Morgunblaðið - 28.07.2008, Blaðsíða 16

Í sjoppunni:
„Ég ætla að fá eina kók,“ segir
unglingurinn.
„Í dós, plastflösku, venjulega eða
létta,“ þylur afgreiðslumaðurinn
svipbrigðalaust upp í Jón má vita
hvaða skipti.
„Venjulega, í plastflösku,“ svarar
unglingurinn og rómurinn gefur til
kynna að hann hefur líka oft farið
með sína þulu.
„170 kr.“
„170 kr.?“
„Já, 170 kr.,“ endurtekur af-
greiðslumaðurinn
„Hefur kókið hækkað svona mik-
ið,“ spyr unglingurinn sem skyndi-
lega var orðinn meðvitaður um
verðgildi hluta.
„Fer ekki allt hækkandi með
hækkandi sól?“ svarar afgreiðslu-
maðurinn og laumast til þess að
brosa að eigin fyndni á þessum ann-
ars mæðulega mánudagsmorgni.
„Hmmm,“ var svar unglingsins
sem opnaði gosflöskuna og tók gúl-
sopa áður en hann gekk út úr
sjoppunni.
Heima:
„Mamma, veistu að ég held að
kókflaskan hafi bara hækkað um 5
eða 10 krónur síðan í síðustu viku,“
segir unglingurinn hneykslaður.
„Það er ekkert ótrúlegt,“ segir
mamman sem vildi svo til að starf-
aði sem þjónustufulltrúi í banka og
ákvað að grípa þetta óvænta tæki-
færi til þess að ræða við son sinn
um fjármál. Það var nú ekki oft
sem hann hafði áhuga á því. „Þetta
er m.a. það sem gerist þegar það
geisar verðbólga.“
,,Hvað þýðir eiginlega þetta orð,
verðbólga. Bólgnar þá verðið á öllu
eða hvað?“
„Já, það má eiginlega segja það.
Markmið Seðlabanka Íslands og
stjórnvalda er að verðlag sé stöð-
ugt. En þegar meðalverð á vörum
og þjónustu á markaði fer viðvar-
andi hækkandi yfir lengri tíma, t.d.
nokkra mánuði eða ár þá er talað
um að það sé verðbólga.“
,,En af hverju bitnar það á mér?
Ekki hef ég gert neitt af mér! Ég
er bara 15 ára.“
„Nei, það er hárrétt, þú hefur
ekkert gert af þér en verðbólga
bitnar á öllum, háum sem lágum,
ríkum sem fátækum. Verðbólga fel-
ur í sér að verðgildi peninga minnk-
ar, þ.e.a.s minna magn vöru og
þjónustu fæst fyrir hverja krónu.
Tökum kókflöskuna sem þú keyptir
þér sem dæmi. Þú færð 2.000 krón-
ur í vasapeninga á viku. Þú kaupir
þér oftast 2 flöskur á dag, og gefum
okkur að flaskan hafi hækkað um
10 kr. Þá er 20 krónum dýrara fyrir
þig að kaupa flöskurnar á degi
hverjum en var fyrir viku. Kaupið
þitt hefur ekkert hækkað, því það
fylgir ekki verðbólgunni og hækkar
þá sjaldnast, en þú borgar 140
krónum meira fyrir gosið á viku.
Það þýðir að kaupið þitt hefur rýrn-
að sem því nemur miðað við áfram-
haldandi neyslu. Það er kallað
kaupmáttarrýrnun.“
„En ógeðslega óréttlátt.“
„Já, en svona er þetta. Það er
hins vegar ýmislegt sem þú getur
gert til þess að draga úr áhrifum
kaupmáttarrýrnarinnar.“
„Já, eins og hvað?“
„Þú gætir breytt neyslumynstr-
inu þínu og hætt að drekka kók.“
„Glætan.“
„Hugsaðu þig aðeins um. Er kók
lífsnauðsynlegt til þess að komast
af? Er það hollt þótt þér þyki það
gott? Hverjir eru kostir þess að
drekka kók og hverjir eru ókostir
þess? Það er t.d. mikill sykur í kóki.
Unglingurinn í verðbólguskóginum
Morgunblaðið/G.Rúnar
Gossopinn vinsæli Þær eru fljótar að safnast upp krónurnar sem flestir unglingar eyða í gosdrykki á ári hverju.
Verðhækkanir og verð-
bólga eru hugtök sem
unga fólkið veltir sjaldn-
ast mikið fyrir sér – nema
e.t.v. að þau komi við
pyngju þess sjálfs. Unnur
H. Jóhannsdóttir veit vel
hvernig spara má við gos-
drykkjarkaupin.
Ég á mér nýjan uppáhaldsstað. Égkom í fyrsta skipti í Seljavallalaugundir Austur-Eyjafjöllum um
páskana. Það er dásamlegur staður,“ segir
Jóhanna Björk Sveinbjörnsdóttir, list-
fræðinemi við Háskóla Íslands.
„Seljavallalaug er ótrúlega notaleg og
friðsæl og býr yfir afskekktum töfrum.
Laugin stendur inni í fjalladal með drama-
tískum fjöllum. Heita vatnið rennur úr stein-
um fyrir ofan laugina og grænt slý umlykur
hana.“ Hún segist hafa farið þrisvar í laug-
ina síðan hún uppgötvaði hana um síðast-
liðna páska. „Það er helst friðsemdin sem
heillar; fjöllin, áin og fuglarnir. Ég gleymi
mér þarna.“
„Margir virðast tilbúnir að borga heil-
mikið fyrir ferðir erlendis en allt sem kostar
á Íslandi fær á sig neikvæðan stimpil,“ segir
Jóhanna Björk sem vill sjá fleiri nýta sér
það sem íslensk ferðaþjónusta hefur upp á
að bjóða. „Jöklagöngur eru til að mynda í
miklu uppáhaldi hjá mér. Til að fara á jökul
þarf reynslu og því er sjálfsagt að fara með
sérþjálfuðum leiðsögumanni. Fjallaleið-
sögumenn eru með dásamlegar ferðir frá
Skaftafelli og það er synd að sjá hve fáir Ís-
lendingar taka þátt í þeim.“
Hún segir að jöklaáhuginn tengist áhuga
sínum á listamönnum á borð við Ólaf Elías-
son og Roni Horn. „Ég sé myndlist þeirra í
öðru ljósi og skil fullkomnlega hvers vegna
þau hafa heillast af íslensku landslagi.“
Jóhanna Björk segir þó aðalatriðið ekki
hvert hún fari heldur skipti félagsskapurinn
og náttúran mestu. Að fara í fjallaferðir,
keyra um strandir, fara upp á jökul og út á
fjörð á kajak sé öllu öðru stórkostlegra. „Ég
gæti ekki þrifist án þess.“
gudrunhulda@mbl.is
Jöklaferðir og Selja-
vallalaug í uppáhaldi Ljósmynd/Jóhanna Björk Sveinbjörnsdóttir
Friðsæl Seljavallalaug var myndræn í húmi sumarnætur þegar Jóhanna tók þessa mynd.
Stórbrotið Hin rauðklædda Jóhanna fór ásamt vinum sínum í jöklaferð á dögunum.
ferðalög
daglegtlíf
|mánudagur|28. 7. 2008| mbl.is