Morgunblaðið - 20.07.2007, Blaðsíða 20

skornum ávöxtum, hunangi og
snjó. Sigurför íssins hófst svo fyrir
alvöru á Ítalíu á sextándu öld, en
það er einkum og sér í lagi Flór-
ens sem gerir tilkall til „höfundar-
réttarins“ að fyrsta ísnum eins og
við þekkjum hann í dag. Það var
arkitektinn Berndardo Buontalenti
sem kom fram með uppskrift að ís
þar sem í fyrsta sinn var notuð
mjólk, egg og rjómi. Það var svo
hinn sikileyski Francesco Procopio
dei Coltelli sem starfaði við hirð
sólkonungsins Loðvíks XIV. er
opnaði fyrsta ísbar (caffè-gela-
tieria) sögunnar, hið fræga Caffè
Procope, í 6. hverfi Parísarborgar,
sem hefur verið rekið þar allar
götur síðan.
Hér á undan var minnst á snjóís
Rómverjanna og e.t.v. má rekja
krapís- og granítuhefð Ítala til
þeirra, en til forna tíðkaðist víðar
að geyma snjó undir hálmi eða í
köldum kjöllurum eða hellum (á
Sikiley var t.d. náð í snjó úr
Madóníufjöllunum) og síðan var
bragðbættu sírópi blandað saman
Ljósmynd/ Hanna Friðriksdóttir
Kaffigraníta Krapís og sætabrauð
(brioche) er ekki óalgengur morg-
unmatur á Suður-Ítalíu.
Þetta sýnir könnun á veg-um Háskólans í Amst-erdam fram á, en rann-sóknin byggist á því að
andlitsdrættir Evrópubúa voru
stúderaðir á meðan þeir brögðuðu
á hinum ýmsu fæðutegundum. Sá
matur sem tendraði hvað helst
fram sælubros var ís. Það vakti at-
hygli að hinna góðu áhrifa gætti
sterkast hjá Ítölum af öllum Evr-
ópuþjóðunum, en andlit Ítala tjá
um 86% af hamingju þegar þeir
borða ís á meðan Evrópumeð-
altalið er 64%.
Hver ætli sé ástæðan fyrir
þessu? Það fyrsta sem manni dett-
ur í hug er að ítalski ísinn hljóti að
vera sá besti í Evrópu. Ítalir bera
mikla virðingu fyrir mat og má
segja að það ríki nokkurs konar
ástarsamband á milli þeirra og
ákveðinna fæðutegunda og rétta.
Sem dæmi má nefna lasagna, pits-
ur, pasta, parmaskinku, parmesan-
ost, tómata, mozzarella og ís.
Til vitnis um hina miklu matar-
ást Ítala er flokkur gæluorða þar
sem orð úr ríki matar og drykkjar
eru notuð. Ein algengustu ástar-
yrði Ítala eru t.d. zuccherino (syk-
urmoli), dolcezza (konfekmoli), bis-
cottino (litla kexkaka), prosciuttino
(skinkubiti) og fragolina (litla jarð-
arber, aðeins notað um konur).
Það er ekki víst að sá sem yrði
ávarpaður/ávörpuð sem kæra
hangikjötslæri, guðdómlega app-
elsína, litli sæti banani, stórbrotna
ostakarfa, að ég tali nú ekki um
magnþrungna melóna myndi
bregðast vel við.
Samanburðarrannsókn á Ítölum
og Íslendingum á þessu sviði
leiddi sjálfsagt til athyglisverðra
niðurstaðna. Hrátt hangikjöt
kemst t.d. næst ítölsku hrásk-
inkunni, prosciutto. Hangikjöt er
rómaður þjóðarréttur en þó dytti
fáum í hug að nota það sem gælu-
orð, og enn fleiri myndu taka það
óstinnt upp.
Skýringin á brosmildi Ítala við
ísátið er vafalaust að hluta tengd
hinni miklu matarást þeirra og svo
er það mál margra (ekki bara
Ítala sjálfra) að ítalski ísinn sé sá
besti í heimi og skyldi það engan
undra þar sem Ítalía á að baki
margra alda íshefð. Rómverjar til
forna snæddu sína „nivatae potio-
nes“, sem voru kaldir eftirréttir,
en Neró keisari ku árið 62 e. Krist
t.d. hafa boðið gestum upp á eft-
irrétt sem samanstóð af niður-
við snjóinn og hann borðaður. Á
Sikiley ríkir sterk granítuhefð, en
granítur eru semsé íshröngl sem í
dag er búið til í sérstökum ísmuln-
ingsvélum og síðan er það bragð-
bætt með ýmsum hætti. Klassísku
bragðtegundirnar eru kaffi og sí-
tróna, en einnig er t.d. hægt að fá
granítur með bragði af möndlum,
mandarínum, jarðarberjum, mó-
berjum (gelso) og skógarberjum
(ath. að góðar ísbúðir á Ítalíu nota
„alvöru“ hráefni til að bragðbæta
ísinn og graníturnar, það eru t.d.
engir möndludropar notaðir eða
gervibragð, heldur eru notaðar
ekta möndlur, melónur, sítrónur
o.s.frv.) Fyrir Ítölum koma hinar
einu sönnu granítur frá Sikiley.
Íshrönglið sem þar er notað er
miklu fínlegra og mýkra en geng-
ur og gerist og þeir nota náttúru-
lega sínar frægu sætu sítrónur í
graníturnar, og óhætt er að full-
yrða að varla er hægt að finna
ljúffengari eða meira svalandi
drykk en sítrónugranítu.
Granita al caffè
Fyrir fjóra
200 g sykur
2 dl espressókaffi
tilbrigði: 2 dl þeyttur rjómi
Útbúið sykursíróp í potti með
því að láta sykur sjóða í 2 mín. í ½
l af vatni. Kælið þar til sírópið er
volgt og blandið svo kaffi vel sam-
an við. Setjið kaffisíróp í skál eða
form og setjið í frysti til að láta
storkna. Hrærið reglulega í ís-
kaffinu þar til að það er orðið að
hörðu fínu íhröngli. Deilið ís-
kaffinu þá strax niður í glös eða
bolla og bætið ef vill þeyttum
rjóma ofan á eða borðið með skeið
eins og kemur fyrir.
 Letiútgáfa Setjið klaka í mat-
vinnsluvél og saxið niður í fínlegt
hröngl (snjóáferð), komið fyrir í
glösum og hellið köldu kaffi-
sírópinu yfir, eða öðru heimatil-
búnu sírópi, t.d. sítrónu.
Ís er sú fæða sem kemur
fólki helst til að brosa
og kætir umfram annan
mat, segir Hanna
Friðriksdóttir.
Brosandi ítalskir ískallar Ís kallar gjarnan fram sælubros er hans er neytt.
Ítalski ísinn
sá besti í heimi
maturmælt með…
20 FÖSTUDAGUR 20. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Hressandi ganga
Flestir landshlutar fá einhvern
skerf af vætu um helgina gangi veð-
urspáin eftir en þó verður vindur
hægur og veður milt. Gönguferðir í
smárigningu geta verið einkar hress-
andi en svo má líka alltaf kúra sig nið-
ur í bók eða taka í spil með börnunum
ef sólin ætlar að hvíla sig á þeim yl-
sendingum sem hún hefur verið að
senda landsmönnum undanfarnar
vikur við góðan orðstír og miklar vin-
sældir.
Bryggjuhátíð á Drangsnesi
Annars eru menn í sumarskapi
enda stendur útileguvertíðin sem
hæst og mikið er um að vera á lands-
byggðinni sem glatt getur ferða-
menn. Upplagt er t.d. að skella sér á
Strandirnar um helgina því hin ár-
lega bryggjuhátíð Strandamanna á
Drangsnesi verður haldin með pomp
og prakt á morgun. Að venju verður
mikið um dýrðir, t.a.m. er á dagskrá
hefðbundið sjávarréttasmakk, dorg-
veiði, Grímseyjarsigling, grillveisla,
kvöldvaka, landsleikur, tónleikar,
söngvarakeppni og bryggjuhátíðar-
ball við undirleik Veðurguðanna.
Listasýningar verða opnar og ljós-
myndasýningin Húsin í hreppnum
verður á spjöldunum á holtinu við
verslun KSH og á hitaveituskúrnum
við heitu pottana.
Álfar og tröll á
Galdraloftinu
Séu menn komnir á þessar slóðir
er ekki úr vegi að bregða sér í hálf-
tíma ökuferð til Hólmavíkur og njóta
þar menningar. Sagnamaðurinn,
galdramaðurinn og skemmtikraft-
urinn Sigurður Atlason leiðir gesti
um króka og kima íslenskrar þjóðtrú-
ar og sprettir úr spori á hlaupabraut
sagnalistarinnar. Dagskráin, sem fer
fram á Galdraloftinu á Galdrasafninu
á Hólmavík, er þrjú kvöld í viku,
fimmtudags-, föstudags- og laugar-
dagskvöld og hefst kl. 21.00.
Heyannir á Árbæjarsafni
Heyannir munu standa yfir á Ár-
bæjarssafni á sunnudaginn en þá er
meiningin að slá og helst að binda í
bagga, sem settir verða á hesta, ef
ekki rignir og hey næst þurrt í hús.
Auk þess verður gömlu landpóstanna
minnst með því að hestamenn fara
hringinn á safnasvæðinu og bera bréf
á milli húsa.
Skálholtshátíð og
Klausturmessa
Fyrir kirkjuglaða má geta þess að
hin árlega Skálholtshátíð, sem miðast
við Þorláksmessu að sumri, verður
haldin um helgina. Dagskráin er veg-
leg að vanda og hefst á morgun með
erindi um tónskáldið Buxtehude sem
hin bandaríska Margaret Irwin-
Brandon flytur í Skálholtsskóla. Kl.
15 eru svo tónleikar með tónlist eftir
Buxtehude sem sönghópurinn Gríma
flytur ásamt Bachsveitinni undir
stjórn Jaaps Schröders. Kl. 17 verða
tónleikar Skálholtskórsins undir
stjórn Hilmars Arnar Agnarssonar
og á sunnudag kl. 14 verður svo
hátíðarmessa í Skálholtsdómkirkju .
Í Viðey er síðan fyrirhuguð
klausturmessa á sunnudag kl. 14.30
undir söng Voces Thules. Eftir messu
fjallar séra Þórir Stephensen, fyrr-
verandi staðarhaldari, um Viðeyj-
arklaustur.
Unglingar munda kylfurnar
Á íþróttasviðinu er lítið um að vera
þessa helgina, en þó fer fram sveita-
keppni unglinga í golfi.
Eldri flokkarnir munu keppa á
Hólmsvelli í Leiru , en 15 ára ung-
lingar og yngri keppa á Vífilsstaða-
velli í Garðabæ. Keppni hefst í dag og
lýkur á sunnudag.