Náttúrufræðingurinn - 1969, Side 25

NÁT T Ú RU F RÆÐINGURINN
19
um áttum eru stórir hlutar Norðurlands í vari, vegna hinna háu
strandfjalla.
Norðlægar og vestlægar áttir eru hins vegar oftast þurrar, vegna
þess að þær koma af köldu hafi eða ísbreiðum og fara ört hlýn-
andi.
Af þessum sökum er þess að vænta, að á suðausturströnd landsins
sé loftslag hafrænast, en landrænast í innsveitum í eystri hluta
Norðurlands.
Eins og áður getur, ákvarðast loftslagstegundirnar einkum af
úrkomumagni og hitastigsmismun. Venjulegar ársúrkomutölur og
úrkomukort gefa þó, ein sér, ekki nægar upplýsingar um loftslags-
mismuninn, og það gera liitastigsmeðaltöl eða mismunur þeirra
ekki heldur. Því hafa fræðimenn reynt að finna eitthvert hlutfall
þessara og annarra veðurfarsþátta, sem nota mætti til að tákna lofts-
lagið með. Einhver kunnasta formúlan af því tagi er sú, sem kennd
er við Finnann Kotilainen (Kotilainen 1933), en hún er á þessa
leið:
100 A
Hér merkir N meðalársúrkomuna í mm; dt meðalfjölda vor- og
haustdaga á ári (skilgreint sem fjöldi daga með meðalhita milli
0° og 10°) og loks merkir A meðalmismun á hitastigum heitasta
og kaldasta mánaðarins.
Það sem einkum torveldar notkun þessarar formúlu hér á landi
er, að stærðin dt er ekki gefin upp í veðurskýrslum, en samkvæmt
athugun Norðmannsins Godske (Godske 1945) er þó liægt að finna
þessa stærð með sæmilegri nákvæmni á eftirfarandi hátt: Dregið
er línurit fyrir meðalhitastig mánaðanna (árshitakúrfa), og síðan
mælt bilið frá þeim tírna, er hitakúrfan er fyrst pósitíf á vorin, til
þess, er hún fer yfir 10° línuna, og síðan aftur frá því, er hún fer
niður fyrir 10° á haustin, þar til hún verður negatíf á ný, og tíma-
bil þessi síðan lögð saman. í stað þess að nota þessa seinlegu að-
ferð, stingur Godske upp á því, að nota fjölda daga með úrkomu
milli 0,1 og 1 mm. Slík meðaltöl finnast þó ekki heldur í íslenzk-
um veðurskýrslum og korna því ekki til mála hér.
Annar augljós galli á formúlu Kotilainens kemur í ljós við notk-
un hennar hér, en það er hitabil það, sem hann velur stærðinni