Morgunblaðið - 14.05.2007, Blaðsíða 22

22 MÁNUDAGUR 14. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÓBREYTT SAMSTARF
Nú þegar úrslit þingkosning-anna liggja fyrir og stjórn-arflokkarnir, Sjálfstæðis-
flokkur og Framsóknarflokkur, hafa
haldið meirihluta sínum á Alþingi
hníga flest rök að því, að þeir haldi
áfram samstarfi sínu í ríkisstjórn
fjórða kjörtímabilið í röð, sem er
einsdæmi í stjórnmálasögu okkar.
Samstarf þessara tveggja flokka
hefur gengið vel. Þegar hér er komið
sögu eru engin meiri háttar ágrein-
ingsefni þeirra í milli og ekki fyr-
irsjáanlegt að þau eigi eftir að koma
upp, að minnsta kosti ekki í nálægri
framtíð.
Því hefur verið haldið fram í um-
ræðum um úrslit kosninganna síð-
asta sólarhringinn, að eins manns
meirihluti á Alþingi sé of lítill og þess
vegna séu ekki forsendur fyrir því,
að stjórnarflokkarnir sitji áfram við
völd. Þetta er misskilningur. Ríkis-
stjórnir hafa áður setið með svo lít-
inn meirihluta. Viðreisnarstjórnin
sat í tvö kjörtímabil af þremur með
svo takmarkaðan meirihluta þegar
tekið er tillit til þess, að þá var
þinginu skipt í tvær deildir. Ef sam-
starf er byggt á traustum grunni er
ekki vandamál að stjórna með eins
atkvæðis meirihluta á Alþingi.
Hins vegar getur samsetning þing-
flokks annars hvors stjórnarflokks
valdið erfiðleikum, þegar um svo lít-
inn meirihluta er að ræða. Þannig er
t.d. ljóst að ef Kristinn H. Gunnars-
son væri enn í þingflokki Framsókn-
arflokksins væri ekki hægt að byggja
meirihlutasamstarf á svo litlum mun.
En í þingflokkum Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks er enginn
Kristinn H. Gunnarsson. Og þess
vegna geta stjórnarflokkarnir haldið
áfram samstarfi sínu í landstjórn-
inni.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, for-
maður Samfylkingar, hefur sagt frá
því að úrslitin lágu fyrir, að haldi
stjórnarflokkarnir áfram væri það
samstarf um völd en ekki verkefni.
Þetta er tóm vitleysa. Það skiptir
engu, hvort meirihlutinn er eitt at-
kvæði eða tvö ef samstaða er á milli
flokka um málefni eins og augljós-
lega er á milli Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks.
Þótt Framsóknarflokkurinn hafi
orðið fyrir miklu áfalli í þingkosning-
unum er ekki þar með sagt að það sé
auðveldara fyrir flokkinn að vinna úr
því utan ríkisstjórnar. Það verður
þvert á móti auðveldara fyrir Fram-
sóknarflokkinn að hefja endurreisn-
arstarfið innan ríkisstjórnar en utan.
Vígstaða Framsóknarflokksins er
alls ekki eins veik og ætla mætti af
úrslitum þingkosninganna. Ef Sjálf-
stæðisflokkurinn gæfi til kynna, að
hann vildi heldur snúa sér að Sam-
fylkingu eða Vinstri grænum, er
ljóst, að Framsóknarflokkurinn gæti
á skömmum tíma náð samkomulagi
við þá flokka tvo um myndun þriggja
flokka vinstri stjórnar. Ástæðan er
sú, að innan vinstri flokkanna beggja
er yfirgnæfandi þörf fyrir að halda
Sjálfstæðisflokknum utan stjórnar ef
mögulegt er. Þess vegna yrði mynd-
un vinstri stjórnar með Framsókn-
arflokki fyrsti kostur bæði Samfylk-
ingar og Vinstri grænna en ekki
samstarf við Sjálfstæðisflokk. Raun-
ar má ætla, að ef stjórnarandstöðu-
flokkarnir hefðu náð meirihluta á Al-
þingi hefðu Samfylking og Vinstri
grænir fremur kosið að mynda rík-
isstjórn með Framsóknarflokknum
en Frjálslynda flokknum. Bæði
vegna þess, að þeir hefðu ekki treyst
sumum þingmönnum Frjálslyndra,
og vegna hins, að flokksmenn og
stuðningsmenn beggja flokkanna
hefðu haft uppi hávær mótmæli gegn
samstarfi við Frjálslynda flokkinn.
Framsóknarflokkurinn er af þessum
sökum í mjög sterkri pólitískri stöðu
þrátt fyrir mikið áfall í kosningunum.
Eðlilegt er að stjórnarflokkarnir
ljúki því verki á nokkrum dögum að
ganga frá þeim breytingum, sem
gera má ráð fyrir að verði á verka-
skiptingu og málefnasamningi. Í
þeim efnum hljóta þeir að taka mið af
því, sem fram kom í kosningabarátt-
unni, og þá ekki sízt þeirri áherzlu á
velferðarmál, sem þar kom fram.
Samfylkingin varð fyrir umtals-
verðu áfalli í þingkosningunum.
Flokkurinn tapaði 4,2 prósentustig-
um í kjörfylgi og tveimur þingmönn-
um frá síðustu kosningum. Er komin
niður í 26,8% og 18 þingmenn. Nú er
munurinn á Samfylkingu og Sjálf-
stæðisflokki um 10 prósentustig en
var í kosningunum fyrir fjórum árum
2,7 prósentustig. Þá var munurinn á
þingmannafjöldanum tveir en er nú
sjö. Samfylkingin er í kjörfylgi kom-
in niður í sama fylgi og flokkurinn
fékk í fyrstu kosningunum árið 1999.
Þess vegna er það ekki rétt, sem tals-
menn Samfylkingar hafa haldið fram,
að flokkurinn hafi fest sig í sessi sem
stór jafnaðarmannaflokkur. Össuri
Skarphéðinssyni var ýtt til hliðar eft-
ir að tryggja Samfylkingunni alvöru
sigur í kosningunum 2003. Hvernig
stendur á því að stærsti stjórnarand-
stöðuflokkurinn tapar fylgi á sama
tíma og hann er í baráttu við Sjálf-
stæðisflokk, sem setið hefur í ríkis-
stjórn í 16 ár, og stjórnarflokka, sem
unnið hafa saman í 12 ár?!
Viðreisnarstjórnin sat í 12 ár en
hún féll í kosningunum 1971.
Vinstri grænir unnu góðan sigur í
þessum kosningum en þeir eiga eftir
að gera sér og öðrum grein fyrir því,
hvers vegna þeir klúðra alltaf góðri
stöðu í skoðanakönnunum á síðustu
vikum kosningabaráttu.
Fyrir Sjálfstæðisflokkinn eru
þetta góð kosningaúrslit. Flokkurinn
er ótrúlega sterkur í ljósi þess, að
hann hefur nú setið samfellt í rík-
isstjórn í 16 ár og ljóst að formaður
hans, Geir H. Haarde, nýtur meira
trausts en nokkur annar forystumað-
ur í stjórnmálum nú um stundir. En
er ekki kominn tími til fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn að sækja aftur það
fylgi, sem hann hefur misst til
Frjálslynda flokksins á undanförnum
árum og kannski að einhverju leyti
til Íslandshreyfingarinnar nú?
Frjálslyndi flokkurinn og Íslands-
hreyfingin eiga sér enga framtíð.
Hinn fyrrnefndi flýtur á formannin-
um, Guðjóni Arnari Kristjánssyni, og
hinn síðarnefndi getur ekki byggt
neina framtíð á einum borgarfulltrúa
í Reykjavík. Rökin fyrir því að rík-
isstjórnin sitji áfram eru augljós.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ólaf Þ. Stephensen
olafur@mbl.is
Gamli fjórflokkurinn er áfram uppi-
staða flokkakerfisins eftir kosningarnar á
laugardag. Hins vegar hafa styrkleika-
hlutföll flokkanna breytzt. Hæpið er að
tala lengur um „turnana tvo“, Sjálfstæð-
isflokk og Samfylkingu. Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur á ný tekið forystuna með af-
gerandi hætti. Þá hefur það nú gerzt í
fyrsta sinn að Framsóknarflokkurinn er
orðinn minnstur af stóru flokkunum fjór-
um.
Góð útkoma Sjálfstæðisflokks
Sjálfstæðisflokkurinn getur býsna vel
við unað þegar öll atkvæðin hafa verið tal-
in upp úr kjörkössunum. Það er talsvert
afrek að bæta við sig 2,9% fylgi og þrem-
ur þingmönnum eftir sextán ár samfleytt
við stjórnvölinn.
Flokkurinn er reyndar nokkuð undir
sögulegu meðaltalsfylgi sínu. Frá því um
1930, þegar fjögurra flokka kerfið hafði
tekið á sig mynd, hafa verið haldnar 25
þingkosningar að kosningunum á laugar-
dag meðtöldum. Á árunum 1931–2003
fékk Sjálfstæðisflokkurinn rétt um 39%
að meðaltali og er um 2,4 prósentustigum
undir því nú.
Hins vegar má ekki horfa framhjá því
að tilvist Frjálslynda flokksins gerir
Sjálfstæðisflokknum erfiðara fyrir en
framboð flestra annarra smáflokka, sem
hafa reynt að gera atlögu að fjögurra
flokka kerfinu. Frjálslyndir klofnuðu
upphaflega út úr Sjálfstæðisflokknum og
margir forystumenn þeirra og frambjóð-
endur koma úr flokknum. Með Frjáls-
lynda í 7,3% fylgi geta sjálfstæðismenn
því unað ágætlega við niðurstöðu sína nú.
Samfylkingin tapar
Samfylkingin náði sér nokkuð á strik á
lokaspretti kosningabaráttunnar ef tekið
er mið af skoðanakönnunum, sem gerðar
voru nokkrum vikum fyrir kosningar og
sýndu að flokkurinn gæti jafnvel orðið
minni en Vinstrihreyfingin – grænt fram-
boð. Hins vegar er niðurstaða Samfylk-
ingarinnar ekki góð ef horft er til síðustu
kosninga, en flokkurinn tapar nú 4,2 pró-
sentustigum og tveimur þingmönnum.
Útkoman er sú sama og árið 1999, en þau
úrslit voru nýstofnaðri Samfylkingu tals-
verð vonbrigði.
Flokknum hefur ekki tekizt að ná jafn-
stöðu við Sjálfs
var stefnt og
sögulegu fylgi
flokka í Skandin
bera sig saman
náð því yfirlýst
hinn „náttúrule
eðlilega ætti að
enda mistókst
isstjórnina.
Í þessari stöð
leggja gríðarle
ríkisstjórn. Tak
flokksins óþæg
Ingibjargar Só
eftir að hafa m
verða forsætisr
VG vinnur me
Vinstrihreyfi
verður að telja
unum, enda sá
við sig, 5,5 prós
mönnum. Hins
verulega undir
sem gríðarlega
könnunum kyn
ekki nema rúm
flokkurinn fékk
ar bezt gekk.
niður á VG að
önnur mál en
dró kosningum
Framsókn í sá
Framsóknarf
að hafa beðið m








 



/
/
+/

0/0

/

0/

% &$ 


/

'
$"$ 
*/
*/

* /

/









  '1( (' 1  '   '1( (' 1
Tveggja tu
 Sjálfstæðisflokkurinn er aftur orðinn langstærsti flo
Stærðarröðin í flokkakerfinu
hefur breytzt, Sjálfstæð-
isflokknum og VG í hag en
Samfylkingu og Framsókn í
óhag. Fjórflokkurinn lifir
enn góðu lífi, bara í öðrum
hlutföllum en áður.
Sigurvíma Þingmenn vinstri grænna fögnuðu ákaft á Hóte
obsdóttir og Kolbrún Halldórsdóttir og Árni Þór Sigurðsso
Í HNOTSKURN
» Framsóknarflokkurinn fékksína verstu kosningu frá upp-
hafi vega.
» Þinglið Framsóknar þurrkaðistnálega út í þéttbýlinu á suðvest-
urhorni landsins.
» Sjálfstæðisflokkurinn er 2,4prósentum undir sögulegu með-
altalsfylgi sínu.
» Fyrsti þingmaður allra kjör-dæma er sjálfstæðismaður en
það hefur ekki gerzt lengi.
» Samfylkingin fær sama fylgi ogí sínum fyrstu kosningum 1999.
» VG hafa náð stöðu Alþýðu-bandalagsins sem næstminnsti
fjórflokkurinn.
» Framboð Íslandshreyfing-arinnar dreifir atkvæðum and-
stæðinga stjórnarinnar.
» Ríkisstjórnin heldur þingmeiri-hluta sínum með minnihluta at-
kvæða, 48,3%.
» Frjálslyndir hafa enn ekki sleg-ið met Kvennalistans sem lang-
lífasti fimmti flokkurinn.
» Sveitarstjórnarkosningarnarfyrir ári gáfu góða vísbendingu
um hvernig færi nú.