Samvinnan - 01.01.1966, Blaðsíða 17

SAMVINNUMENN
Vigfús Guðmundsson
Fæddur 25. febrúar 1890 Dáinn 24. nóvember 1965
Vigfús Guðmundsson var bóndasonur og
fæddist að Eyri í Flókadal í Borgarfirði. For-
eldrar hans voru Guðmundur Eggertsson og
Kristín Kláusdóttir kona hans.
Vigfús ólst upp við venjuleg sveitastörf og
mikla vinnu. Skólagöngu naut hann ekki nema
nokkurra vikna bamafræðslu fyrir fermingu og
síðan stundaði hann nám í Bændaskólanum á
Hvanneyri 1911 og 1912. Áður hafði hann
unnið það afrek að hafa með höndum fjárgæzlu
fyrir Hvanneyrarbúið á vorin, frá miðjum maí
til júníloka, aleinn á heiðum uppi og bjó í
tjaldi. Var hjörðin n. I. 500 og skilaði hann öllum
lömbum mörkuðum og hverri kind rúinni.
Haust 1913 fór hann til Noregs og stundaði fjár-
hirðingu hjá stórbónda á Jaðrinum, en hélt
næsta vor til Bandaríkjanna þar sem hann stundaði fjárgev'rislu
og kúrekastörf í þrjú og hálft ár á hásléttum við Klettafjöll-
in. Síðasta veturinn fyrir vestan stundaði hann veiðar í Mani-
tobavatni, ferðaðist nokkuð um byggðir íslendinga og hélt
síðan heim. Eftir heimkomuna sneri Vigfús sér að gistihús-
rekstri fyrst í Borgarnesi, síðan að Hreðavatni og stundaði
slíka jjjónustu í n.l. 40 ár. Hin síðari ár var
hann í Reykjavík á vetmm en stundaði atvinnu-
grein sína á sumrin. Hann var mjög víðförull og
ferðaðist um þveran og endilangan hnöttinn.
Skrifaði hann tvær bækur um þau ferðalög.
Auk jiess skrifaði hann endurminningar sínar í
tveim bindum.
Vigfús Guðmundsson var félagshyggjumaður
af lífi og sál. Hann var ungmennafélagi og sam-
vinnumaður og kom mjög við sögu í stjómmál-
um. Hann var dæmigerður fulltrúi þeirrar valcn-
ingar sem kennd er við aldamótin síðustu og
hélt sinni „bamatru' á hugsjónir ungmenna-
félaganna og samvinnuhreyfingarinnar alla
ævi. Ræktun lýðs og lands var kjörorð hans.
Það sannaði hann með þátttöku sinni meðal
brautryðjenda í stofnun ungmennafélags, kaupfélags og skóla.
Ilann var fórnfús athafnamaður.
Vigfús Guðmundsson var tvíkvæntur. Fyrri konu sína, Guð-
rúnu Bjömsdóttur frá Bæ í Borgarfirði missti hann eftir stutta
sambúð. Síðari kona hans var Sigrún Stefánsdóttir frá Eyja-
dalsá í Bárðardal. P.H.J.
Veraldarsaga Menntamálaráðs
Menntamálaráð hefur fyrir
nokkrum árum hafizt handa
um að gefa út á íslenzku fræg-
ustu, fullkomnustu og bezt
gerðu veraldarsögu sem til er
á nokkru tungumáli. Höfund-
urinn, Will Durant, er víð-
frægur fræðimaður. Ungur
setti hann sér það mark að
skrifa sögu sem ætti erindi
jafnt á heimili ríkra og
fátækra, voldugra og vesalla.
Þá ritaði hann bók um tíu
frægustu heimspekinga
menntaþjóðanna. Hún var les-
in með hrifningu í húsum
spekinga, vísindamanna, auð-
manna, hafnarverkamanna og
háseta. Síðan tók hann sér fyr-
ir hendur að rita veraldarsögu
í tíu bindum. Hún nær frá
upphafi vega að stjórnarbylt-
ingunni miklu 1789. Níunda
bindið er nýlega út komið og
von um hið síðasta að ári.
Saga Durants er nú þegar
þýdd og gefin út á tíu tungu-
málum. Menntamálaráð valdi
Rómverjasöguna sem forystu-
verk á íslenzku. Það er ævisaga
stórþjóðar um þúsundáraskeið.
Síðara bindið kom út í fyrra.
Tíu ritdómarar skrifuðu um
Rómverjana með samúð, viður-
kenningu og aðdáun. Upplagið
er nú að kalla má uppselt í
þúsundum eintaka og vel
geymt á hinum fjölmörgu og
vinsælu heimilisbókasöfnum
landsmanna. Jónas Kristjáns-
son skjalavörður hefur þýtt
sögu Durants frábærlega vel,
svo að þetta verk þykir minna
á Bessastaðaþýðingar Svein-
bjarnar Egilssonar og læri-
sveina hans um miðja 19. öld.
Menntamálaráð lætur nú
vinna að tveim nýjum bindum
af alheimssögu Durants. Þar
er rakin fornsaga Grikklands
á frægðartíma þjóðarinnar.
Telja fræðimenn að á þeim
tíma hafi þar í landi verið
stundaðar allar greinar menn-
ingarlífs eins og þær þekkist
nú á dögum, ef frá eru taldir
þeir þættir, sem byggja á gufu-
orku og rafkrafti.
Jónas Kristjánsson skjala-
vörður ætlar að þýða þessar
tvær miklu sögubækur. Notaði
hann sumarleyfi sitt í ár til
að fara kynnisferð til sögustaða
í Grikklandi og kynnast landi
og lýð suður þar með dvöl í
landinu.
íslendingar hafa verið kall-
aðir söguþjóð. Er þetta rétt-
nefni um fortíðina. Vel man
þjóðin fornritin og skáld og
fræðimenn seinni alda. Þar á
þjóðin Hallgrími í Saurbæ,
Bjarna á Möðruvöllum og
langa röð snillinga í ljóðum og
sögum fram til yfirstandandi
tíma. Lestrarfús þjóð eins og
íslendingar búa í þessum efn-
um vel um fornrit og nútíma-
skáldskap í bókaskápum sín-
um, en lítt sópar hér á landi
að nýjum úrvals bókmenntum
um mannkynssögu. Hér hefir
Menntamálaráð hafið stórsókn
í fræðslu- og uppeldismálum
þjóðarinnar. Saga Durants get-
ur lagt grundvöll að nýju
þroskatímabili í alþjóðlegri
sögu á Islandi.
Jónas Jónsson frá Hriflu.
☆
SAMVINNAN 13