Morgunblaðið - 05.06.2008, Blaðsíða 27

„þekkingariðnað“ svonefndan ann-
arsvegar og hinsvegar í það sem
kalla mætti „náttúruauðlindaiðnað“.
Slík aðgreining er gjörsamlega úr-
elt. Allur iðnaður, undantekning-
arlaust, byggist núorðið á þekkingu
enda þótt hann lúti að nýtingu nátt-
úruauðlinda. Framleiðsla á heitu
vatni og raforku úr jarðhita á Íslandi
byggist vissulega á tilvist nátt-
úruauðlindar. En hún byggist að
minnsta kosti jafnmikið á þekkingu.
Það er þekking – að verulegu leyti
þróuð á Íslandi – sem hefur gert það
mögulegt að hita hús með jarðhita
hér á svæðum þar sem engin merki
eru um hann á yfirborði og engum
datt í hug að hann væri þar að finna.
Olíuvinnsla á hafi úti byggist vissu-
lega á tilvist olíu undir hafsbotninum
en jafnframt og ekki síður á þekk-
ingu og tækni sem ekki var til fyrir
fáeinum áratugum. Íslenskur áliðn-
aður byggist vissulega á súráli og
raforku. En það er ný þekking og
tækni sem hefur gert honum mögu-
legt að draga úr losun á fjölflúorkol-
efnum – mjög öflugum gróðurhúsa-
lofttegundum – á hvert kg af áli um
meira en 90% á fáum árum að und-
anförnu. Þekking er hvarvetna
órjúfanlega samofin nútíma iðnaði.
Og það er hrein bábilja og fjar-
stæða að við munum eyðileggja nátt-
úru landsins þótt við nýtum hreinar
orkuauðlindir þess í svipuðum mæli
og önnur iðnríki hafa gert fyrir ára-
tugum. Það sýnir reynslan frá þess-
um löndum. Í ljósi hættunnar af
gróðurhúsaáhrifunum ber okkur
raunar siðferðileg skylda til að nýta
þær.
Höfundur er fyrrverandi
orkumálastjóri.
✝ Emil Ragn-arsson fæddist á
Akureyri 11. desem-
ber 1946. Hann lést
á líknardeild LSH
föstudaginn 30. maí
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
hjónin Ragnar Sig-
urðsson, bifreið-
arstjóri og sölumað-
ur, f. 27. júní 1916,
d. 29. mars 2000, og
Kristín Mikaels-
dóttir húsfreyja, f.
27. ágúst 1918, d.
28. apríl 1984. Systkini Emils eru:
1) Mikael, f. 28. mars 1945, d. 21.
maí 2005, kvæntist Auði Halldórs-
dóttur, þau skildu, 2) Gunnlaug
Hanna, f. 27. maí 1949, maki Gísli
Guðjónsson, f. 29. desember 1951,
3) Brynja, f. 14. apríl 1952, og 4)
Ragna Kristín, f. 1. mars 1957,
sambýlismaður Jan Christiansen,
f. 7. júní 1957.
Emil kvæntist 25. desember
1968 Birnu Brynveigu Bergs-
dóttur, f. 22. nóvember 1945. For-
eldrar Birnu voru Bergur Þorkels-
son, f. 12. júlí 1912, d. 5. ágúst
Emilsdóttir, f. 12. maí 1984, sam-
býlismaður Karl West Karlsson, f.
2. nóvember 1984.
Emil lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum á Akureyri 1966.
Hann lauk fyrrihlutaprófi í véla-
verkfræði frá Háskóla Íslands
1969 og M.Sc.-prófi í skipaverk-
fræði frá DTH í Kaupmannahöfn
1972. Eftir nám starfaði Emil sem
verkfræðingur hjá tæknideild
Fiskifélags Íslands og Fiskveiða-
sjóðs Íslands til ársins 1996 og
veitti deildinni forstöðu. Hann var
sjálfstætt starfandi verkfræðingur
frá 1996; stofnaði VER skiparáð-
gjöf ehf. árið 2000. Stundakennari
við Háskólann á Akureyri, Háskóla
Íslands og Fjöltækniskóla Íslands
1993-2008. Stundakennari við
Sjávarútvegsskóla Sameinuðu
þjóðanna frá 2003. Lektor í hluta-
starfi við Háskólann á Akureyri
frá 2004. Emil tók þátt ýmsum
nefndar- og félagsstörfum um æv-
ina, sat t.a.m. í stjórn knatt-
spyrnudeildar Víkings um árabil,
sat í stjórn Vélskólans 1972-1985,
m.a. sem formaður, sat í rannsókn-
arnefnd sjóslysa 1998-2003. Hann
söng með karlakórnum Stefni síð-
ustu árin og hafði mikla ánægju af.
Útför Emils fer fram frá Lang-
holtskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.
1961, og Þórey Hans-
ína Björnsdóttir, f.
30. desember 1910, d.
22. október 1968.
Emil og Birna áttu
fyrir hvort sína dótt-
ur, þær eru: 1) Krist-
ín Emilsdóttir, f. 18.
janúar 1966, maki
Helgi G. Björnsson, f.
8. apríl 1961. Börn
þeirra eru: Hlynur, f.
1991, Heiðrún Björk,
f. 1992, og Álfrún
Lind, f. 2005. 2) Sól-
veig Berg Emils-
dóttir (ættleidd), f. 26. janúar 1966,
maki Guðmundur Árnason, f. 20.
september 1963. Börn þeirra eru
Birna, f. 1992, og Kristján, f. 1999.
Börn Emils og Birnu eru: 3) Ragn-
ar Þór Emilsson, f. 13. ágúst 1968,
maki Hildur Hrólfsdóttir, f. 3. apríl
1969. Börn þeirra eru Sunna Rut,
f. 1989, og Fannar Þór, f. 1995. 4)
Bergur Már Emilsson, f. 10. ágúst
1976, sambýliskona Helena Dögg
Hilmarsdóttir, f. 4. ágúst 1976.
Sonur þeirra Matthías Már, f.
2006. 5) Emil, f. 2. desember 1980,
d. 16. desember 1980. 6) Eva María
Elsku pabbi, á þessari stundu
renna óteljandi hugsanir og minning-
ar gegnum hugann. Það er svo erfitt
að sætta sig við að þú sért ekki leng-
ur hjá okkur. Ég er dofin á sál og lík-
ama. Allt gerðist svo hratt, ég hélt ég
hefði miklu lengri tíma með þér. Það
er mín huggun að nú ertu laus úr
fjötrum þessa miskunnarlausa sjúk-
dóms og gengur frjáls um á ný á fal-
legum stað.
Þú varst besti pabbi sem hægt er
að hugsa sér. Ég þyki lifandi eftir-
mynd þín bæði í útliti og háttum, það
er ekki leiðum að líkjast. Kostir þínir
voru óteljandi. Þú varst heiðarlegur,
traustur, ósérhlífinn og ljúfur svo fátt
eitt sé nefnt. Glæsileiki þinn var bón-
us. Þú sýndir öllu sem ég gerði
áhuga, hvort sem það var skólinn,
körfuboltinn eða bara lífið sjálft. Þú
fylgdir mér alltaf eftir, last ritgerð-
irnar mínar yfir og mættir á nánast
hvern einasta körfuboltaleik, og
hvattir mig áfram. Þannig spurðir þú
mig alltaf hvernig hefði gengið á æf-
ingu, hverjar mættu o.s. frv., við köll-
uðum það alltaf skýrslu og hlógum
að. Þú stóðst oftast í glugganum og
horfðir á eftir mér þegar ég keyrði
burt úr Seiðakvíslinni, sérstaklega ef
það var hálka. Það er einnig svo
sterkt í minningunni að við fórum
alltaf saman með flöskur í endur-
vinnsluna og svo gafstu mér alltaf
peninginn. Þá varstu búinn að reikna
í huganum hve há upphæðin yrði og
alltaf var hún rétt. Ég man líka eftir
því þegar þú stofnaðir þitt eigið fyr-
irtæki V.E.R. Skiparáðgjöf á Hverf-
isgötunni. Ég var svo stolt af þér og
hringdi til þín á hverjum degi til að
heyra í þér og leita til þín ef ég þurfti.
Það var alltaf svo mikil öryggistil-
finning að hafa þig. Við gerðum svo
margt saman og óhætt er að segja að
samband okkar hafi verið náið og því
er söknuðurinn sár.
Hann er sífellt innan seilingar
þegar syrtir í álinn
kaleikur bölsýni og kjarkleysis,
fleytifullur af myrkri.
Fjær stendur bikar vonar og bjartsýni,
barmafullur af ljósi.
Teygðu þig í hann.
(Ólafur Ragnarsson.)
Elsku pabbi minn. Það er erfitt að
halda áfram án þín en ég mun reyna
að tileinka mér seinni hluta þessa
ljóðs því allar minningarnar sem
tengjast þér eru svo ljúfar. Ég veit að
þú munt alltaf vaka yfir mér og vera í
hjarta mínu. Ég fékk 24 ár með þér
og þó að mér finnist það of stuttur
tími mun ég margfalda hann með
gæðunum, því það veganesti sem þú
gafst mér mun ávallt auðga líf mitt.
Þín elskandi dóttir
Eva María.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt
(V. Briem.)
Þakklæti er það sem fyrst kemur
upp í hugann þegar ég minnist Emils
tengdaföður míns. Þakklæti fyrir það
hve vel mér var tekið þegar ég tengd-
ist fjölskyldunni í Seiðakvíslinni fyrir
21 ári og hlýjuna í minn garð alla tíð
síðan. Það er mér ómetanlegt að hafa
eignast slíka tengdafjölskyldu með
Emil og Birnu í broddi fylkingar.
Þakklæti fyrir að hafa fengið að
kynnast þessum frábæra manni.
Hann var sá áreiðanlegasti, sterk-
asti, stoltasti og heiðarlegasti maður
sem ég hef kynnst. Klettur. Hann
reyndist ómetanlegur bakhjarl allri
fjölskyldunni, ávallt fyrstur til að
styðja þá sem áttu í erfiðleikum og
jafnframt samfagna á gleðistundum.
Það var þó aldrei rætt af hans hálfu,
honum þótti það svo sjálfsagt. Leiftr-
andi húmorinn sem hann laumaði út
eftir aðstæðum, hárfínir brandarar
sem ávallt hittu í mark. Þakklæti fyr-
ir það að þessi persónueinkenni hans
fylgdu honum jafn-sterkt og alltaf, til
síðasta dags. Þó að líkaminn væri að
láta í minni pokann var hann jafn-
stoltur, ljúfur, orðheppinn og glæsi-
legur og fyrrum. Þakklæti fyrir það
hve yndislegur afi Emil reyndist
börnunum mínum. Hann hafði óend-
anlegan áhuga á þeim og áhugamál-
um þeirra. Hann var þeim traustur
vinur og góð fyrirmynd. Áhrif hans
hafa mótað persónuleika þeirra sem
og allra sem fengu að kynnast honum
náið.
Það er með þakklæti sem ég kveð
að sinni.
Hildur.
Í dag er til moldu borinn Emil
Ragnarsson, sem fæddur var og upp-
alinn á Akureyri. Hann lést eftir bar-
áttu við illvígan sjúkdóm, sem hann
háði af stöku æðruleysi.
Emil lauk námi í verkfræði við HÍ
og síðar Tækniháskólann í Kaup-
mannahöfn. Þegar heim kom réðist
hann til starfa hjá tæknideild Fiski-
félags Íslands, sem hann veitti for-
stöðu. Þar byggðist upp einstæð
þekking á íslenskum fiskibátum og
skipum. Emil var í eðli sínu vísinda-
maður, nálgaðist viðfangsefni sín
með aðferðum eðlis- og stærðfræði
og í skrifum, fyrirlestrum og sam-
ræðu kom glöggt fram afburðaþekk-
ing hans. En þótt nálgunin væri
fræðileg voru honum alltaf hugföst
tengslin við daglegt líf og störf ís-
lenskra sjómanna og sjófarenda. Þau
voru í fyrirrúmi og Emil var sæmd í
því að helga sig höfuðatvinnuvegi
þjóðarinnar. Eftir að Emil hætti
störfum hjá Fiskifélaginu sinnti hann
margvíslegum ráðgjafarverkefnum;
drjúgur tími fór í þróun stærðfræði-
legra líkana fyrir orkunýtingu skipa
og hann lagði ómælda vinnu, einnig í
bókstaflegum skilningi, í fjölmörg
verkefni sem hann vann fyrir Rann-
sóknarnefnd sjóslysa um árabil.
Honum var það mikið alvöru- og
metnaðarmál að vinna þau verkefni
af kostgæfni. Síðari ár sinnti Emil
kennslu í vaxandi mæli, við Vélskól-
ann, síðar Fjöltækniskólann, sem
lektor við Háskólann á Akureyri og
við Sjávarútvegsskóla Sameinuðu
þjóðanna. Þar var hann í hlutverki
sem hæfði honum vel – að miðla til
annarra. Fleiri brýn verkefni biðu
þessa verkfúsa ákafamanns, m.a. að
ljúka við ritun sögu íslenska fiski-
skipaflotans, sem var langt komin.
Það er einkenni sumra að vera sí-
fellt að ala önn fyrir öðrum og veita
þeim liðsinni. Þeir sem svo er um far-
ið eru sjaldnast öðrum háðir um hygli
eða aðstoð og það gilti sannarlega um
Emil Ragnarsson. Boðinn og búinn
að hjálpa, styrkja og styðja og það
var honum alltaf ljúft. Hann var ör-
látur maður og í hjarta sér átti hann
gnægð af því sem skipti hans nánustu
mestu, umhyggju og kærleika. Hann
var börnum sínum stoð og stytta og
barnabörnin voru elsk afa sínum.
Hann fylgdist grannt með vegferð
hvers um sig og lét sig varða öll
þeirra ólíku hugðarefni.
Þegar er auðvitað hverjum manni
áfall að greinast með illkynja mein en
einmitt þá komu mannkostir Emils
svo berlega í ljós. Hógværð og æðru-
leysi. Þessi sterkbyggði maður var
ákveðinn í að láta brotna á sjálfum
sér og hlífa og skýla sínum nánustu,
eins og hann hafði alltaf gert. Hann
kvartaði aldrei, ekki einu orði, þótt
sjúkdómurinn væri grimmur og
vægðarlaus.
Fráfall Emils fyrir aldur fram er
ástvinum hans áraun og litlu breytir
að vitað hafi verið hvert stefndi.
Söknuðurinn er sár, ekki síst Birnu,
eftir ríflega fjögurra áratuga sam-
heldni og samfylgd, barna, barna-
barna og systra. Orð Kolbeins Tuma-
sonar eru þeirra:
Guð, heit ég á þig,
að þú græðir mig.
Minnst þú, mildingur, mín,
mest þurfum þín.
Ryð þú, röðla gramur,
ríklyndur og framur,
hölds hverri sorg
úr hjartaborg.
Þegar frá líður verður það lifandi
minning um glaðlyndan elskandi eig-
inmann, föður, afa og vin sem mun
ylja og hvetja. Emil var gæfuríkur
maður og gæfa hans var um leið gæfa
hans nánustu, sem búa að því sem
hann veitti. Minningin um hann er
björt og hlý, eins og sumarmorgunn-
inn þegar hann kvaddi.
Vertu sæll Emil Ragnarsson, heið-
ursmaður.
Guðmundur Árnason.
Elsku Emil afi minn er dáinn. Við
vorum mjög góðir vinir og félagar og
ég mun sakna hans mjög mikið. Ég
gisti mjög oft í Seiðakvíslinni hjá
ömmu og afa. Þá tefldum við afi oft
og spjölluðum mikið saman. Hann
hafði mikinn áhuga á öllu sem ég tók
mér fyrir hendur, í tónlistinni, íþrótt-
unum og skólanum. Þó hann væri
orðinn mjög veikur vildi hann alltaf
vita allt um það sem ég var að gera.
Ég var mjög heppinn að eiga svona
góðan afa og það verður tómlegt að
koma í Seiðakvíslina þegar hann er
farinn. Ég er þakklátur og stoltur af
að hafa átt hann fyrir afa og mun
passa ömmu Birnu fyrir hann.
Guð geymi Emil afa.
Fannar Þór.
Elsku afi minn, nú er þessu erfiða
en jafnframt stutta stríði lokið. Mér
þykir sárt að hugsa til þess að sjá þig
aldrei framar, svo ótal margar góðar
minningar streyma um huga minn
þegar ég hugsa um þig. Þú varst frá-
bær afi, hafðir áhuga á öllu sem við
barnabörnin tókum okkur fyrir
hendur, alltaf með brandara á reiðum
höndum en jafnframt alvarlegur þeg-
ar við átti. Ég minnist þess sérstak-
lega þegar ég heimsótti þig uppá
líknardeild í síðasta sinn, ég labbaði
inn og heilsaði uppá þig og það fyrsta
sem þú sagðir við mig var: „hvernig
líður svo sjúklingnum?“ en ég hafði
puttabrotnað fyrir stuttu. Áhuginn á
líðan okkar barnabarnanna og gengi í
skóla var alltaf til staðar þrátt fyrir
alvarleg veikindi þín og alltaf stutt í
húmorinn. Einnig man ég eftir því að
fyrir stuttu hélstu í höndina á mér,
eins og þú gerðir svo oft og spurðir
mig hvort mér væri ekki sama þótt
þú myndir mæta í hjólastól að horfa á
mig keppa í sumar. Mér hefði auðvit-
að verið alveg sama. En nú veit ég að
þú munt mæta á alla leiki hjá mér í
sumar og þú munt ekki þurfa á nein-
um hjólastól að halda. Ég mun hugsa
til þín í hvert skipti.
Núna þegar ég kem heim í Seiða-
kvíslina bíð ég alltaf í smá stund eftir
því að þú komir askvaðandi á móti
okkur eins og vanalega með risastórt
bros, heilsir okkur og knúsir okkur
svo með þessu sérstaklega hannaða
afa-knúsi sem veldur því að hárið
verður úfið og fötin krumpuð. Þau
voru svo góð þessi svokölluðu afa-
knús.
Elsku afi, ég sakna þín óendanlega
mikið en ég veit að þér líður betur
núna þar sem þú ert.
Þín sonardóttir
Sunna Rut.
Emil RagnarssonÞeim sem val höfðu batnaði frekar,upplifðu frekar stjórn á eigin lífi og
meira sjálfstæði og þörf þeirra fyrir
bráðaþjónustu minnkaði. Þessi hóp-
ur varð jafnframt gagnrýnni á geð-
heilbrigðisþjónustuna almennt og
kaus síður að líta á sig sem sjúk-
linga. Á Íslandi er staðan sú að með-
ferðaraðilar fólks í bráðavanda hafa
oft ekkert annað en lyfseðil eða
sjúkrarúm fram að færa. Þó að þeir
vildu gjarnan fara aðrar leiðir eru
þær vandfundnar eða ófærar. Í
rannsókn dr. Sigrúnar Ólafsdóttur
um sjúkdómsvæðingu geðheilbrigðis
tók hún m.a. viðtöl við fólk í lyk-
ilstöðum á Íslandi; fagfólk, stjórn-
endur, notendur og stjórn-
málamenn. Í ljós kom að margir
stjórnmálamenn voru sammála not-
endum um þörf fyrir fleiri leiðir að
bata, en þá læknisfræðilegu. Þrátt
fyrir þessa skoðun, virðast valdhaf-
ar ekki hafa fylgt þessari sannfær-
ingu sinni eftir með styrkari fjár-
framlögum í nýsköpun.
Með góðum stuðningi, hvatningu,
trú og mikilvægum hlutverkum er
hægt að lengja virk og ánægjuleg
tímabil fólks með alvarlegar geð-
truflanir. Hugarafli hefur með ýms-
um verkefnum tekist að glæða lífs-
neistann hjá fólki sem hélt að ekkert
annað biði þess en sjúklings-
hlutverkið. Meðlimir Hugarafls hafa
verið öflugir í að fræða almenning,
aðstoða þá sem útskrifast af geð-
deildum, komið á Hlutverkasetrinu,
sem er atvinnuleg endurhæfing, og
haldið opna fræðslufundi fyrir al-
menning. Nú síðast kom út ljóða-
bókin „Geðveik ljóð“ þar sem sköp-
unarkraftur kvenna með
geðraskanir var virkjaður. Næsta
stóra verkefni Hugarafls er að koma
upp heimili sem yrði valkostur við
bráðageðdeildir. Heimilið verður
staður þar sem fólk reynir að ná átt-
um og forsendur fyrir aðstoð ekki
endilega læknisfræðilegar. Víða er-
lendis hefur slíkum heimilum verið
komið á fót sem vali við hefðbundna
nálgun og kallast griðastaðir (save
house). Flest starfsfólkið hefur
sjálft reynslu af geðröskun, t.d. geð-
hvörfum. Oft eru þessi heimili rekin
af notendum í samstarfi við fagfólk
en fjármagnað af hinu opinbera.
Við hlökkum til að sjá sem flest
ykkar á gjörningi Hugarafls og taka
þannig þátt í þeim viðhorfsbreyt-
ingum sem eru að eiga sér stað í
geðheilbrigðismálum.
Höfundur er iðjuþjáfli/dósent við HA.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. JÚNÍ 2008 27
MINNINGAR
HINSTA KVEÐJA
Elsku pabbi, nú hefur þú
kvatt okkur eftir erfið og
stutt veikindi. Þú barðist
hetjulega við sjúkdóm þinn
og neitaðir að gefast upp.
Þú og mamma eruð hetjur
mínar og mun ég ávallt verða
þakklátur fyrir að hafa snúið
heim úr námi og verið með
ykkur síðustu þrjá mán-
uðina.
Takk fyrir allt, pabbi.
Bergur Már.
 Fleiri minningargreinar um Emil
Ragnarsson bíða birtingar og munu
birtast í blaðinu næstu daga.