Samvinnan - 01.04.1981, Síða 39

urð, mannúð og góðvild eru hafnar
yfir storma og stríð, eru öllu æðri og
munu lifa allt — að lofsöngur manns-
hugans um þetta þrennt mun aldrei
þagna. Virðingin fyrir manninum er
mannasetningunum meiri. Þetta er
meginstef bókanna beggja, sem þar er
túlkað í ljóði eftir ljóð, oft með nátt-
úruna sem bakgrunn; ekki sjálfrar
hennar vegna nema stundum, heldur
til þess að miðla hugsun og tilfinn-
ingu skáldsins, sem finnur samsvörun
hvors tveggja i hlutveruleikanum.
Hugmyndir, tilfinningar, hugsanir og
minni, sem ganga aftur í öllum bókum
Snorra, fyrirfinnast á siðu eftir síðu.
í „Haustkvöldi“ talar hann um „heim
manns á hvörfum milli tveggja
heima“. Þess sér viða stað, að hann
finnur aldurinn færast yfir. Haust-
rökkrið yfir honum er allt í senn:
hauströkkrið sjálft, hauströkkur lífs-
ins og hauströkkrið í heiminum. Það
getur verið fagurt, en án vorsins,
skáldskaparins og upprisu náttúrunn-
ar getur skáldið ekki lifað. Rökkrið og
aldurinn skerpir tilfinningu þess fyrir
fegurðinni og öllu, sem liðið er, en
jafnframt þráir Snorri nýtt líf, nýja
reynslu. Og óskin getur ræst við litið
atvik eins og í ljóðinu „Fugl kom“.
Allt leitar einingar: efni og form,
gamalt og nýtt, timi og rúm, himinn
og jörð. Skáldinu finnst sem það sé
statt i armlögum „tveggja myrkra,
moldar og himins", sem renna saman,
verða eitt, og náskyld þessu er sú hug-
mynd Snorra um tímann, sem gætir æ
meira í ýmsum ljóðum hans, að hið
liðna og ókomna mætist í andartak-
inu. Allt, sem hefur verið, er. Þess
vegna er fuglinn, sem flaug framhjá,
enn á sama stað, og timinn sefur i
turni ljóssins. Þessi mystíska lifskennd
hefur alltaf verið fyrir hendi í ljóðum
Snorra, en hefur sótt á með árunum
og er nú orðin meðal þess, sem gefur
þeim heildarsvip. Til þessarar myst-
ísku einingar alls, sem er, í tíma og
rúmi, á himni og jörðu, er beinlínis
vísað með bókarheitinu „Lauf og
stjörnur“, og náskyld henni er sú
djúpa þrá skáldsins að geta sameinast
landinu og náttúrunni, fundið frið,
kyrrð og ró, glaðst og notið, horfið inn
i hina fögru mynd og snúið aftur, nýr
og heill.
Lesandi „Laufs og stjarna" er sifellt
staddur milli andstæðna, sem leita
einingar eða renna saman: myrkurs
og birtu, dags og nætur, kvölds og
morguns, lífs og dauða, gróðurs og
auðnar, himins og jarðar, þróttar og
lömunar, hausts og vors, hins liðna og
ókomna. Orð og hugtök, sem hafa
táknrænt gildi í skáldskap Snorra og
eru lykill ljóðanna, koma fyrir hvað
eftir annað: þrá. draumur, endur-
lausn, eldskírn, fugl, vængur, flug, tré,
lauf, stjarna, lækur, lind, sól, fjall,
eldur o.s.frv. Og i stað hins glæsta og
skrúðmikla ljóðmáls og bragskrauts
eldri kvæðanna, sem oft voru mun
lengri og þar sem leystar voru hinar
erfiðustu bragþrautir, stefnir allt i átt
til einföldunar, temprunar, eins og i
„Járnskóginum'.
Ljóðmáli og bragformi Snorra, sem
er einn af meisturum málsins, er ó-
kleift að gera nokkur skil að gagni í
stuttri grein, en að því leyti stendur
hann bæði á gömlum og nýjum merg,
og hefur endurnýjað ljóðformið undir
áhrifum úr ýmsum áttum án þess að
slíta ræturnar. Hann notar jöfnum
höndum fjölbreytt rim og ljóðstafi,
hefðbundna bragarhætti og frjálsara
form, þar sem breytt er út af vanan-
um. Ljóð hans eru full af músík og
myndum, sem hann er meistari að
fara með og eru burðargrind þeirra
margra í seinni tíð i litum sinum og
líkingum. Nú er takmarkið orðið æ
færri orð, hnitmiðaðra og knappara,
en jafnframt frjálslegra form, skýrari
myndir og minna skraut en áður, svo
að hvergi skyggir á hugsun hans eða
skáldlega skynjun.
Það er engan veginn auðskýrt, en
stundum finnst mér, að líkja megi
ljóðum Snorra Hjartarsonar i „Lauf-
um og stjörnum" og „Hauströkkrinu
yfir mér“ við símskeyti frá ferðamanni
sem öðru hverju lýsir reynslu sinni í
förinni með svo vel völdum orðum, að
þau verða að litskrúðugum og ljóslif-
andi myndum í vitund lesandans. Þau
eru „sjálfsmynd draumlynds manns
með opin augu“, og sé það eitt af hlut-
verkum skáldskapar að dýpka skynj-
un lesandans, eru ljóð Snorra Hjartar-
sonar mikill skáldskapur. +
Ljóð hans eru full af
músík og myndum, sem
sem hann er meistari
að fara með og eru burðar-
grind þeirra margra
í seinni tíð í litum sínum
og líkingum.
*3 Vv\\þwi oc^ nouuicí
\-iCXUA\tb Wovri y noU ^ a SOt.
Y>O.Ó ÚOwtCt oítolcwi OoAv-v 'i C^ac^v-\VAW-V Scj2/^v-,'v
VJaö\v->\c> Vvfl^viac) %52^-r-v <±\ob \cx-
Rithönd Snorra Hjartarsonar.
\
37