Náttúrufræðingurinn - 1932, Blaðsíða 21

náttúrufh.
iS
leirnum og- varð árangurinn að óskum. Jafnframt bjó hann sig uncU
ir að geta byrjað á leirbrennslu hér heima og gerði sér áætlanir
um þau tæki sem hann þyrfti til slíkra framkvæmda.
Árið 1928 kom hann heim aftur. Hitti hann þá ýmsa mæta
menn hér að máli, sagði þeim frá fyrirætlunum sínum, skýrði
fyriv þeim áætlanir þær, sem hann hafði gert um byrjunarfram-
kvæmdir í leiriðnaði og sýndi þeim ýmsa muni sem hann hafði
gert úr íslenzkum leir. Fór þá ýmsum að skiljast, að hér væri um
merka nýung að ræða, sem vert væri að gefa gaum. Borgarstjór-
inn og bæjarstjórnin greiddi fyrir því að hann fengi hentugt hús
næði fyrir vinnustofu. Þingið veitti honum 5 þús. kr. styrk 1929,
og fór það allt til að borga kostnaðinn við leirrannsóknir þær, er
hann hafði gert í Þýzkalandi. Auk þess urðu nokkrir menn til að
leggja hluti í þetta fyrirtæki, og gekk það til að kaupa leirbrennslu-
ofn og önnur vinnutæki. Haustið 1930 hafði hann komið brennslu-
ofninum og öðrum tækjum fyrir í vinnustofu sinni og byrjaði að
elta leirinn, móta hann og brenna. Fyrir jólin var hann kominn
svo iangt að hann gat sýnt Reykvíkingum hverjum stakkaskiftum
íslenzki leirinn getur tekið, og hve eigulega og snotra muni má úr
honum gera, sé þeirri kunnáttu beitt, sem erlendar þjóðir hafa
ai'lað sér í þessari iðn.
Hingað til hefir Guðm. aðeins notað leirinn til að búa til úr
honum muni til híbýlaskrauts og ýmsa eigulega minjagripi. Er
ýmislegt af þessum gripum sýnt á myndunum, sem fylgja grein
þessari. En hann vill ekki láta hér staðar numið. Hann vill fá
þessari iðn víðari verkahring hér á landi, í líkingu við það, sem
er í öðrum menningarlöndum.
Frá útlöndum kaupum við allmikið af ýmsum leirvörum, t. d.
tígulsteina, jurtapotta og margskonar leirvörur til daglegrar notk-
unar. Þakhellur úr leir eru mikið notaðar erlendis og ættu líka
að koma að fullum notum hér. Vér þurfum á pípum að halda til
þess að ræsa fram og þurka mýrlendin okkar og breyta þeim í
tún. Til þess eru járnpípur of dýrar. Steyptar sementspípur koma
þar ekki að notum. Sýrurnar í mýrarvatninu ónýta slíkar pípur
á fáeinum árum. Brenndar leirpípur eru það sem þar koma að beztu
gagni. Vér höfum meira en nóg af góðum leir í slíka hluti og
Guðm. Einarsson vill að íslenzkur leiriðnaður nái þeim þroska, að
íslenzki leirinn verði mótaður ocj hertur til allra þessara nota hér
innan lands. Er honum ríkt í huga að fara utan enn einu sinni til
að undirbúa framkvæmdir í þessa átt.
Þó Guðm. hafi stigið þessi byrjunarspor í teiriðnaði hér á