Náttúrufræðingurinn - 1957, Blaðsíða 45

SITT AF HVERJU
37
grasafræðingar eru fáir og þarfnast aðstoðar áhugamanna. Líklega
vex öspin víðar um landið.
Notið augu og eyru, skógarverðir og áhugamenn! Nauðsyn ber
til að girða og friða asparsvæðið í Jórvík í Breiðdal sem fyrst.
Ingólfur Daviðsson.
Manna.
Manna hefur verið þekkt frá ómunatíð meðal þeirra þjóða, er
byggja löndin fyrir botni Miðjarðarhafsins, og hefur það verið
notað af þeim, sem sætindi eða oftar sem lækningalyf. Orðið manna
er að vísu notað nokkuð frjálslega um ýmislegt, en þó mun það
að jafnaði haft um sæta kvoðu, er vætlað hefur út úr sumum jurt-
um. Oft eru orsakirnar til kvoðumyndunarinnar óþekktar, í öðr-
um tilfellum er það jurtasafinn, sem vætlar út um göt, er smá-
skordýr hafa stungið í blöð og stöngla jurtarinnar, og stundum er
sú kvoða jafnvel mynduð fyrir tilverknað mannanna sjálfra, sem
tappa hana úr jurtum, t. d. úr hinum svonefnda „mannaaski“
(Fraxinus ornus). Einnig er sú kvoða nefnd manna, sem skorkvik-
indi nokkur framleiða og skilja eftir á jurt eða lijúpa sig í, og að
lokum hafa sveppir og sumar skófir verið kallaðar manna. Þannig
sézt að orðið er notað yfir hina óskyldustu hluti og stundum yfir
þau náttúrundur, sem hafa jöfnum höndum verið kölluð hunangs-
fall eða hunangsdögg. Enda virðist það eitt vera þessum hlutum
sameiginlegt í ímyndun fólks, að hér sé um að ræða gjöf frá Guði,
sem falli af himnum ofan. Þannig telur Magnús Stephensen í rit-
gerð um meteora, hina sætu dropa á trjám og jurtum hér á landi,
alloft vera „hið náttúrlega Manna sjálft“.
Sú skoðun, að þessi sæta kvoða sé gjöf send af himnum ofan, hef-
ur löngum verið ríkjandi meðal austurlandabúa, og hin elsta skráða
heimild fyrir viðundri þessu er sjálft Gamlatestamentið, en þar
segir svo: „En er upp létti döggmóðunni, lá eitthvað þunnt, smá-
kornótt yfir eyðimörkinni, þunnt eins og héla á jörðu"--Þá
sagði Móse við ísraelsmenn: „Þetta er brauðið, sem Jahve gefur
yður til fæðu . . . Enginn má leifa neitt af því til morguns . . .
leifðu sumir nokkuð af því til morguns, en þá kviknuðu maðkar í
því . . . en þegar sólin skein heitt, bráðnaði það . . . Og ísraelsmenn
kölluðu þetta brauð manna. Það líktist kóríander fræi, var hvítt og
á bragðið sem hunangskaka“. (II Mósebók 16).