Skinfaxi - 01.05.2004, Blaðsíða 7

FORMAÐUR UMFI
saman í bundnu sem og óbundnu
móli. Þetta hefur líka verið gert með
vísnakvöldum, hagyrðingakvöldum,
ræðumennsku og öðrum leiðum sem
hafa verið framkvæmanleg ó
hverjum tíma.
Sama er hægt að segja um hið
andlega líf. Það hefur verið gert á
margan hátt m.a. með kvöldvökum,
s káId a kvöId u m,
leiklist, dansi,
þorrablótum og 1 7.
júní skemmtunum
svo eitthvað sé
nefnt.
Ungmennafélag
íslands hefur unnið
ötullega að því, allt
frá stofnun, að
skapa sameiginleg-
an arf menningar.
Nokkur dæmi
þessu til stað-
festingar eru allar
þær hefðir og siðir
sem hafa skapast í
starfinu eins og á
héraðsmótum,
þingum og Lands-
mótum. Þessir siðir,
margir hverjir, eru
sprottnir úr menn-
ingu fyrri tíma og
þannig hefur um leið verið stuðlað
að varðveislu menningar sem er
okkar sameiginlegi arfur.
Menning, eins og leiklist, söngur
og hljóðfæraleikur, bókmenntir og
aðrar listir eru vissulega mikil og
verðmæt menning, en menning
finnst líka í stóru og smáu í
hverdagsleikanum án þess að við
tökum eftir því oft á tíðum. Það er
kannski þess vegna sem hún hefur
oft varðveist svona vel, því fólk hefur
ekkert verið að setja sig í stellingar
og kallað það menningu. Mörg
dæmi um þetta má finna m.a. til
sveita og innan margra ungmenna-
félaga.
Hluti af menningu hvers lands er
matarmenning. Kleinur og kjötsúpa,
slátur og súrmeti, soðkökur og
klattar, allt er þetta hluti af
matarmenningu þjóðarinnar og
hefði hugsanlega látið í lægra haldi
fyrir nýtísku réttum hvers tíma og
matarhefðin varla varðveist nema til
sveita. í dag þykja þetta spennandi
þjóðarréttir sem við erum stolt af að
hafa á boðstólum veitingahúsa á
þorranum og jafnvel oftar, m.a.
vegna eftirspurnar frá ferðafólki sem
vill kynnast þjóðlegum matarvenjum
og réttum.
Ymis verkmenning og verkþekking
hefur einnig varðveist meðal fólks
bæði til sjávar og sveita. Má þar
nefna handverk ýmiskonar t.d.
vinnslu ullarinnar og einnig gamla
byggingarlist eins og vegghleðslu
o.fl. Ef vel er að gáð þá eru einmitt
ullarvinnsla, eins og þæfing og
ýmisskonar stein og/eða vegg-
hleðslur mjög vinsælar í dag.
Nýtískuleg hönnun byggð á
þekkingu og verkmenningu sem
varðveist hefur í hinum dreifðu
byggðum landsins m.a. af ung-
mennafélögum. Hér má einnig nefna
rímnakveðskap, þjóðbúninga og
þjóðdansa, svo fátt eitt er talið. Allt
þetta er hluti af menningu þjóðar-
innar sem hefur varðveist í gegnum
tíðina, þótti „sveitó og púkó", en þó,
sem betur fer, staðið af sér
tískustrauma hvers tíma og því haldið
áfram að vera til.
Á landsmótum gerum við ýmsum
þessara menningarfyrirbæra hátt
undir höfði þó alltaf megi gera betur.
Jurtagreining, pönnukökubakstur,
kveðskapur, stafsetningarkeppni,
dráttarvélaakst-
ur, trjáplöntun,
og starfshlaupið
skemmtilega, eru
dæmi um menn-
ingarviðburði á
Landsmótum
sem njóta alltaf
vinsælda, bæði
keppenda og
áhorfenda, þó að
stundum hafi
þessar greinar
þótt dálítið hall-
ærislegar.
Hér hef ég að
mestu haldið mig
við gamla ís-
lenska menn-
ingu, en þar með
er sagan ekki öll.
Menning er eitt-
hvað sem stöð-
ugt er í þróum og
sjálfsagt að taka á móti nýjungum á
hverjum tíma. Sumt festist í sessi en
annað ekki, eins og gengur, og er
það fólksins á hverjum tíma að hafa
áhrif á þá þróun.
Ágætu ungmennafélagar, menn-
ing er svo stórt hugtak að ekki verður
hægt að gera því skil í stuttri grein
eins og þessari. Þetta eru aðeins
punktar settir á blað til að örva
umræðuna og vekja okkur til
umhugsunar um hvaða menningar-
starf fer fram í okkar félagi eða
næsta umhverfi. Menning er hluti af
ungmennafélagshugsjóninni og
okkur ber skylda til að halda fast í
gamlar hefðir og vera opin fyrir
nýjum.
Björn Bjarndal Jónsson,
formaður UMFÍ.
7
SKINFAXI - tímarit um menningu