Samvinnan - 01.04.1981, Blaðsíða 12

Samvinnan ræðir við
Björn Stefánsson
fyrrum kaupfélagsstjóra
Ferðin sem aldrei
LEIÐST? Nei, mér hefur aldrei á
ævinni leiðst. Ég hef nóg að
gera, þótt ég sé kominn á eft-
irlaun. Það er verst, hvað veðrið er
alltaf vont núna. Ég hef gaman af að
fást við smíðar i bílskúrnum mínum,
en helst þar ekki við fyrir kulda, því
að hann er ekki upphitaður. En bráð-
um vorar, og þá fer ég að huga að
garðinum mínum ....
Ég er staddur að Kvisthaga 9 í
Reykjavik — í góðu yfirlæti á heimili
Björns Stefánssonar og Þórunnar
Sveinsdóttur konu hans. Björn hefur
starfað fyrir samvinnuhreyfinguna
alla ævi. Hann var kaupfélagsstjóri á
Fáskrúðsfirði hátt á annan tug ára,
en vann síðan hjá Sambandinu; ferð-
aðist í mörg ár um landið á þess veg-
um og heimsótti kaupfélög sem áttu
við örðugleika að etja og gaf góð ráð
varðandi reksturinn; hafði með hönd-
um útlánastarfsemi og margt fleira.
Björn hefur fallist á að segja les-
endum Samvinnunnar frá ýmsu, sem
á daga hans hefur drifið, ekki síst
ferðinni sem aldrei var farin og hvern-
ig það atvikaðist, að hann stofnaði
Kaupfélag Fáskrúðsfirðinga — aðeins
25 ára gamall.
• Halðið til Vesturheims
•— Ég er fæddur í Winnepeg hinn 10.
nóvember árið 1908. Foreldrar minir
voru Helga Jónsdóttir og Stefán
Björnsson prófastur. Faðir minn var
fæddur á Kolfreyjustað 14. mars 1876,
lauk stúdentsprófi í Reykjavík alda-
mótaárið og embættisprófi við presta-
skólann þrem árum síðar.
Árið 1904 fluttu þau til Vesturheims.
Það atvikaðist þannig, að móðurafi
minn, Jón Jónsson, bjó i Rauðseyjum
á Breiðafirði og stýrði þar stóru búi.
Dag nokkurn brennur bærinn til
grunna og kostar offjár að byggja
hann upp á ný. Ættingjar afa míns
voru flestir fluttir til Ameriku, og þeir
voru sýknt og heilagt að skrifa honum
og eggja hann á að bregða búi og koma
vestur. Eftir brunann lætur afi undan,
tekur sig upp — og fer. Hann verður
fyrir þvi áfalli litlu síðar að missa
konu sína, en kvænist aftur og hefur
búskap í Lundar rétt hjá Winnepeg.
Afi skrifar síðan mömmu bréf og vill
fá hana til sín, þar sem hún sé nú eini
nákomni ættingi hans, sem ekki sé
enn kominn í sæluna. Þannig stóð á,
að pabba gekk erfiðlega að fá brauð.
Hann sótti aftur og aftur, en sú regla
gilti að elsti umsækjandi fékk jafnan
brauðið og pabbi var enn ungur að
árum. Þáverandi biskup, Þórhallur
Bjarnarson, hafði samúð með pabba í
þessu basli hans, gerði hann að bisk-
upsritara hjá sér og greiddi honum
laun úr eigin vasa. Þetta starf var þó
aðeins til bráðabirgða í einn vetur, en
að honum liðnum höfðu foreldrar
mínir önglað saman fyrir fargjaldi til
Ameriku. Þau höfðu ekki í hyggju að
setjast að vestra, því að pabbi unni
föðurlandinu heitt. Þó fór svo, að þau
bjuggu i Winnepeg í ellefu ár.
Faðir minn fékk ekki tækifæri til að
fást við prestskap fyrir vestan. Hann
lærði steinsmíði og vann við hana i
rúmt ár. Þá varð hann ritstjóri Lög-
Þá fyg'ldi vald orðum
mínum, en ekki núna,
Björn minn — sagði
Jónas frá Hriflu.
var farin
bergs, sem oft var kallað „stærsta
islenska blað í heimi“, því að það var
mun veglegra en blöðin hér heima. Á
undan honum höfðu gegnt því starfi
Einar Hjörleifsson Kvaran, Jón Ólafs-
son, Sigtryggur Jónsson og Magnús
Paulson.
Árið 1914 fréttir pabbi, að Kolfrejpu-
staðurinn sé laus, en þar var hann
fæddur og þar hafði móðurafi hans,
séra Stefán Jónsson, verið prestur.
Hann sækir um brauðið og leggur af
stað heim. En hann er sjö vikur að
velkjast í hafi á leiðinni, og þegar til
íslands kemur er búið að veita presta-
kallið öðrum.
Hann er því enn brauðlaus og verð-
ur að snúa sér að öðrum störfum;
stofnar meðal annars unglingaskóla
og var fríkirkjuprestur áFáskrúðsfirði.
En þá deyr séra Árni frá Skútustöð-
um, prestur á Hólmum, og biskup sá
sér leik á borði og lætur pabba þjóna
þar, uns prestakallinu er slegið upp.
Pabbi sækir um, fær brauðið og verður
prestur á Hólmum.
Þar er ég svo alinn upp.
• Utanferff og afdrifaríkt kaffiboff
— Og síðan ferðu suður til Reykja-
víkur til náms.
— Nei, ég var fyrst við nám i Gagn-
fræðaskóla Akureyrar og vann þar-
næst i banka á Eskifirði. í starfi mínu
þar fann ég til þess, að mig skorti
frekari menntun og ákvað þvi að fara
til Reykjavíkur og setjast í Verslunar-
skólann.
Þegar ég kem suður, er Verslunar-
skólinn orðinn fullsetinn, svo að ég
skelli mér i Samvinnuskólann í stað-
inn.
Ég var í Samvinnuskólanum tvo
vetur og útskrifaðist þaðan vorið 1933.
Skólastjóri var að sjálfsögðu Jónas frá
Hriflu, og hann fékk töluvert dálæti
á mér; skipulagði meira að segja
framtíð mína að námi loknu:
10