Skinfaxi - 01.05.1915, Blaðsíða 11

SKINFAXI
59
atorkumenn og reynast ágætir verkamenn.
er þeir koma til Vesturheims, þótt ekki
yrði annað ráðið af háttalagi þeirra hér
heima, en að þeir yrðu aldrei að manni
Ástand þjóðí'élags vors og ófullkomið upp-
eldi laudsmauna hlýtur því að eiga sök á
því ólagi, er eg mintist á.
Á þessu verður að ráða bót. En eg ótt-
ast, að skólauppeldi voru takist það, eins
og það er nú. Bókleg kensla er ekki
einhlít. Eg hygg, að þegnskylduvinna geti
komið meiru til leiðar. Og það stafar af
því, að auðveldara er að innræta mönnum
aga og vinnuskerpu við líkamleg störf en
bóknám. Menn geta setið stundunum sam-
an yfir bókum, en þó ekkert lesið né
unnið. Hugurinn getur tlækst um alt í fá-
nýtu draumarugli og engum tökum náð á
efninu. Með þessu verður lítil umsjón höfð.
Hitt sést aftur fljó.tt, hvort slegið er t. d.
svikalaust eða ekki. En ef það tekst að
temja mönnum nokkurn röskleik við ein-
hverja eina vinnu, verður um leið sköpuð
í þeim tilhneiging til að ganga með dugn-
aði og óskiftum hug að hverju starfi, er
þeir á annað borð takast á hendur. Ef
góð stjóru væri á þegnskylduvinnunni, agi
hafður á, virðist ekki fjarstæða að vona,
að af pegnvinnuaganum sprytti nokk-
ur sjálfsagi. Alt lífið heimtar af oss
undirgefni undir æðri boðorð en eigin geð-
þótta og stundarhvatir. Frá vöggu til graf-
ar brýnir lífið fyrir oss þetta meginlögmál.
Öll vinna, bæði andleg og líkamleg, á sér
lög, er vér verðum að hlýðnast, ef hún á
að verða vel af hendi leyst. Þjóðfélags-
heildin heimtar af oss undirgefni undir
lögmál sín, að vér vinnum ekki neitt, er
fer í bága við allsherjarhagnað. Má ekki
reyna, hvort þegnskylduvinna getur ekki
eflt f oss að nokkru þenna eiginleika, sem
einstaklingar og þjóðir mega eigi án vera ?
Margl umhugsunarvert hefir verið ritað
um Þjóðverja og þýska menning, siðan
styrjöldin mikla hófst í fyrra. Sumir ykkar
hafa víst lesið ágæta ræðu, er Gerhard
Gran, rithöfundurinn norski, flutti við
setning háskólans í Kristjaníu. Þessi ræða
var lesin víða í skólum um Norðurlönd.
Svo mjög fanst mönnum til um hana. Mér
er það minnisstætt, sem hann sagði um
Þjóðverja. Haun kvað það einu gilda,
hvort menn væru með þeim eða móti.
Enginn hugsandi maður, er kynst hefði
herkænsku þeirra og vaskleik, gæli varist
aðdáunar á þeirri hugsana-orku, þreki og
furðulegri nákvæmni, er sýn væri í öllum
hernaði þeirra. Við verðum Iíklega allir
samdóma um, að það væri næsta æski-
legt, að við gætum tileinkað okkur sumt
í þýskum anda, suma ótvíræða kosti hans,
en gætum þó sneitt hjá göllum hans,
mannúðarleysi og ofmetnaði. En kostir
hans eru ódræp iðni, jötunefldur vilji og
takmarkalaus fórnfýsi þegnanna fyrir heild-
ina, „föðurlandið mikla“, sem lifa á, þótt
einstaklingar og kynslóðii- komi og hverfn
En margir ætla, að heraginn þýski hafi
öllu öðru fremur eflt þessa mikilvægu
eiginleika. Það var næstum þvi skoplegt,
er flutningsmaður þegnskyldu-tillögunnar
vildi haga þegnskyldu-vinnunni „líkt og á
sér stað við heræfingar í Danmörku“. Það
sýnir, hve greindustu Islendingar einblína
á Dani og danska menning. Myndi hér
ekki mega nema meira af Þjóðverjum?
Myndi ekki giftusamlegra að sníða hana
eftir þýskum fyrirmyndum ? Margt myndi
og mega nema af Vesturheimsmönnum í
þessum efnum.
Það væri fróðlegt að vita, hvort nokkr-
um hefir hugkvæmst vænlegra ráð til a&
skapa í Islendingum þýska þjóðkosti, þá
er eg hefi minst á, en þegnskylduvinnan
er. Og hvernig á að temja mönnum fórn-
fysi fyrir ættjörð sína á annan hátt en að
láta þá fórna einhverju fyrir hana, fá þá
til þess með einhverju móti ? Að vísu má
enginn ætla, að 3—4 mánaða þegnskyldu-
vinna einu sinni á æfinni skapaði í os&
þýskt viljaþrek og iðni. En eg hefi reynslu
fyrir mér í því, að ekki alllítið má nema á