Morgunblaðið - 28.04.2007, Side 18

18 LAUGARDAGUR 28. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
CAPUT-hópurinn stendur
fyrir tónleikum í Norræna
húsinu kl. 15:15 á morg-
un. Þar verða flutt tón-
verk eftir Hafdísi Bjarna-
dóttur, Jón Rúnar
Arason, Guðmund Óla
Sigurgeirsson og Diönu
Rotaru. Verk Hafdísar,
„Risaeðla“, er lokaverk-
efni hennar úr tónsmíða-
deild LHÍ og er samið út
frá átta takta risaeðlu-rokkstefi. Þrátt fyrir
ungan aldur er Hafdís með góða reynslu í
tónsmíðum og gítarleik. Stjórnandi á tón-
leikunum er Guðni Franzson. Miðaverð er
1.500 kr. en 750 kr. fyrir eldri borgara og
nemendur.
Tónlist
Frumflutningur
á 15:15 tónleikum
Guðni
Franzson
HIN nýstofnaða bar-
okksveit Camerata
Drammatica heldur sína
fyrstu tónleika í Ís-
lensku óperunni kl. 20 í
kvöld. Meginmarkmið
sveitarinnar er að flytja
stærri verk frá barokk
og klassíska tímabilinu,
allt frá hljómsveit-
arverkum til perlna óp-
erutónbókmenntanna. Á
efnisskrá tónleikanna, sem bera yfirskriftina
„Af ástum og vindmyllum“ er tónlist eftir
Händel, Gasparini, Tellemann, Corelli og fleiri
flutt á upprunaleg hljóðfæri. Einsöngvarar eru
Ágúst Ólafsson og Marta Guðrún Halldórs-
dóttir en leiðari er Peter Spissky fiðluleikari.
Tónlist
Ástir og vind-
myllur í óperunni
Peter
Spissky
Í STOFUSPJALLI sínu á
morgun mun Jón Viðar
Jónsson, forstöðumaður
Leikminjasafns Íslands,
ræða almennt um leik-
ritagerð Halldórs Lax-
ness, leikhúsáhuga hans
og leikhúsafskipti. Hall-
dór kom með ýmsum
hætti og býsna fjölbreyti-
legum að íslenskri leiklist-
arsögu, svo sem nánar má
fræðast um á vef Leikminjasafnsins. Þátt-
takandi í spjallinu með Jóni Viðari verður
Brynja Benediktsdóttir leikstjóri, en hún
setti Straumrof á svið hjá LR árið 1977.
Stofuspjallið fer fram að Gljúfrasteini og
hefst klukkan 16.00.
Stofuspjall
Leikritagerð
Laxness rædd
Halldór
Laxness
FÉLAG íslenskra fornleifa-
fræðinga og Fornleifafræð-
ingafélag Íslands halda ráð-
stefnu um fornleifarann-
sóknir í samvinnu við Þjóð-
minjasafn Íslands í dag
klukkan 13-17 í fyrir-
lestrasal safnsins. Á ráð-
stefnunni verður að þessu
sinni einungis fjallað um
rannsóknir. Sem dæmi má nefna rannsókn á
kumli í Hringsdal, á minjum sem hurfu í lónið
við Kárahnjúkavirkjun og persónurannsókn á
17.aldar kotbónda. Fornleifarannsóknum er
ætlað að varpa ljósi á menningararfinn og
merka sögustaði, segir í tilkynningu frá Þjóð-
minjasafninu. Ráðstefnan er öllum opin og að-
gangur ókeypis.
Fornleifarann-
sóknir ræddar
Ráðstefna
Þetta er spurningin um safa-ríkan og góðan texta ogáskorun fyrir leikarann,“segja þau um verkefna-
valið; atriði úr Machbeth eftir Willi-
am Shakespeare, Hver er hræddur
við Virginíu Woolf? eftir Edward Al-
bee og Íslandsklukkunni eftir Hall-
dór Laxness. „Shakesepeare er minn
maður,“ segir Sigurður. „Það kemst
enginn með tærnar þar sem hann
hefur hælana.“
„Ég set nú Laxness á undan
Shakespeare,“ segir Margrét Helga
og horfir ákveðin á leikvin sinn, sem
hreyfir engum andmælum.
– Var erfitt að velja verkin á þessa
sýningu?
„Það var mjög auðvelt fyrir mig,
því Siggi valdi þau,“ segir Margrét
Helga og hlær. „Þetta kom algjörlega
fyrirstöðulaust af sjálfu sér,“ segir
hann.
Með þessari dagskrá má segja að
Sigurður sé um leið að slá botninn í
langan starfsferil hjá Þjóðleikhúsinu;
„Ég er kominn á aldur, sextugur
maðurinn,“ segir hann og glottir. „Ég
er kominn á þessa gullnu 95 ára
reglu. Hvað tekur við? Framtíðin er
alveg opið rými og við sjáum bara til,
hvað hún ber í skauti sér. Sjálfur hef
ég engin plön.“
„Hvað ætli hann Siggi hætti að
leika, þótt hann sé ekki lengur fast-
ráðinn,“ segir Margrét Helga. Sjálf
er hún ekki komin að neinum loka-
punkti. „Ég held mínu striki áfram.
Þetta verður einhver endaleysa hjá
mér þessi leikferill.“
Sigurður segist á 50 ára leik-
húsferli hafa leikið í upp undir 150
sýningum Þjóðleikhússins. Svo hefur
hann leikið annars staðar líka, þannig
að hann telur hlutverk sín orðin hátt í
200. Margrét Helga segist ekki vera
eins há í tölunni, hins vegar hefur hún
verið í mörgum hlutverkum, sem fóru
í 200 sýningar og fleiri. „Ég hef verið
frekar iðin við kolann sem betur fer.“
Samstarfið sterkara
en einstök hlutverk
– Hvernig lifir leikarinn af hlut-
verk sem hann þarf að sinna í á þriðja
ár?
„Þá reynir á leikarann, að hafa
textann ferskan. Það er það sem lif-
andi leikhús snýst um, að halda lífi í
textanum.
Hins vegar lifir leikarinn ekkert
hlutverk af. Hlutverkið lifir hann.
Þegar ég er farin munu aðrar leik-
konur leika sömu hlutverk og ég og
gæða þau sínu lífi.“
Þau rifja upp að leiðir þeirra í leik-
listinni lágu saman í Leiklistarskóla
Þjóðleikhússins; síðasta veturinn
1966–67, þegar hún kom aftur til
náms úr barneignahléi. Og þau hafa
ekki leikið saman á sviði síðan 1969; í
sýningu Þjóðleikhússins á Betur má
ef duga skal eftir Peter Ustinov. Höf-
undurinn var viðstaddur frumsýn-
inguna og þau minnast hans bæði
sem alúðlegs og skemmtilegs manns.
Þegar Margrét Helga var farin niður
í Iðnó brá Sigurður sér þangað einu
sinni og þá léku þau þar í sömu sýn-
ingu; á Gísl. Sigurður sneri aftur upp
í Þjóðleikhús, en Margrét Helga ekki.
„Ég var nú ekki fastráðin hjá Þjóð-
leikhúsinu, þótt ég væri þar mikið á
fjölunum“ segir hún. „Svo bauðst mér
að leika Uglu í Atómstöðinni í Iðnó.
Og ég fór ekkert uppeftir aftur.“
Þau verða bæði hugsi þegar þau
eru spurð um, hvað standi upp úr 40
ára leikferli. „Þetta er nú orðið það
mikið að vöxtum að óhjákvæmilega
stendur eitthvað upp úr,“ segir Sig-
urður. „En það eru ekki endilega ein-
stök hlutverk, heldur miklu fremur
samstarfið við að koma einstökum
verkum á svið. Mér fannst mjög gef-
andi að vinna með Rimas Tuminas og
sýningin á Lé konungi 1977, sem
Hovhannes I. Pilikian leikstýrði, er
eftirminnilegasta leiksýning sem ég
hef tekið þátt í. Hún opnaði mér
dyrnar að Shakespeare þannig að ég
hef aldrei beðið þess bætur.“
Margrét kýs að fara sömu leið og
Sigurður; lætur einstök hlutverk
liggja á milli hluta en tilnefnir rúss-
neska leikstjórann Alexi Borodin sem
áhrifavald á sínum leikferli. Og sam-
vinnuna í vetur við Benedikt Erlings-
son í Ófögru veröld segir hún hafa
fyllt sig gleði og bjartsýni um framtíð
íslenzks leikhúss. „Mér finnst gaman
að frumkvæði og hugmyndaflugi. Ég
er svolítið fyrir að láta fólk skjóta
mér með sér í geimferð,“ segir hún og
brosir undir flatt.
– Hver er svo galdurinn við góðan
leikara?
Nú verður Margrét Helga fyrri til
að svara: „Hugrekki, einlægni og
auðmýkt. Og svolítil bjartsýni, þegar
hennar er þörf.“
„Auðmýktin er upphaf alls, jafnt í
listsköpun sem hverju öðru,“ sam-
sinnir Sigurður. „Góður leikari er
auðvitað gæddur hæfileikum af Guðs
náð. Svo þarf hann innsæi í sálarlíf
fólks og frjótt ímyndunarafl til að
setja sig í spor annarra.“
Í mesta lagi einhver mismæli
Skyldi ekki eitthvað skondið hafa
hent þau á leiksviðinu. Þau líta hvort
á annað, en ekkert svar. Aldrei farið
út af sviðinu öfugum megin eða komið
inn á vitlausu augnabliki?
„Það er okkar vinna að leika,“ segir
svo Sigurður. „Þótt leikurinn sé list-
sköpun, þá er hann líka vinna og það
að læra utan að er partur af vinnunni.
Leikritið er líka svo vel æft, þegar til
sýninga kemur að þótt hún sé sköpun
í augnablikinu, þá gengur leikarinn
hana eftir æfðum leiðum og á að kom-
ast áfallalaust í gegn.“
„Það er í mesta lagi að manni verði
á einhver mismæli, sem geta komið
meðleikurunum í bobba án þess að
maður taki eftir því sjálfur,“ segir
Margrét Helga.
– Hvað með það þegar leikari hefur
leikið persónu vikum, mánuðum, svo
ekki sé nú talað um árum saman?
Getur hann týnzt í rullunni?
„Það er engin hætta á því að leik-
arinn tapi sjálfum sér í rullunni, “
segir Sigurður og brosir. „En ég hef
þó upplifað það á leiksviði á stundum
mikilla geðshræringa, að það hefur
slegið saman djúpstæðri persónu-
legri reynslu og því sem er að gerast
þá stundina á sviðinu. Þá verður ein-
hver sterk tenging. Og stundum hef-
ur það rist svo djúpt og tekið það
mikið á, að það hafa orðið eftirköst
eins og vondur höfuðverkur.“
„Hlutverkin ganga misjafnlega
nærri manni,“ segir Margrét Helga.
„Og maður er mislengi að ná sér af
þeim eftir hverja sýningu.
En mér tekst nú alltaf að verða
Margrét Helga aftur. Líka þegar
sýningarnar eru komnar á þriðja
hundraðið.“
Þessi hlutverk sem þau leika nú
eru ný á þeirra verkefnaskrá. Eiga
þau enn önnur óskahlutverk?
„Ég hugsa að ég sé nú komin fram
yfir síðasta söludag hvað óska-
hlutverkið snertir,“ segir Margrét
Helga.
Og Sigurður sem var kominn með
nei fram á varirnar tekur sig á og
segir: „Ég væri til í að leika Shake-
speare nokkurn veginn endalaust.“
„Mig langaði lengi að leika Mutter
Courage eftir Brecht,“ segir Margrét
Helga. „Ég er nú búin að leika 14 eða
15 persónur eftir Laxness, en lafði
Machbeth er sú fyrsta úr smiðju
Shakespeares. Ég væri alveg til í
meiri texta frá honum.“
Hugmyndin kvikn-
aði í Melabúðinni
Hvar fæddist hugmyndin að þess-
ari afmælissýningu?
„Hugmyndin kviknaði í Melabúð-
inni,“ segir Margrét Helga. „Þar er
alveg ótrúlegt úrval og fólk gefur sér
tíma til þess að segja fleira en halló
og bless.“
„Þetta er dagsatt,“ segir Sigurður,
þegar ég lít til hans. „Hugmyndin að
þessari sýningu varð til á förnum vegi
úti í búð. Það er merkilegt hvað
margar hugmyndir kvikna á förnum
vegi.
Það má líta á þessa dagskrá sem
afmælishátíð, en um leið er hún líka
eins konar viljayfirlýsing okkar
Möggu.“
„Og mig langaði líka til þess að
koma hingað aftur í hreiðrið mitt,“
segir Margrét Helga. „Þetta er eins
og að loka hringnum, þótt hringurinn
rúlli náttúrlega áfram.“
Margrét Helga Jóhannsdóttir og Sigurður Skúlason fagna 40 ára leikafmæli
Auðmýkt er galdur góðs leikara
Morgunblaðið/Ásdís
Í afmælisstuði Sigurður Skúlason og Margrét Helga Jóhannsdóttir í atriði úr Machbeth eftir Shakespeare.
Hvað eiga Macbethhjónin, Marta og George og frú Arneus og Jón Hreggviðsson sameiginlegt? Þau eru persónur sem Margrét
Helga Jóhannsdóttir og Sigurður Skúlason reiða fram á 40 ára leikafmæli sínu í dagskránni Í skóla tímans, sem þau frumsýna í
dag, laugardag, í Kúlunni; Litla sviði Þjóðleikhússins. Freysteinn Jóhannsson talaði við þau á þessum tímamótum.
freysteinn@mbl.is
40 ára leikafmæli: Margrét
Helga Jóhannsdóttir og Sig-
urður Skúlason.
Umsjónarmaður dagskrár-
innar: Þórhallur Sigurðsson.
Lýsing: Páll Ragnarsson.
Tónar og áhrifshljóð:
Gunnar Hrafnsson.
Þrjár sýningar. Frumsýning í
dag, önnur sýning 1. maí og
þriðja og síðasta sýning 2. maí.
Í skóla tímans