Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.2003, Side 63

véla og veiðarfæra, eru það hreinir smá-
munir miðað við allar þær ráðstafanir,
sem nú þarf að gripa til vegna aukaverk-
ana aflamarkskerfisins framseljanlega,
byggðakvóti, brottkast, kvótabrask, land-
flótti, ósamlyndi sjómanna eflir veiðar-
færurn og skortur á markmiðum.
Ef aðeins ofveiði í hefðbundnum skiln-
ingi, þ.e. bara oftaka fisks, er skýringin á
minnkuðu veiðiþoli þorsks, á að vera
nóg að stöðva veiðar í 2-3; fæstir trúa þvi
að þá spretti fiskurinn fram með sama
veiðiþoli og var fyrir hálfri öld. Hefur
nokkur stungið upp á því að tekið verði
bankalán til að fjármagna veiðistöðvun í
tvö ár í trausti þess að fá að veiða 400-
450 þúsund tonn strax á eftir? Eru ein-
hverjir tilbúnir í að fjármagna þessa til-
raun? Nei, menn Iáta reka og bíða þess
sem koma skal án þess að grípa til ráð-
stafana, sem breytt geta því sem virðist
ófrávíkjanlegt, þ.e. hið sama og orðið
hefur alls staðar i Norður-Atlantshafi,
hrun alls botnfisks. Svefndrungi hefur
breiðst yfir umræðuna um ástand þorsks-
ins; það virðist sem slagorð úr kosning-
unum í vor hafi gert menn klumsa. „Við
erum á uppleið", sagði f.v. formaður LÍO
fyrir stuttu; auðvitað sagði hann það í
framhaldi af slagorðum úr kosningarbar-
áttunni í vor. Sveiflur hafa verið í stærð
þorskstofnsins alla síðustu öld og sumir
telja sig sjá að þær séu á tíu ára fresti.
Sem stendur er smáalda í logni á ferð-
inni, eins og mishæð á kjallaragólfi, en
2-ára fiskur er vart til; hann kemur inn í
veiðivísitölu vorið 2005 og þá verður for-
vitnilegt að að óbreyttu að heyra við-
brögð. Menn geta svo sem reynl að sitja
klofvega á bungunni og miklast af því.
Svæðisbundin veiðistýring og
rannsóknaveiðar
Eina leiðin til að auka þorskveiðar er
að stærsti hluti veiðanna verði aftur með
krókum og skilyrtum lagnetum. í sjón-
um er lífið í nánast frjálsri samkeppni
eins og í viðskiptum, afkomendur lélegs
foreldris geta átt i fullu tréi við afkorn-
endur hinna, ef ekki með eigin atgerfi
einu þá með fjöldanum, en enginn má
við margnum eins og í mannheimum. í
ofanálagið er nú vitað með vissu, að und-
irstofnar þorsks eru rnargir viðast hvar
þar sem þorskur er yfirleitt; það þýðir að
vernda verður hvern og einn þeirra sér-
staklega. Menn geta stundað, að því er
virðist hóflegar veiðar, en þó verið að
eyðileggja einstaka undirstofna. í beinu
framhaldi af þessu verður í framtíðinni
að veiða stærsta hluta botnfisksins með
krókum og skilyrtum lagnetum auk þess
sem friða verður tiltekin svæði fyrir öll-
um netveiðarfærum. Botnvarpan getur
veitt karfa, grálúðu og eitlhvað af
„þorskaflafiski" á djúpslóðum, þann fisk
sem ekki verður auðveldlega tekinn með
léttum veiðarfærum.
Gera verður sáttmála við sjómenn,
smáútgerðir og byggðarlög um dreif-
stýrðar veiðar á tilteknum veiðisvæðum
og um upplýsingaöflun um borð í skip-
um meðan á veiðum stendur; kalla má
það vísindaveiðar með þáttöku sjó-
manna, útgerða og sljórnvalda eða
„skraddarasniðnar veiðar". Með því að
fylgjast með tilteknum vísbendingum um
ástand á hverju svæði má taka ákvarðan-
ir með mjög stutlum fyrirvara. Þar getur
verið um að ræða stærð, áslandsstuðul
fisksins, magainnihald, stærð lifrar, kyn-
þroska, annan fisk á veiðislóð (sam-
keppnisfisk) auk annars.
Með þáttöku sjómanna af þessu tagi og
dreifstýrðar veiðar er sennilega eina leið-
in lil að auka botnfiskveiðar varanlega;
ekki verður hægt að fást við allar flækj-
urnar í flóknu kerfi, fjölbreytnina og
nauðsynlegan sveigjanleika með mið-
stýrðum hætti. Ef afráðið verður að
stjórna veiðum með sókn verða veiðarn-
ar nokkurs konar rannsóknaveiðar því
daglegar upplýsingar um aflabrögð og á-
stand má nota umsvifalaust til þess að
grípa til nauðsynlegra ráðstafana eins og
lokana hólfa eða veiðistöðvunar. Náttúr-
una er ekki unnt að beisla og binda í til-
búnum stöðugleika, sem er hvergi að
finna nema í volri gröf. í ljósi þess að
tæknin vex stöðugt og að eftirspurn eftir
nýjum gæðafiski er líkleg til að vaxa,
liggur eiginlega beint við augum að
skipta alveg um gír og snúa sér að dag-
legri löndun í sem víðtækustum mæli og
útflutningi á gæðaafurðum og eflingu
orðspors íslands í þeim efnum. Með hug-
myndaflugi og víðsýni er vísasl hægt að
virkja og efla nýtingu auðlindanna til út-
rásar i stað þess að týnast í deilum um
skiptingu á minnkandi kvótum.
Höfundur er efnaverltfrœðingur
Fiskmarkaður ísíands óskar viðskiptavinum sínum og
öðrum (andsmönnum gíeðitdgra jó(a og góðs nýs árs.
Pökkum viðskiptin á (iðnu ári
í petta sinn sendum við ekki útjó(akortj og verður
andvirðinu ráðstafað ti( björgunarsveitanna

FISKMARKAÐUR ÍSLANDS
Siómannablaðið Víkineur - 63