Skinfaxi - 01.06.1915, Blaðsíða 1

,Hvítu kolin1.
íslendingar hafa nú í þúsund ár aðal-
lega hagnýtt sér tvenn náttúrugæði. Frjó-
macjn jarðvegsins og fiskinn í sjónurn.
Þessvegna hafa verið og eru eiginlega ekki
nema tveir atvinnuvegir: Kvik-
vhmuvegír. fjárrækt °8 fiskiveiðar. — Ef
hér hefðu verið mikil og auð-
unnin kolalög og málmar í landi, þá mundu
hafa risið hér upp námu- og iðnaðarborg-
ir á öldinni sem leið, kolaöldinni. Nú er
að vísu ekki kolunum til að dreifa á Is-
landi, en þó er nú þegar sýnilegt, að land-
ið hefir þau gæði, sem eru kolunum betri,
þar sem er máttur sá hinn mikli, sem
i fossunum hýr. [Þessvegna virðist það
nú þegar bersýnilegt, að í framtíðinni
myndist hér stóriðnaður, og að hann verði
einn af þremur höfuðatvinnuvegum Is-
lendinga.
Til að stóriðnaður geti þrif-
Afl o„ efm. þurfa helst tvö náttúru-
skilyrði að vera sameinuð: Afl til að
hreyfa vélar, og efni (málmar, bómull o. s.
frv.) til að láta aflð vinna úr. Þessu er
svo varið í þeim löndum, sem nú reka
mestan iðnað: Englandi, Belgiu, Þýska-
landi, Frakklandi og Bandarikjunum. Sum
lönd (t. d. Danmörk) sem hvork hafa kol
né málma heima fyrir, hafa nokkurn iðn-
að. En það er mörgum eriðleikum bund-
ið, að flytja að bæði afl og efni. Og slík
lönd geta aldrei staðið í fremstu röð í
iðnaði.
Kolin þverra.
Nú er svo komið í heimin-
um, að menn sjá allgreini-
lega, að sá tími er farinn að nálgast, þeg-
ar iðnaðurinn skiftir um afl og átthaga,
notar rafafl í-stað gufu, og flytur úr kola-
löndum í fossalönd. Þessu veldur tvent:
Fyrst að kolamagnið er takmarkað; því
meira sem eytt er, því minna er eftir, því
að ekki bætist þar í skarðið. Hagfræð-
ingar reikna út nú þegar, hvenær sá tími
muni koma, þegar jörðin verður kolalaus,
og það verður eftir fáeinar aldir. En áð-
ur en svo er komið, mun rafmagnið hafa
sest í sæti kolanna, af þvi að það verður
þá orðið ódýrara og handhægara. Raf-
magnstækjunum fer fram árlega, eftir því
sem vísindin þekkja betur eðlislög þessa
undursamlega afls. Hlutur Islands í iðn-
aði kemur upp við það, að kolin minka,
gufan verður úrelt, en rafmagninu fer fram.
Tíminn er með okkur eins og Englending-
ar segja stríðinu.
Enn er þess að gæta, að Island stendur
flestum löndum betur að vígi í þessu efni.
Við höfum öll þau skilyrði, sem þarf til
að hafa milda fossa. Landið er hálent,
allstórt, landslag breytilegt og úrfelli mikið.
Þess vegna er bæði gott um vatnsmagn
og fallhæð. Og þetta getur ekki breyst í
fyrirsjáanlegri framtíð. Fossarnir eru ótæm-
andi aflgjafar; en kolin stundargæði.
Það mun vera fullsnemt að
framtfðarland sIlá fstan(fi stórveldis-
tign fyrir fossaafl sitt þó
að kolin hafi að miklu skapað auð, vald
og yfirdrottnun þeirra þjóða, sem nú eru