Náttúrufræðingurinn - 1959, Page 12

122
NÁTTÚRUF RÆ ÐINGURINN
ur um að svo sé. Mér virðist vel geta komið til álita, að sumt í
jökulruðningssvip molabergsins stafi af þeirra hreyfingu, sem það
sannanlega varð fyrir.
Sléttlendið frá Kerlingarbjargi að Kálfshamarsvík skýrist eðli-
lega þannig, að þar hafi setið eyðst ofan af nyi'zta hluta Króksbjargs-
hraunsins, sem þá er sennilega sama hraunið og það sem kemur upp
norður með Kerlingarbjarginu. Þannig virðast þá hafa runnið 3
hraun á tíma öfugrar segulstefnu og eldgosin haldið áfram upp fyrir
umskifti segulstefnunnar.
Við upphaf gosanna lá foksandslag yfir svæðinu, að minnsta kosti
norður fyrir Bjargastapa, en hugsanlegt er að nyrzt hafi landið legið
undir sjó; allur svipur neðsta hraunsins norðan Kerlingarbjargs
gæti bent til, að það hafi runnið í sjó fram.
Að jökull hafi gengið yfir svæðið fyrir gosin tel ég ekki öruggt,
en ég verð að álíta, að hann hafi gert það á tíma öfugu hraunanna.
Þetta bendir til þess að segulumskiftin kunni að vera hin síðustu
er vitað er um, en þau urðu nærri upphafi liins „klassiska" ísaldar-
tíma, líklega aðeins fyrir upphaf hans. Meðan ekki er vitað til að
segulumskipti hafi orðið síðar í jarðsögunni nrá þá telja sannað að
strandflöturinn hafi verið fullgerður fyrir „klassisku" ísöldina.
Á leiðinni norður og austur fyrir Skaga er á stöku stað hægt að
komast í hraunsár til segulmælinga og er eingöngu um öfuga segul-
mögnun að ræða. í hamrinum norðan Ketubjarga eru tvö hraun-
lög með völubergi á milli, sem tilsýndar líkist jökulruðningi, en
aðstaða er erfið til frekari könnunar. Þessi hraunlög og liið þriðja
sjást einnig sunnan bjarganna, en Ketubjörg eru mikill stuðla- og
kul)babergsgostappi, sem brotist liefur upp í gegnum lögin. Bæði
hann og hraunlögin hafa upphaflega öfuga segulmögnun, en mikla
aðgát þarf að hafa við segulkönnunina; basaltið reynist víða rétt
segulmagnað vegna áhrifa frá núverandi segulsviði og aðeins með
jrví að mæla óveðrað basalt á ferskum snertiflötum fæst örugg nið-
urstaða.
8. mynd sýnir lagaskipun sunnan í Ketubjörgum. Neðan til eru
tvö hraunlög (i og 3) með seti á milli (2). Sést vel hvernig efra
hraunið er brotið í misgengna parta. Þá kemur móbergsþursi (3)
upp fyrir norðan og breiðist yfir hraunið (sem veðrunarflötur virð-
ist vera á við (6)) og setlagið (4). Loks brýst gostappinn (7) upp úr