Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 13

Finnur Guðmundsson:
Islenzkir fuglar IX
Skúmur (Sfercorarius skua (Briinn.))
Skúmurinn er náskyldur kjóanum, en er þó allólíkur honum í út-
liti, enda af sumum talinn til sérstakrar ættkvíslar (Catharacta).
Fullorðnir skúmar vega 1200—1600 g, og er skúmurinn því miklu
stærri en kjóinn. Hann er auk þess þybbnari og luralegri í vexti
en kjóinn, og stélið er stutt og þverstýft og miðfjaðrirnar tvær að-
eins örlítið lengri en hinar fjaðrirnar og skaga því ekki langt aftur
úr stélinu eins og á kjóanum. Vængirnir eru hreiðari og snubbótt-
ari en á kjóanum og flugið þunglamalegra og silalegra. Ef á reynir,
getur skúmurinn þó sýnt geysimikla flugfimi, einkum þegar hann
er að elta aðra fugla eða verja egg og unga. Munu allir kannast við
þetta, er orðið hafa fyrir barðinu á skúmnum á varpstöðvum hans,
en hann ræðst þá oft af mikilli heift bæði á menn og skepnur og
getur veitt mikil og tilfinnanleg högg með fótunum.
Karl- og kvenskúmar eru eins á lit, en venjulega eru kvenfugl-
arnir lítið eitt þyngri og stærri en karlfuglarnir. í varpbúningi er
skúmurinn dökkbrúnn að ofanverðu og á höfði og hálsi, en ljós-
brúnn að neðanverðu. Fjaðrirnar aftan á hálsinum eru mjóyddar
og með mjóum, gulhvítum hryggrákum, og á sumum skúmum eru
hvítar flikrur á höfði og kverk. Einnig er mjög oft meira eða minna
greinilegur hvítur hringur í kringum augað. Á baki, herðum og
yfirvængþökum eru ryðrauðir eða hrímgráir dílar eða flikrur. Stél-
fjaðrirnar eru brúnsvartar, hvítar við rótina. Flugfjaðrimar em
einnig brúnsvartar, en yztu fimm handflugfjaðrirnar eru hvítar við
rótina, og mynda hinar hvítu fjaðrarætur stóran, hvítan vængblett
eða vængspegil, sem er mjög áberandi á flugi. Nefið er homsvart,
oft með lítið eitt grænleitri slikju. Fætur eru svartir. Sáralítill mun-
ur virðist vera á sumar- og vetrarbúningi skúmsins, nema hvað gul-
leitu rákirnar á hálsinum vantar að mestu á veturna. — Dúnungar
eru móbrúnir að ofanverðu, en ljósari að neðanverðu og gráleitir á