Náttúrufræðingurinn - 1951, Blaðsíða 46

MO
N Á T T Ú R U F RÆ ÐINGURINN
En Náttúrugripasafnið átti fleira í fórum sinunt en þenna
umrtedda kufung. Forstöðumaður dýrasafnsins, dr. Finnur
Guðmundsson, sýndi mór þrjú kufungs-eintök sömtt tegundar,
sem safninu hafði áskotnazt 1939. Voru þau frá tveimur fund-
arstöðum: úr utanverðum Eyjafirði N. (Dýpi 200 m) og úr
Kolluál V. (Dýpi K0 m). Á báðum stöðunum fókkst tegundin í
botnvörpu.
Kom okkur Finni saman um, að hór mundi vera um nýja ís-
lenzka tegund að ræða af Siphoættkvfslinni. Við frekari athug-
un gal óg ekki betur sóð, en hór væri koininn Sipho Sarsii
(Jeffr), er minnir meira á Buccinum en Sipho vegna hins
kubbslega vaxtarlags. Á islenzku hef óg skírt hann Sarskóng.
Honum háskyld er íslenzka tegundin S. ebur (Mörch) eða
Mjallarkóngur, sem fttndizt hefur á einum stað í suðaustur frá
Reykjanesi SV. Hafa sumir dýrafræðingar skoðað Sarskónginn sem afbrigði af honum,
og hygg óg það róttlætanlegt.
Sarskóngurinn hcfur ákaflega trausta skel. með skýrum, reglulegum snigilrákuni, og
ógreinilegum, lilykkjóttum vaxtarrákum. Hyrnan er stutt, með 6—7 vindingum. Neðsti
vindingurinn stór. Allir eru vindingarnir mjög hvelfdir. Saumurinn djúpur. Munninn
stór. Halinn mjög stuttur, lítið citt snúinn. Hýðið hært.
Eftir útliti eintakanna að dæma, er vafasamt, að nokkurl þeirra hafi verið lifandi,
þegar þau náðust. Það stærsta Jreirra mældist 55 mm á hæð og 28 mm á breidd. Aðrir
fundarstaðir Sarskóngsins eru við strendur Norður- og Sttður-Noregs og á djúpsævi
í Norðursjónmn. (Sjá 2. mynd).
Ingimar Oskársson.
mynd. Sarshóngur.
Nýjungar um lúsaættkvíslina Sæmundssonia Tim
Árið 1936 lýsti ég nýrri ættkvísl af fuglalúsum fundnum hér á landi, og gaf óg herini
nafnið Sœmundssonia til heiðurs hinum þjóðkunna dýrafræðingi, dr. Bjarna Sæmunds-
syni. Af ættkvíslinni Sœmundssonia eru nú þegar Jiekktar ca. 80 tegundir og undirteg-
undir, og eru þær allar hauslýs, sem lifa á vaðfuglum, máfum og álkum. Eins og meira
og minna á sér stað hjá öllurn lúsum, keintir það líka fyrir hjá Sicmundssonia-tcgund-
um, og j>að sérstaklega oft, að fundizt geta einslakar cða fleiri lýs vissra tegunda
á fuglum, sem þær annars ekki lifa á. T. d. máfalýs á skúmum, kjóum, kríum og vað-
fugluni, álkulýs á máfum o. s. frv. Þetta flakk yfir á aðrar hýsiltegundir hefur vcnju-
lega ekki í för með sér varanlega dvöl á liinni nýju tegund, vegna þess að snýkillinn
er ciginlega aldrei algerlcga aðlagaður hinum nýjti lífsskilyrðum, og stenzt venjulega
ckki samkeppnina við þær tegundir, sem heima eiga á hýslinum. Oftast á sér meira að
segja engin fjölgun stað hjá aðkomulúsunum. En þessir „Vberliiufer“ eða ,^tragglers“
geta samt orsakað alvarlegan misskilning, ef vfsindamaðurinn af misgáningi lcktir þess-
ar lýs sem snýkla upprunalega tilheyrandi tegundinni, og dregur af þeirri niðurslöðti
ályktanir um skyldleika hýslanna, cn á jiví er alltaf nokkur hætta, þegar nm líu þekkta
snýklaflokka cr að ræða. Við þessum misskilningi er sérstaklega liætt, ef aðkomulúsun-