Náttúrufræðingurinn - 1977, Blaðsíða 60

áhættumestu tilrauna eru þá oftast
taldar tilraunir sem varða flutning á
erfðaefni sjúkdómsvaldandi gerla eða
veira. En menn velta líka fyrir sér
hvað hlotist gæti af tilraunum sem
fólgnar væru í því að allt erfðaefni
einhverrar tegundar, t. d. músar, flugu
eða ígulkers, væri bútað niður í þús-
undir smábúta sem síðan væru inn-
limaðir í plasmíð og fluttir á þeim
inn í gerilfrumur, t. d. frumur E. coli.
Þessir gerlar næðu síðan að smita fólk.
Gæti ekki hugsast að einhverjir þeirra
reyndust skaðlegir fyrir manninn? Og
hvað um gerla sem sérhæfðir kunna
að hafa verið til þess að lramleiða
ákveðnar hvítur heilkjörnunga, t. d.
insúlín. Gætu þeir ekki orðið til
óþurftar ef þeir fengju að leika laus-
um hala og smita menn eða dýr? Og
ekki má gleyma því að erfðaefni get-
ur með ýmsu móti flust á milli geril-
tegunda, jafnvel fjarskyldra tegunda.
Því er og hugsanlegt að heilkjörnungs-
gen sem upprunalega væru innlim-
uð í plasmíð E. coli gætu borist til
annarra geriltegunda og brátt komist
í snertingu við ýmsar tegundir dýra
og plantna í náttúrunni. Eru ekki
vissar líkur á að einhver slíkra flæk-
ingsgena mundu einhvers staðar valda
afdrifaríkum breytingum sem jafnvel
gætu orðið manninum til tjóns?
Sumir gagnrýnendur hafa líka lagt
ríka áherslu á það að með tilraunum
af þessu tæi sé verið að brjóta niður
þá múra sem þróunaröflin hafi á
firnalöngum tíma reist á milli teg-
unda, sérstaklega á milli tegunda
dreifkjörnunga annars vegar og teg-
unda heilkjörnunga hins vegar. Við
náttúrlegar aðstæður skiptast ólíkar
tegundir, a. m. k. ólíkar tegundir heil-
kjörnunga, yfirleitt ekki á erfðaefni.
Þetta er reyndar skilgreiningaratriði,
a. m. k. þegar kynjaðar lífverur eiga
í hlut: Stofnar sem ekki geta skipst á
erfðaefni eru yfirleitt taldir til mis-
munandi tegunda.
En nú er allt í einu Itúið að finna
upp aðferðir til þess að flytja erfða-
efni á milli fjarskyldra tegunda; að
vísu einungis búta erfðaefnis. Er ekki
of áhættusamt að hrófla þannig við
sköpunarverki þróunaraflanna? Er
ekki ráðlegast að láta allt slíkt fikt
bíða meiri þekkingar á eðli erfðaefn-
isins?
Þetta og ýmislegt fleira er fundið
genaflutningstilraunum til foráttu.
Fæstir þeirra sem að þessum tilraun-
um starfa mundu vísa slíkri gagnrýni
algerlega á bug. Elins vegar virðist það
vera almenn skoðun þeirra að þeir
meinbugir sem fram hafa komið rétt-
læti alls ekki að tilraunirnar verði
sl,öðvaðar með öllu. Þó beri að gæta
fyllstu varúðar við framkvæmd þeirra.
1 raun og veru voru það sérfræð-
ingarnir er að þessum tilraunum
unnu sem urðu fyrstir til að taka það
til rækilegrar athugunar hvort til-
raunirnar kynnu að geta haft umtals-
verðar hættur I för með sér. Þegar ár-
ið 1975 héldu þeir ráðstefnu í Asilo-
mar í Kaliforníu og komu sér saman
um varúðarráðstafanir og reglur sem
hlíta skyldi þegar slíkar tilraunir væru
gerðar. I kjölfar þessa samkomulags
fylgdu reglur settar af National Insti-
tute of Health (NIH) í Bandaríkjun-
um (sjá Norman, 1976). Er þeim fylgt
þar í landi. Á Bretlandi hafa svipað-
ar reglur verið settar og unnið er að
því að semja sambærilegar reglur fyrir
önnur Evrópulönd. Gert er ráð fyrir
122