Morgunblaðið - 18.03.2008, Blaðsíða 14

14 ÞRIÐJUDAGUR 18. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
DALAI Lama, hinn andlegi leiðtogi
Tíbeta, sætti í gær gagnrýni af hálfu
alþjóðlegrar ungliðahreyfingar Tíb-
eta, TYC, vegna þeirrar afstöðu að
kalla ekki eftir því að ríki heims snið-
gangi Sumarólympíuleikana í Pek-
ing í ágúst.
Frestur kínverskra yfirvalda til
tíbeskra mótmælenda að gefa sig
fram ellegar eiga á hættu refsingu
rann út á miðnætti á staðartíma í
gær og er þess því beðið til hvaða
ráða Kínastjórn grípur nú.
Mótmælendur í höfuðborginni
Lhasa minntust þess í síðustu viku
að á mánudag voru 49 ár liðin frá
misheppnaðri uppreisn gegn yfirráð-
um Kínverja og hafa fregnir af
mannfalli ýtt undir kröfur um að
leikarnir verði sniðgengnir.
Fátt bendir til að orðið verði við
þeirri kröfu og má þar nefna að tals-
menn Evrópuráðsins sögðu vænlegri
leiðir færar til að vinna gagn í þágu
mannréttindabaráttu.
Á sama tíma skoraði svissneska
Ólympíunefndin á Alþjóða ólympíu-
nefndina, IOC, að senda frá sér yf-
irlýsingu vegna Tíbets, án þess þó að
hvetja til að leikarnir yrðu snið-
gengnir í mótmælaskyni.
Þá skoraði Condoleezza Rice, ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna, á
Kínastjórn að hefja viðræður við
Dalai Lama, á meðan Rússar lögðu
áherslu á að málefni Tíbets væru
innanhússmál Kínverja.
Leikarnir sýni umbreytinguna
Ólympíuleikunum er ætlað að
undirstrika umbreytingu kínversks
samfélags úr fjölmennu þróunarríki
í tæknivætt efnahagsveldi. Stjörnu-
arkitektar hafa verið ráðnir til að ljá
háhýsaþyrpingum stórborganna yf-
irbragð auðs og valda og ekkert til
sparað við byggingar sem tengjast
leikunum.
Sjálfir Sumarólympíuleikarnir eru
ekki undanskildir í þessu samhengi
og eins og fræðimaðurinn Jennifer
Lind bendir á í grein í tímaritinu Atl-
antic Monthly (í mars 2006) hafa
Kínverjar og Rússar tekið höndum
saman um að tryggja sínu íþrótta-
fólki sem allra flesta verðlaunapen-
inga á leikunum.
Bandaríkin voru sigursæl á leik-
unum í Aþenu 2004 og segir Lind að í
ljósi þeirrar útkomu hafi Kínverjar
og Rússar sammælst um að sagan
endurtæki sig ekki í Peking, með
þjálfaraskiptum og sameiginlegri
notkun íþróttamannvirkja. Markmið
Kínverja sé að hljóta 110 verðlauna-
peninga, sjö fleiri en Bandaríkin. Þá
gildi að þegar kínverskir og rúss-
neskir íþróttamenn séu ekki að
keppa sín á milli skuli heimamenn
hvetja Rússana.
Fáir, ef nokkrir, atburðir vekja
meiri athygli heimsbyggðarinnar en
Ólympíuleikar og ef fram heldur sem
horfir verður þetta ekki í fyrsta
skipti sem skuggahliðar stjórnmál-
anna setja blett á leikana. Rifjum
upp nokkur dæmi.
Allt frá dögum Adolfs Hitlers
Árið 1936 hugðist einræðisherr-
ann Adolf Hitler nota Ólympíuleik-
ana í Berlín til að sýna fram á mátt
og megin Þriðja ríkisins og yfirburði
hvíta kynstofnsins. Árið 1964 var
Suður-Afríku meinuð þátttaka
vegna aðskilnaðarstefnunnar, bann
sem var í gildi allt til leikanna í
Barcelona árið 1992.
Árið 1972 féllu leikarnir í Münc-
hen algerlega í skuggann af árás pal-
estínskra vígamanna á ísraelska Ól-
ympíuhópinn og átta árum síðar
sniðgengu tugir þjóða leikana í
Moskvu vegna innrásar Sovetríkj-
anna í Afganistan. Fjórum árum síð-
ar svöruðu Sovétríkin svo fyrir sig
með því að sniðganga Sumarólymp-
íuleikana í Los Angeles.
Ríki heims hyggjast ekki
sniðganga Ólympíuleikana
 Frestur Tíbeta runninn út  Kínverjar og Rússar móta verðlaunastefnu
Í HNOTSKURN
»Óstaðfestar heimildir hermaað hundruð manna hafi týnt
lífi í mótmælunum í Lhasa.
»Fregnir hafa borist af mann-falli víðar, þ.m.t. í V-Kína.
»Ólympíuleikarnir í Pekingstanda yfir frá 8.-24. ágúst.
ÞÁTTTAKANDI í athöfn í Ríga í Lettlandi kemur
skikk á raðir fánabera við kirkju í gær. Þá var hyllt
þátttaka Letta í Waffen SS, úrvalssveitum nasista í
seinni heimsstyrjöld. Sovétmenn innlimuðu landið
1940. Er Þjóðverjar tóku Lettland af Sovétmönnum
haustið 1941 fögnuðu margir íbúanna og lögðu fram
sinn skerf í baráttunni gegn Stalín og kommúnistum
hans með því að berjast í liði Hitlers þar til yfir lauk.
Reuters
Hylla þátttöku í Waffen SS
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
ATLANTSHAFSBANDALAGIÐ mun bregð-
ast af festu við frekari óeirðum í Kosovo, að
sögn talsmanns NATO, James Appathurai, í
gær. Nær 30 lögreglumenn og friðargæslulið-
ar bandalagsins, sem annast öryggisgæslu í
Kosovo fyrir hönd Sameinuðu þjóðanna, særð-
ust snemma í gærmorgun er þeir reyndu að
leggja á ný undir sig dómshús SÞ í borginni
Kosovska Mitrovica. Lentu þeir í átökum við
menn úr serbneska minnihlutanum í norður-
hluta borgarinnar er beittu m.a. skotvopnum.
Boris Tadic, forseti Serbíu, hvatti í gær leið-
toga Serba í Kosovo til stillingar en bað einnig
liðsmenn NATO um að beita „ekki valdi“ til að
ná dómshúsinu úr höndum Serba. Slíkar að-
gerðir væru óþarflega harkalegar og gætu ýtt
undir átök í héraðinu öllu. Samningaviðræður
við Serbana sem lagt höfðu dómshúsið undir
sig báru engan árangur um helgina. Mitrovica
Kosovska er að hálfu byggð albönskumælandi
fólki og að hálfu serbneskumælandi.
Liðsmenn NATO, sem flestir voru pólskir,
urðu að hafa sig á brott frá serbneska hluta
borgarinnar í gær eftir að beitt hafði verið
táragasi gegn Serbunum sem m.a. kveiktu í
nokkrum bílum, merktum SÞ. Serbarnir lögðu
dómshúsið undir sig á föstudag. Þeir krefjast
þess að stofnaður verði sérstakur dómstóll fyr-
ir Serba í borginni.
Minnst 80 af óeirðaseggjunum særðust í
átökunum og 53 voru handteknir, að sögn lög-
reglunnar í Kosovo. Fyrir réttum fjórum árum
urðu mannskæðar óeirðir í Mitrovica Ko-
sovska, Albanar andmæltu þá veru Serba í
borginni og kröfðust sjálfstæðis Kosovo.
Flest vestræn ríki hafa viðurkennt sjálf-
stæðisyfirlýsingu Kosovo frá 17. febrúar, sem
Serbar hafna með öllu og segja vera brot á al-
þjóðalögum. Njóta þeir stuðnings Rússa í
þeirri deilu og hvöttu Rússar til þess um
helgina að aftur yrðu hafnar samninga-
viðræður um stöðu Kosovo. Margra ára við-
ræður af því tagi báru ekki árangur þar sem
albanski meirihlutinn í héraðinu vildi með
engu móti samþykkja að héraðið yrði áfram
hluti Serbíu. Grimmilegar ofsóknir Serba gegn
Albönum hefðu útilokað slíka lausn.
Segjast bregðast af festu við óeirðum
Friðargæsluliðar og lögreglumenn á vegum NATO voru hraktir frá Serbahverfum Kosovska
Mitrovica er þeir reyndu að ná dómshúsi Sameinuðu þjóðanna úr höndum Serba
Reuters
Óeirðir Bíll í eigu SÞ brennur eftir átökin í
Kosovska Mitrovica í Kosovo í gær.
Í HNOTSKURN
»Um 17.000 friðargæsluliðar á vegumNATO eru í Kosovo. Héraðinu var stýrt
af fulltrúum SÞ frá 1999 eftir að stríðinu
gegn herjum Serba í héraðinu lauk en það
var áfram formlega hluti Serbíu. Nýlega
lýsti Kosovo yfir fullu sjálfstæði.
»Um 10% hinna tveggja milljóna íbúaKosovo eru Serbar, hinir eru flestir
Albanar og kröfðust hinir síðarnefndu að
stjórnarfarslegu tengslin við Serbíu yrðu
slitin. Serbar líta margir á Kosovo sem
heilaga jörð en þar eru ýmsir merkir staðir
úr sögu þjóðarinnar.
NIÐURSTÖÐUR sveitarstjórnar-
kosninganna í Frakklandi um
helgina eru mikið áfall fyrir Nicolas
Sarkozy forseta
og miðju-hægri-
menn hans. Er
búið var að telja
megnið af at-
kvæðunum var
ljóst að Sósíal-
istaflokkurinn
hafði náð völdum
í borgunum Tou-
louse, Caen,
Strassborg, Reims og Amiens, einn-
ig hélt hann París og Lyon.
Miðju-hægriflokki forsetans,
UMP, var þó nokkur huggun í því að
Marseilles er enn á hans valdi þótt
hart væri að flokknum sótt í borg-
inni. Og jafnframt er bent á að mun-
urinn á helstu valdablokkunum var
lítill í prósentum, vinstrimenn eru nú
með samanlagt 48,7% atkvæða en
miðju-hægrimenn 47,6%.
Vinsældir Sarkozys hafa hrapað
eftir sigurinn í forsetakosningunum í
maí. Er nú talið að eftir að hafa misst
mikilvæga valdakjarna eins og áður-
nefndar borgir muni honum ganga
treglega að hrinda í framkvæmd
ýmsum róttækum breytingum sem
hann hefur boðað.
Sarkozy
tapaði
Nicolas Sarkozy
Valdablokkirnar nú
með svipað fylgi
London. AFP, AP. | Írakar líta nú fram-
tíðina bjartari augum en áður og
55% aðspurðra segjast ánægðir með
lífið en hlutfallið var aðeins 39% í
sams konar könnun í ágúst. Telja
þeir að þakka beri fyrst og fremst
stjórnvöldum í Írak, lögreglunni og
hernum að ástandið hafi lagast.
Þetta kemur fram í nýrri skoðana-
könnun sem ABC-sjónvarpsstöðin
lét gera í samstarfi við fleiri stöðvar.
46% Íraka segja að ástandið verði
orðið betra eftir ár, hlutfallið var að-
eins 23% í fyrra..
Nú telja 53% Íraka að auknar ör-
yggisráðstafanir í Anbar-héraði og
Bagdad á vegum Bandaríkjahers
hafi dregið úr öryggi íbúanna en í
sambærilegri könnun frá því í ágúst í
fyrra töldu hins vegar 70% Íraka að
ástandið hefði versnað á umræddum
svæðum eftir að Bandaríkjamenn
fjölguðu í liði sínu. Að þessu sinni
segjast 38% Íraka vilja að erlendi
herinn fari strax frá landinu en hlut-
fallið var 47% í fyrra. 49% telja nú að
innrásin 2003 hafi verið réttmæt.
Írakar mun
bjartsýnni
BERKLAR breiðast hratt út á
Grænlandi þessi árin og að sögn vef-
síðu blaðsins Jyllandsposten er tí-
unda hvert barn í landinu nú smitað
af sjúkdómnum. Annars staðar á
Vesturlöndum hefur berklum að
mestu verið útrýmt.
Hafin var herferð gegn berklum á
Grænlandi fyrir hálfri öld og á ní-
unda áratugnum var talið að þeim
hefði verið að mestu útrýmt. En
annað kom á daginn áratug síðar
þegar þeir fóru að færast aukana.
Blaðið vitnar í læknaritið Uge-
skrift for Læger, þar segi að tíðni
berkla á Grænlandi líkist því sem
gerist víða í þriðja heiminum. Orsök-
in sé að verulegu leyti léleg lífskjör.
Berklar smitist auðveldlega milli
fólks og sums staðar búi Grænlend-
ingar afar þröngt, 10 manns sofi
jafnvel í sama herbergi.
Berkla-
vandi á
Grænlandi
Tíunda hvert barn
sagt vera smitað
♦♦♦