Náttúrufræðingurinn - 1932, Blaðsíða 15

NÁTTÚRUFrt.
9
og var það mesta þrekraun fyrir hann, að verja dýrunum útgöngu,
meðan hann hlóð byssuna. Segja sumir, að hann hafi að lokum orð-
ið að gefa upp vörnina, og sleppa miklu af hópnum, en hafði þó
fengið góða veiði. Aðrir segja að hann hafi fellt öll dýrin. Eigi
hefi eg getað grafið upp hvaða ár þetta var eða hver þessi skot-
maður var. Þætti mér vænt urn, ef einhver gæti frætt mig um það.
Af þessum strjálu upplýsingum má ráða það, að aðalheim-
kynni hreindýranna hafi verið í fjöllunum á austanverðum Reykja-
nesskaga. Þó hefi eg heyrt þess getið, að þau hafi stundum sézt á
Mosfellsheiði og Strandaheiði. Þau munu hafa verið mjög algeng
eftir miðja síðustu öld, fram til 1880, en hafa víst týnt mjög töl-
unni harða veturinn 1880—’81, eins og Þorv. Thoroddsen skýr-
ir frá. Þau hafa líka verið mikið veidd árin þar á undan. Ef til
vill hefir þeim fjölgað nokkuð aftur. En síðustu tvo áratugi hefir
þeim farið sí fækkandi og eru nú að mestu eða öllu leyti horfin
héðan af skaganum.
Ástæðan til þessarar síðustu fækkunar hreinanna hér um
slóðir geta margar verið, t. d. aukin veiði, að stofninn hafi verið
genginn úr sér og orðinn ver fær til þess að bjarga sér, eða það að
þau hafi flutt sig af skaganum lengra til norðausturs upp í hálend-
ið, vegna sí-vaxandi umferðar og ónæðis á hinum fornu stöðvum
sínum.
Eigum vér að láta hér við sitja og gera eigi neitt til að koma
upp hreindýrastofni á Reykjanesskaga aftur? í Norður-Ameríku
hefir Vilhjálmur Stefánsson landkönnunarmaður beitt sér fyrir
því, að hin köldu og óræktanlegu haglendi nyrzt í Ameríku, yrðu
gerð að arðbæru landi, með því að koma upp hreinahjörðum, er
gengu þar sjálfala, en hefðu aðhald af girðingum, svo að smala
mætti þeim saman, reka í kvíar, og velja úr hópunum dýr til slátr-
unar. — Þetta er þegar að nokkru komið í framkvæmd, og þykir
bera ákjósanlegan árangur. Austurfjöllin á Reykjanesskaga virðast
ágætlega fallin fyrir hreindýr. Á Lönguhlíðarfjöllum, Heiðinni-há
og hálendinu þar í grend, er gnægð af fléttugróðri (skófir,
hreindýramosi o. fl.) og allmikið af öðrum kjarngróðri, sem góð-
ur ætti að vera til beitar handa hreindýrum.
Nú er komin fjárgirðing úr Selvogi alla leið norðaustur á
Hellisheiði. Með lítilli endurbót ætti hún að nægja til að hindra
það, að hreindýr af skaganum reikuðu austur. Til viðbótar vantaði
girðingu, er stæði fyrir þeim að norðan, svo eigi töpuðust þau þá
leið af skaganum. — Ef til vill gætu og hreindýrin þrifist í þrengid
girðingum, þar sem hægra væri við þau að ráða, gefa þeim í harð-