Skinfaxi - 01.05.1915, Blaðsíða 2

50
SKINFAXI
þar sem sveitaheimili fæða sig meira en
að hálfu leyti með heimaframleiðslu en fiski-
mennirnir lifa að langmestu leyti á erlend-
um varningi. Uttlutningsskýrslurnar sanna
ekkert um auðsæld þessara atvinnuvega.
Þar verður að líta á kjör fólksins, alls al-
mennings, og bera þau saman. Það hefir
nú verið gert hér stuttlega. Niðurstaðan
er sú, að fyrir mann, sem stendur á vega-
mótum og getur orðið bóndi eða fiskimað-
ur að vild þá er hið síðara óglæsilegra
yfirleitt. Þetta vita líka flestir þeir sem
úr sveit fara til sjóar. En þeir geta ekki
að þvi gert. Landið er þeim lokuð borg.
Hagur þjóðarinnar á að mestu
Banvænni samleið við hag einstak-
en styrjold! . ° .
hnganna, en þó kemur ýmis-
legt nýtt til greina. Margir menn eru sjó-
menn alla æfi, halda góðri heilsu og missa
enga sér nákomna i sjóinn. Manntjónið
við sjávarútveginn snertir þá ekki beinlínis.
Öðruvísi er með þjóðfélagið. Það er veik-
ara og fátækara fyrir hvern mann, sem
það missir. Og hér á landi erndruknanir
afartíðar. Guðm. landlæknir Björnsson
hefir raúnsakað þetta mál manna best.
Hann sannar að druknanir hér við land
eru voða sár fyrir þjóðina. Af íslensk-
um sjómönnum druknar árlega ferfalt fleira
en af sömu stétt í Noregi, og eru þó drukn-
anir þar tíðari en i öðrum löndum. Fiski-
skúturnar segir hann að hafi verið „verstu
manndrápsbollarnir.“ Manntjón á þeim
hér við land var á árunum 1904—10
15 menn af hverju þúsundi árlega og stund-
um miklu meira. Á 30 árum, frá 1880
—1910 hafa druknað hér álandium2000
karlmenn, flestir í sjó, hraustir menn á
besta aldri. Ef hver maður er metinn á
15000 kr. eins og hagfræðingar gera, þá
hefir sjórinn rænt þjóðina 30 miljónum í
mannslifum. Og þó er fánýtt að reikna
slíkt tjón i tölum og fé, því að það er
óbætanlegt og ólæknanlegt. Eftirlifandi
ekkjur og börn meta ekki mannlátið til
fjár. Það er þeim æfiólán og aldursorg.
Mér dettur í hug eitt litið sjóþorp, Ólafs-
vík á Snæfellsnesi, þar sem nú hafa í tvo
vetur druknað 9 menn hvort árið, margir
frá stórum barnahóp. Hugsum okkur á-
stæður þeirra, sem eftir lifa, fátækir og for-
sjársviftir. Hugsum okkur hve ólíkt yrði
að litast um kringum þetta þorp eftir
mannsaldur, þó ekki hefði verið lögð nema
18 manna vinna ár eftir ár til að rækta
landið. Vel má gera það. Einmitt í sömu
sýslunni liggja ágætar jarðir i auðn eða
sama sem. Og það er vitanlega fyrir
stefnuleysi og stjórnleysi í landinu að jjjóð-
araflinu hefir verið svo misbeitf
Flestir álíta að styrjöld sé binn mesti
mannamyrðir, en svo er ekki. Sjórinn
deyðir fleiri Islendinga árlega að tiltölu við
fólksmagn heldur en grimmustu styrjaldir
milli stórþjóðanna. Landlæknir segir í áð-
urnefndri grein: „I stríðinu 1870—71
var manntjón Þjóðverja öllu minna að fil-
tölu við fólksfjölda en mannskaðar af sjó-
á íslandi 1906.“ Hafa menn hugsað sér
hvílík firn það eru að hafa að bjargræðis-
vegi hálfrar þjóðar atvinnu, sem er mann-
frekari en voða styrjöld?
Þessi atriði bæði: Sífeld bláfátækt næst-
um allra óbreyttra fiskimanna kynslóð eftir
kynslóð, og hið gífurlega manntjón við
sjávarútveginn bendir á, að þessi atvinnu-
grein er vandrceða úrrœði fyrir þjóðina,
eins og hún hefir verið stunduð. En áður
en litið er á hvað sýnilega má gera til að
bæta úr þessum annmörkum, verður að
athuga síðasta lið málsins: Áhrif fiski-
menskunnar á menningarlíf þjóðarinnar á
löngum tímabilum.
Erlend og innlend reynsla er
samdóma. Engin þjóð, sem
hefir haft fiskiveiðar að aðal-
atvinnuvegi, hefir nokkurntíma verið mikil
menningarþjóð. Fiskimanuastétt Frakka,
Englendinga og Norðmanna er mjög óþrosk-
uð andlega, heldur illa saman i lífsbarátt-
unni, og er betri til að lifa fyrir aðra
(skipaeigendur) heldur en sjálfa sig. Eg
Dómur
reynslunnar.