Morgunblaðið - 28.04.2007, Qupperneq 34

34 LAUGARDAGUR 28. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
SJÓRINN hefur gefið okkur lifi-
brauð en hefur líka sinn tekið toll.
Eldvirknin hefur valdið okkur mikl-
um búsifjum en líka
fært okkur yl og ljós.
Ríkisstjórnin segist
færa okkur efnahags-
lega velsæld en hún
hefur líka kallað yfir
okkur skringilegasta
efnahagsástand sem
fólk og fyrirtæki í
landinu hafa nokkru
sinni búið við. Við höf-
um þurft að nýta vits-
muni okkar til hins ýtr-
asta til að færa okkur
náttúruöflin í nyt og
þess sama er þörf þeg-
ar við glímum við af-
leiðingar efnahags(ó)
stjórnar undanfarinna
ára. Þetta eru ástæð-
urnar:
1. Ákvörðun um bygg-
ingu Kárahnjúka-
virkjunar 15. mars
2003. Heildarfjár-
festing er um 200
milljarðar króna ef
álverið er tekið með.
Þetta er stærri framkvæmd en áð-
ur hefur verið farið í hér á landi og
er opinber fjárfesting í verkefninu
rúmir 100 milljarðar. Þessari
ákvörðun hefði átt að fylgja eftir
með samstilltu átaki ríkis og sveit-
arfélaga til að draga úr öðrum
framkvæmdum til að koma í veg
fyrir ofhitnun í hagkerfinu. Það
var ekki gert.
2. Á árinu 2003 var bindiskylda bank-
anna lækkuð um helming, úr 4% í
2%. Aðgerðin er ekki slæm í sjálfu
sér þar sem hún eykur samkeppn-
ishæfni bankanna. Tímasetningin
var hins vegar afleit því hún jók
útlánagetu bankanna um hundruð
milljarða þegar síst skyldi.
3. Á árinu 2004 ákvað ríkisstjórnin að
bjóða 90% húsnæðislán. Þar með
jók ríkið verulega peningamagn í
umferð því almenn lán höfðu verið
65% og að hámarki 75%. Þetta var
ekki snjöll tímasetning.
4. Bankarnir brugðust við á nokkuð
fyrirsjáanlegan hátt með því að
fara í samkeppni við Íbúðalána-
sjóð. Þegar bankarnir buðu lægri
vexti og fólk tók að greiða upp
íbúðalánin hjá Íbúðalánasjóði
brást ríkisstjórnin við með því að
endurlána yfir 100 milljarða króna
af endurgreiðslunum til bankanna.
Þar með jókst enn peningamagn í
umferð. Það var ekki klókt.
5. Þenslan á íbúðamarkaði hefur svo
orðið enn meiri vegna skuldahvetj-
andi vaxtabótakerfis þar sem
100% af viðbótarvaxtagreiðslum
íbúðakaupenda eru fjármögnuð af
bótakerfi ríkisins þegar vaxtagjöld
ná ákveðnu hlutfalli af heildar-
tekjum.
6. Ríkisútgjöld hafa vaxið mjög hratt
á síðustu árum, þegar eðlilegt
hefði verið að draga
úr þeim. Heildar-
útgjöld ríkissjóðs á
árinu 2007 verða um
382 milljarðar króna
(án kosningavíxla) en
voru 288 milljarðar
árið 2003. Aukningin
nemur þriðjungi. Þá
hafa flest sveitarfélög
aukið útgjöld sín
verulega á undan-
förnum árum.
Afleiðingarnar af
þessari efnahags(ó)
stjórn eru þessar
helstar:
1. Peningamagn í um-
ferð hefur skv. úttekt
Morgunblaðsins 7.
desember 2006 aukist
úr um 400 milljörðum
króna í upphafi árs
2003 í um 740 millj-
arða í september
2006 sem er um 85%
vöxtur. Reynslan
sýnir að aukið
peningamagn í umferð og verð-
bólga fara ávallt saman og því er
ljóst að hækkun stýrivaxta ein og
sér dugar skammt til að halda aft-
ur af verðbólgu, enda er það
grundvallaratriði í hagstjórn að ef
hægja þarf á hagkerfi þarf að
minnka peningamagn í umferð auk
vaxtahækkana.
2. Seðlabankinn hefur skrúfað vext-
ina upp úr öllu valdi en með mikl-
um vaxtamun hér á landi og er-
lendis hefur gengið í raun verið
falsað því erlendir fjárfestar hafa
séð sér leik á borði að hagnast á
vaxtamuninum. Nú hafa verið gef-
in út s.k. jöklabréf fyrir um 400
milljarða króna. Seðlabankinn hef-
ur því fært framtíð íslensku krón-
unnar frá Íslendingum í hendur
þessara fjárfesta.
3. Með fölsun á genginu hefur heim-
ilum í landinu verið skapaður
falskur kaupmáttur sem þau hafa
nýtt sér ótæpilega. Nú er við-
skiptahallinn kominn í 27% af
landsframleiðslu. Það er trúlega
heimsmet.
4. Nú eru algengir vextir á yfirdrátt-
arlánum um 20% og heildaryfir-
dráttarlán heimilanna eru um 70
milljarðar króna þannig að á
hverju ári borga fjölskyldurnar í
landinu um 14 milljarða í yfir-
dráttarvexti.
5. Meira magn peninga í umferð hef-
ur valdið gríðarlegri hækkun á
fasteignaverði. Þorbjörg Inga Þor-
steinsdóttir fjallaði um þetta í
grein í Morgunblaðinu þar sem
hún kemst að þeirri niðurstöðu að
heildargreiðslur af 15 milljóna
króna bankaláni fyrir þriggja her-
bergja íbúð yrðu tæpar 140 millj-
ónir á þeim 40 árum sem lánið nær
til ef verðbólgan helst í þeim hæð-
um sem hún er nú. Þegar hún
reiknar dæmið til enda út frá þeim
tekjum sem hjúkrunarfræðingum
standa til boða kæmist hún aldrei
út úr skuldasúpunni.
Þeirri hagstjórn sem við búum nú
við er vart unnt að líkja við neitt ann-
að en efnahagslegar náttúru-
hamfarir. Þær hafa bitnað harðar á
sumum en öðrum. Nú er stundum
sagt að það sé auðvelt að vera vitur
eftir á og ennfremur þarf umtals-
verðan kjark til að koma fram og við-
urkenna eigin mistök. Því miður hef-
ur okkar ágætu stjórnarherrum
brugðist bæði viskan og kjarkurinn
því að þeirra mati hefur hagstjórnin
verið hreint afbragð. Í ljósi þess er
e.t.v. ekki úr vegi að þjóðin leyfi nýj-
um aðilum að spreyta sig við það
krefjandi verkefni að glíma við lands-
stjórnina.
Íslenska efnahags
(við)undrið
Helgi Hjálmarsson skrifar um
hagstjórn og þenslu
Helgi Hjálmarsson
» Þeirri hag-stjórn sem
við búum nú við
er vart unnt að
líkja við neitt
annað en efna-
hagslegar nátt-
úruhamfarir.
Höfundur er framkvæmdastjóri.
vaxtaauki!
10%
AUGLÝSINGASÍMI 569 1100
Fáðu
sms-fréttir
í símann
þinn af
mbl.is
WWW.EBK.DK
Komið og kynnið ykkur dönsk gæða sumarhús sniðin að óskum kaupandans og íslenskri veðráttu.
Húsin (bústaðarnir) eru 84 m2 með 12,5 m2 yfirbyggðri verönd. 3 svefnherbergi, eldhús, baðherbergi og
stór björt stofa með lokrekkjum. Þar getið þið rætt ykkar byggingaráform á fundi med 2 dönskum sölu-
og byggingaráðgjöfum.
Nánari upplýsingar fást hjá sölu- og byggingarráðgjöfum EBK:
Anders Ingemann Jensen 0045 40 20 32 38
eða Trine Lundgaard Olsen 0045 61 62 05 25.
EBK Huse A/S hefur yfir 30 ára reynslu við að byggja og reisa sumarbústaði úr tré.
Þekkt dönsk gæða hönnun og er meðal leiðandi fyrirtækja á markaðnum, með 4 deildir í
Danmörku og 4 deildir i Þýskalandi. Einnig margra ára reynslu við byggingu húsa á Íslandi,
í Svíþjóð, Þýskalandi og Færeyjum.
Laugardag Þ. 28. og sunnudag 29. april kl. 13-16:00
Heimilisfang: Vatnshólsvegur 4, Syðri - Reykjum, 801 Selfoss
BELLA CENTER: +45-32 52 46 54, C.F. Møllers Allé, Ørestaden, København
Mán.- mið. og lau. 13-17, Sun. og helgidaga: 11-17
7
1
9
3
OPIÐ HÚS
DANSKIR GÆÐA SUMARBÚSTAÐIR (HEILÁRSBÚSTAÐIR)
Ársfundur Stafa lífeyrissjóðs 2007
verður haldinn miðvikudaginn 16. maí, kl. 14:00
á Grand Hótel Reykjavík við Sigtún.
Aðildarfélögum sjóðsins hafa verið send fundarboð og eru þau
beðin að tilkynna skrifstofu sjóðsins fyrir 2. maí n.k. hverjir
verða fulltrúar þeirra á fundinum. Allir sjóðfélagar eiga rétt til
setu á fundinum með tillögu- og málfrelsi.
Kjörfundur, þar sem kjörnir verða fulltrúar launþega,
verður haldinn kl. 12:00 á sama stað, samkvæmt
ákvæði 5.1.2 í samþykktum sjóðsins.
Nánari upplýsingar má finna á www.stafir.is
Stjórn Stafa lífeyrissjóðs
N
æ
st
Dagskrá
Venjuleg ársfundarstörf samkvæmt
samþykktum sjóðsins
1
2 Tillögur að breytingum á samþykktum sjóðsins
2007Ársfundur Stafa
Stórhöfði 31 • 110 Reykjavík
Sími 569 3000 • Fax 569 3001
stafir@stafir.is • www. stafir.is
3 Önnur mál löglega upp borin