veislunni og margir fengu að
kveðja afa í síðasta sinn.
Að lokum langar mig til að þakka í
heyranda hljóði fyrir þá blessun að
hafa átt Steina í Hákoti fyrir afa,
takk fyrir margar frábærar stundir.
Minningin mun lengi lifa.
Axel Einar Guðnason.
Þorsteinn Eyjólfsson
Langafi okkar var góður
maður en því miður dó hann,
enda orðinn 100 ára.
Afi Lau og amma Lau, það
er nú enginn eins og þau,
hann á sjó og hún svo glöð,
þau horfa á mig og vernda.
Nú flögra þau í görðum eins
og fuglar tveir.
Þetta var um afa og ömmu
Lau.
Kristín Sól, Þórunn
og Ilmur.
HINSTA KVEÐJA
 Fleiri minningargreinar um Þor-
stein Eyjólfsson bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.
Vönduð og persónuleg þjónusta
Inger Steinsson,
útfararstjóri,
s. 691 0919
Sími 551 7080
Bárugötu 4, 101 Reykjavík.
Ólafur Örn
útfararstjóri,
s. 896 6544
Inger Rós
útfararþj.,
s. 691 0919