Skinfaxi - 01.08.2006, Side 31

Erlingur Jóhannsson prófessor vann að rannsókn sem laut að lífsstíl og þyngd 9-15 ár barna:
Endurskoða þarf
íþróttastarfið
og gera það
fjölbreyttara
Erlingur Jóhannsson, prófessor við Kennaraháskóla
íslands, sem er forstöðumaður íþróttafræðaseturs
á Laugarvatni, vann í samvinnu við fleiri að stórri
rannsókn á árunum 2003-04 sem laut að lífsstíl og
þyngd 9-15 ára barna. í þessari rannsókn voru
skoðaðar margar breytur varðandi hreyfingu og hafa
þeir sem að rannsókninni unnu verið að birta gögn
að þessu lútandi jafnharðan síðustu misseri.
Erlingur var einn fremsti hlaupari landsins hér á árum áður og (slands-
met hans í 800 metra hlaupi, sem sett var fyrir hátt í 20 árum, stendur enn
óhaggað.
Það liggur beint við að spyrja Erling hvað hafi helst komið á óvart iþess-
um rannsóknum.
„Hvað varðar hreyfingu barna kemur í Ijós að helmingur 15 ára
stelpna nær ekki alþjóðaráðleggingum um lágmarkshreyfingu á dag sem
er náttúrulega mjög alvarlegt mál. Sérstaklega í Ijósi þess að þegar gögnin
eru skoðuð sést að dræm þátttaka er hjá þessum aldurshópi í íþróttum og
fyrir vikið eru þær allt of þungar. Þetta eru orðin orðin tveggja ára gömul
gögn og því gæti staðan verið enn verri í dag. Engu að síður eru þessi
gögn enn í fullu gildi að mínu mati. I þessu Ijósi finnst mér þurfa að endur-
skoða íþróttastarfið og gera það langtum fjölbreyttara, þannig að félögin
hafi fleiri möguleika fyrir einstaklinginn. Að mínu mati er íþróttastarf of
afrekstengt og það gerist í raun allt of snemma og sérhæfingin verðurtil
þess að einstaklingur hættir snemma og fær leið á íþróttinni. Það er líka of
mikil samkeppni milli íþróttagreina og markaðssetningin snýst um að vera
með allt of unga einstaklinga á æfingum 3-4 vikur sem er alveg út í hött,"
sagði Erlingur.
- Heldur þú að meiri fjölbreytni muni knýja börnin til meiri hreyfingar?
„Við sjáum að börnin hreyfa sig ekki síður í almennu skólastarfi og í
íþróttastarfi. Það er staðreynd að börn hreyfa sig mikið í í frímínútum og á
svæðunum í kringum skólana. Þá spyr maður sig, hvað er að gerast í
íþróttastarfinu ef hreyfingin er ekki mest þar? Til að svara spurningunni
um hvort það drægi úr hreyfingarleysi barnanna að gera íþróttastarfið
fjölbreyttara, þá er það ein leið af mörgum. Það er engin uppskrift fyrir
hendi til að leysa þetta flókna lífsstílsvandamál sem við eigum við að etja,
það er að segja aukna kyrrsetu, sjónvarpsáhorf og tölvunotkun. Svo má
einnig benda á óhollt mataræði sem er mikilvægur þáttur í aukinni þyngd
á börnum. Þegar við skoðum í þessum gögnum hreyfivirkni og hreyfi-
mynstur barnanna á virkum dögum og um helgar kemur í Ijós að börnin
hreyfa sig miklu meira á virkum dögum. Hverjir bera ábyrgð á börnunum
um helgar? Það eru foreldarnir og þá er þetta að mörgu leyti foreldra-
vandamál. En við finnum líka út á sama tíma að foreldrar, sem hreyfa sig
lítið og eru þungir, eiga í mörgum tilvikum börn sem eiga við sömu van-
damál að stríða. Þannig að lífstíll foreldranna endurspeglast í lífsstíl barn-
anna. Það þarf ekki mikla rannsókn til að komast að þeirri niðurstöðu,"
sagði Erlingur.
Aðspurður hvort ekkiyrði erfitt að vinna á þessu vandamáii svo að allt
yrði eins og við vildum hafa það, sagði Erlingur að fjölskylduátak þyrfti til og
breytingaryrðu að verða á lífsmynstri okkar.
„Fjölskyldan þarf að verðsetja það meira að vera með börnunum sín-
um í stað þess að vera telja verðbréf og hugsa um það að græða sem
mest. Við verðum að setjast niður og hugsa um önnur veraldleg gæði."
- En hvað erþað sem knýrþig til að gera þessa rannsóknir?
„Ég lít á það sem hluta af starfi mínu sem forstöðumaður íþrótta-
fræðisetursins á Laugarvatni og rannsókna minna á börnum. Ég hef haft
mikinn áhuga á því lengi og núna erum við með aðra stóra rannsókn í
gangi sem lítur að lífsstíl 7-9 ára barna í Reykjavík. Þar erum við að fara
i gang meðfullt af aðgerðum í samvinnu við skólastjórana. Við vinnum
þessa rannsókn á tveimur árum og höfum fengið tugi milljóna króna til
verkefnisins. Það verður virkilega fróðlegt að sjá hvað sú rannsókn mun
leiða í Ijós."
Erlingur sagði að beina ætti kastljósinu betur að skólalóðum grunn-
skóianna.„Hefur maður nokkurs staðar séð skólalóðir þar sem eru einhver
almennileg leiktæki? Ef við stöldrum aðeins við og hugsum aðeins þá er
engin skólalóð í Reykjavík með leiktæki. Fullorðna fólkið borgar dýrum
dómum árskort til að komast í heilsuræktina en á sama tíma er ætlast til
að börnin leiki sér á malbiki í skólanum. Þarna sjáum við nákvæmlega
hvernig forgangurinn er hjá fullorðna fólkinu í dag. Það er nýbúið að taka
út allar skólalóðir í Reykjavík og þær fá falleinkunn varðandi þetta. Ef sett
yrði fjármagn í að bæta aðstöðuna við skólalóðirnar myndi það hiklaust
hjálpa börnum við að hreyfa sig í frímínútum/'sagði Erling Jóhannsson.
SKINFAXI - tímarit Ungmannafélags íslands 31