Samvinnan - 01.09.1958, Blaðsíða 4

Á 60 ára afmæli sínu
flutti Kaupf. Saurbæinga
í nýtt og glæsilegt verzl-
unarhús að Skriöulandi,
en Salthólmavík
tilheyrir nú sögunni
og uppskipunarbátarnir
standa einmana í fjörunni
Séð og heyrt í Saurbænum
Austurhluti Dalasýslu er sem kunnugt
er fremur hrjóstrugur, að minnsta kosti
meðfram þjóðveginum. Þegar Iialdið er
lengra vestur á bóginn, er farið gegn um
Svínadal og þá opnast breið byggð og
einhver fegurst sveit á Islandi. Dalur-
inn víkkar eftir því sem vestar dregur
og áin, sem á upptök sín einhvers stað-
ar inni á Svínadal, liðast um undirlendið
og dreifir nokkuð úr sér fram við ósana.
Þegar betur er að gáð, sést, að annar
Minnismerkið um Ólafsdalshjónin, Torfa
Bjarnason og Guðláugu Sakaríasdóttur.
dalur skerst suður í fjöllin og mun sá
heita Staðarhólsdalur. Fvrsti bærinn,
sem komið er að ofan af Svínadalnum,
er Bessatunga, kunnur bær fyrir þær
sakir, að þar er Torfi í Ólafsdal upp-
alinn og þar gerði hann fyrstu túnslétt-
urnar með ristuspaða. I öðru lagi átti
skáldið þjóðkunna, Stefán frá Hvítadal,
þar heimili lengst af. Og Hvítidalur, þar
sem Stefán átti heima um tíma, er spöl-
korn neðar í dalnum. Vegurinn liggur
fram hjá Hvoli, sem dalurinn ber nafn
af og litlu síðar blasir við augum nýtízku
verzlunarhús ofan við veginn, undir
brattri fjallshlíð.
Hér heitir Skriðuland og þar er heimili
og aðsetur Kaupfélags Saurbæinga. Hér
er um að ræða eitt af minni félögunum,
en engu að síður mjög merkilegt félag
og nú fyrir skömmu síðan náði það þeim
áfanga að hafa starfað í sex áratugi.
Félagssvæðið er Saurbæjarhreppur og
nokkrir bæir úr Skarðshreppi. Á þessu
svæði teljast vera 40 búendur, en félags-
menn eru 86.
Vestan við Skriðuland breikkar sveit-
in enn. Þar eru vegamót og liggur önnur
leiðin vestur með fjallinu og inn með
Gilsfirði. Þar er á kafla bratt í sjó fram
og vegurinn liggur eftir fjörunni og fer
hann í kaf um háflæði. Nokkru innar
með firðinum er sá kunni bær, Ólafs-
dalur. Þar er mjög þröngt. há fjöll fyrir
öllum áttum nema norðvestri. Þar er op-
ið út á Gilsfjörðinn. Ólafsdalur er nyrzti
bær á félagssvæði kaupfélagsins. Þar
stendur stórhýsi, sem Torfi reisti um
1880. Hann fór þá sjálfur til Noregs og
keypti viðinn og fékk skip með hann í
Gilsfjörð. Búnaðarskólinn varð mjög
kunnur, enda var liann hinn fyrsti þeirrar
tegundar hér. Komu í þá tíð ýmsar nýj-
ungar frá skólanum í Ólafsdal til hags-
bóta fvrir íslenzkan landbúnað, sem þá
bjó eingöngu að frumstæðum verkfær-
um.
í Ólafsdal er allt með svipuðu sniði og
á síðustu árum Torfa, nema þar stendur
dráttarvél á hlaðinu og framan við bæ-
inn hefur Torfa og konu hans verið reist
minnismerki. Rögnvaldur bóndi í Ólafs-
dal segir, að Torfi hafi verið búinn að
slétta allt og rækta, sem tök hafi verið
á og það sé litlu við að bæta.
Það er annars merkilegt, að Torfi
skyldi velja fyrir skólasetur þessa jörð,
þar sem ræktunarskilyrði eru mjög tak-
mörkuð, fremur en til dæmis einhverja
af hinum grösugu jörðum í Saurbænum.
Engu að síður er starf Torfa í Ólafsdal
stórmerkilegt og hans verður ævinlega
minnzt sem mikils brautryðjanda.
Salthólmavík er niðri við sjó, skammt
frá Tjaldanesi. Þar hefur Kaupfélag
Saurbæinga lengst af haft aðsetur, en
margra hluta vegna var í það ráðizt. að
flytja verzlunarhúsið upp að vegamót-
unum við Skriðuland.
Lendingarskilyrði voru mjög erfið í
Salthólmavík og raunar ekkert reynt að
nota þau upp á síðkastið. Þó að félagið
ætti þar nokkurn landskika og íbúðar-
hús, varð það þyngra á metunum að
flytja verzlunarstaðinn nær miðju sveit-
4 SAMVINNAN