Fálkinn - 22.10.1932, Blaðsíða 4

4
F A L K I N N
Ókunni gesturinn.
IJe Treyighac ofnrsli sýndi aldrei liðhlaupum vœgð. ,,Skjólið hctiui í
afiurelding ú morgunl“ var jafnan viðkvæðið hjá honum. Og samt var
huiin liðhlaupi sjálfur •— hann hafði fltiið frá stúlkunni sem hann hafði
ciskað og heitið trggðum. Astin hafði orðið hornreka fyrir heillandi
stöðn. En nti .
Það leið óðum að sólsetri en
hitinn var ennþá mollulegur og
þungur ýfir eyðimerkurvíginu i
Sidi bel Abbes, þar sem gesta-
liðsveitin kennir hermönnum
sínunri. All í kringiun þennan
sviðna bæ ríkir eintóm eyði-
mörk, þögn og hætta — en inn-
an veðruðu múranna og lágu
leirveggjanna, undir hálfskræln-
uðum pálmum, bjuggu nafnlaus-
ir menn, allra þjóða kvikindi.
Grimm örlög böfðu látið vegi
hetjunnar og glæpamannsins
mætast þarna til þess að berj-
ast undir franska fánanum,
berjast vonfausu striði fyrir
framandi land. Því að þegar
ekkert pláss er opið lengur í líi'-
inu, þeim sem hefir mistekist í
baráttunni fyrir valdinu, ærunni
og peningunum, þá er þó altaf
þrautalendingin i Sidi bel Ab-
bes, einskonar síðasti þáttur í
tílbreytingamiklu leikriti. Gisti-
hermaður, númer í röðinni i
hinni miklu gestahersveit, með
járnhörðum aga og gleðisnauð-
um dögum og skugga dauðans
ávalt vofandi yfir sjer!
Henri de Trevignac ofursti
stóð við einn gluggan í skrifstofu
sinni í foringjabústaðnum og
horfði yfir bæinn. Hann var
binn tígulegasti maður, hár og
þrekinn, varla yfir fimtugt, en
hár hans var mjallhvítt og sól-
baksturinn hafði brent djúpar
brukkur i föngulegt og frítt and-
litið. En á augunum var sami
stálgljáinn eins og þegar hann
kom til Sidi bel Abes fyrir tíu
árum, sem æðsti foringi gesta-
hersveitarinnar. Aðeins glaða
brosið á þunnu vörunum var
horfið — það var langt síðan
nokkur maður hafði; sjeð Tre-
vignar ofursta hlæja.
Han stóð með krosslagðar
liendur og liallaði sjer upp að
gluggapóstinum. Hann sá hóp af
dátum í hergöngu um garðinn,
mejð hitabeltishatta í rykugum
einkennisbúningum, máttvana af
þreytu undir fullum hermanna-
töskunum og þungum vopnum.
Það voru gistiliðar að koma
heim úr langri göngu. Trevig-
nac strauk hendinni um ennið
eins og hann væri að reka vonda
drauma á flótta. Hann var einn
af mest hötuðu mönnunum í
heimi og enginn vissi það bet-
ur en hann sjálfur. Metorð sín
hafði hann hlotið fyrir harð-
neskju sína og harðneskjan
hafði sprotiið af metorðagirnd
lians í æsku. Hann ætlaði sjer að
komast í röð fremstu manna i
franska hernum, en náði lekki
þeirri virðingarstöðu fyr en
hann hafði drepið allar niann-
legar tilfinningar í sjer. Tíu ár
í eyðimerkurvígi, meðal manna
sem flestir voru fyrir utan lands-
iög og rjett, höfðu gert Trevig-
nac það sem hann var, hataðan,
óttalegan og fyrirlitinn. Samt
fullnægði liann kröfum ættjarð-
ar sinnar: að koma á órjúfan-
legum heraga, að dæma þyngstu
réfsing fyrir hverja smáyfirsjón
og láta hvern li'ðhlaupa gjalda
yfirsjón sína með lifinu.
í nafni ættjarðarinnar liafði
liann aldrei hikað við að fram-
kvæma skipanir sínar, en fá-
Sinnið óx eins og órjúfanlegur
múr kringum hánn. Til þess að
brynja sig fyrir áhrifum ljethann
engann ná fundi sínum. Jafnvel
íiðsforingjum sínum og nánustu
stjettarbræðrum var hann aldrei
annað en yfirmaðurinn, sem
þeim stóð ótti af, ókunur maður
sem hjelt aga á þeim líka. Mai'g-
ir dauðadómar voru tengdir
nafninu lians, meðlíðan þekti
hann ekki og undir stjórn hans
Jiafði miskun aldrei gengið fyi'-
ir rjettinum. En hann var jafn
rjettlátur og liann var skyldu-
rækinn. Flestir töldu það vera
einu góðu taugina í de Trevignac
- en enginn skildi þann liræði-
lega sannleika, að til þess að
ráða við þennan hóp fanta og
tilfinningalausra manna, sem
höfðu safnast undir fánana i
Sidi bel Abbes, varð foringinn
að vera meiri fantur og tilfinn-
ingalausari en þeir allir til sam-
ans. Engan grunaði heldur, að
hann liafði goldið lífsgleði sína
fyrir metorðin og að þunglyndið
liafði náð tökum á lionum með
einverunni. Jafnvel jötnum er
þungbært að finna liatrið all í
kring um sig, þegar maður ger-
ir ekkert annað en skyldu sína.
De Trevignac strauk sjer aftur
um ennið. Það var orðið dimt
og Ijósglætur sem sáust til og
frá, sögðu frá því, að nú væri
farið að kveikja í hvítkölkuðum
luisunum.
Það var á svona rökkurstund-
um, sem endurminningarnar
komu og mintu hann á þegar
liann var annar maður ....
Með angurblíðu mintist hann
liernskustundanna í gömlu liöll-
inni við Loire, glaðværu náms-
árunum í Fontainebleau i París,
fullum af heimskupörum og höf-
uðórum. Engan skyldi gruna, er
hann sá þennan gráhærða ofursta
að liann væri sami maðurinn og
ungi liðsforinginn með eldfima
lijartað og dillandi hláturinn.
Skyldan hafði hamrað járngrím-
una, sem hans fyrri maður hafði
lcafnað undir og eyðimörkin og
cinveran sjeð um Jiitt.
En kona liafði líka komið
við lifsferil lians. Og þegar hann
mintist hennar varð söknuður-
inn að vaxandi sársauka. Hann
mundi vei eftir þegai' þau hitt-
ust í fyrsta sinn i Elsass. Þau
liöfðu elskast og lifað saman eins
cg lijón þangað til þau urðu að
skilja. Skvldan kallaði hann aft-
ur en hann lijet því áður en
liann fór, að koma aftur undir
eins og færi gæfist. Það loforð
var aídrei uppfylt og þó var það
gefið-í einlægni. Metorðagirnd-
in freistaði lians og hann sveik
einu manneskjuna i heiminum,
sem elskaði liann. Til þess að
lcomast fljótar til virðinga hafOi
hann hrint frá sjer gæfu sinni
en minningin um þetta varð
honum að nístandi samvisku-
kvöl með árunum. Sjálfur var
liann Lðhlaupi en dæmdi sífelt
aðra til dauða fyrir sama afbrot.
Eg liegningin var komin. De
Trevignac ofursti var orðinn ó-
lcunnur í sínu eigin landi. Eyði-
mörkin liafði þrælbundið hann
og nú átti hann hvergi heima
nema i Sidi bel Abbes, í einver-
unni og liatrinu. Dagar lians
voru jafn gleðisnauðir og gisti-
liðanna. Hann hafði gert upp
reikninginn við lífið eins og þeir
— því að hann vænti einskis af
framtiðinni.
Ofurstinn vaknaði af draum-
órum sínum við að livítklæddT
ur þjónliði kom inn.
„Handa Jivað mörgum á jeg
að leggja á borð í kvöld?“ spurði
liann og ber liendina að liúf-
unni. De Trevignac sneri sjer
liægt við.
„Aðeins lianda tveimur", svar-
aði liann stutt og- þjónliðinn
livarf jafn liljóðlega og hann
liafði komið. Altaf ljet liann
dúka borðið eins og undir veislu.
Þetta var leikur til þess að reyna
að ímynda sjer, að hann væri
ekki einn og til þess að lialda
reglunni. Hann liafði daglega
fataskifti fyrir miðdegisverðinn
og fór í skrautlegan einkennis-
búning og settist að borðinu eins
og Jiann væri í konungsveislu.
Tómu diskarnir áttu að tákiia,
að hann vænti gesta og knúðu
liann til að lialda. þá borðsiði,
sem liæfðu æðsta stjórnanda
gestaliersins mikla. Hann vissí
það sjálfur, að ef hann ljelci
ekki þentian skollaleik mund:
l;onum fljótlega verða það á, að
liætta að skeyta um umliverfið.
Allir í viginu þektu „miðdags-
gesti de Trevignac“ en enginn
furðaði sig á þessu, því að i
eyðimörkinni er hver einstakl-
ingur óráðcn gáta.
Á tilsettum tíma kom de Tre-
vignac inn í Jiorðsalinn, nýrak-
aður og kemdur, í fallegum ein-
lcennisbúningi og liáum laklc-
stígvjelum. Að vcnju loguðu
ljós undir rauðum silkihlífun-
um og liorðið var klyf jað af sillci
og kristalli. Við dyrnar stóðu
tveh' marokkóliermenn eins og
styttur og við stól ofurstans st<)ð
livitklæddi þjónliðinn. I3egar de
Trevignac rendi augunum yl'ir
Jvorðið mundi liann að liann
liafði aðeins látið liera á liorð
fyrir einn gest. JJetta hafði al-
drei lcomið fyrir áður, af þvi
að hann liafði altaf viljað láta
menn halda að gestirnir væru
margir . Alt í einu var barið
liarkalega á dyrnar og sendiliði
gekk livatlega inn í sahnn.
„Jeg liið ofurstan afsökunar",
sagði hann móður, „en jeg vildi
tilkynna þegar í stað, að olckui’
liefir loks tekist að ná i gisti-
Jiðann 27 úr fimta lierfylki, sem
strauk fyrir þremur dögum úr
fangelsinu, er liann var að af-
plána refsing fyrir óhlýðni við
yfirmann sinn“.
Henri de Trevignac leit livast
á manninn; svo varð andlitið
aftur eins og hörð og Jcöld járn-
gríma.
„Það er þá tvöfalt afbrot“,
sagði hann liægt. „Gefið skipun
um að skjóta liann í afturelding
í fyrramálið!11
„Skal gert, ofursti en . . . . “
„En — livað?“
„Gistiliðinn virðist gruiia livað
fyrir lionum liggi og liað mig
um, að fá þá siðustu bæn sina
lieyrða, að mega lala vð ofurst-
ann“.
„.Jeg gegni engum umsóknum
um náðun“, svaraði de Trevig-
nac. stutt „Maðurinn skal skot-
inn í fyrramálið venjulegl
fyrirkomulág þrjár byssur“.
„Hann ætlaði víst ekki að
minnast á náðun“, það lieyrð-
ist titringur í rödd sendiliðsins,
„það er víst eittlivað sem hann
ætlar að l)iðja ofurstan fyrir“.
„Biðja mig fyrir?“ De Tre-
vignac lmyklaði brúnirnar. „Það
var skritið uppátæki. Hvað lieit-
ir maðlirinn og livaðan er
lmnn?“
„Hann er þýskur —- frá El-
sass. Heitir Heinricli Scheffer. .
ekki orðinn fullra nitján ára
enn“.
I^að var eins og hver æð
tæmdist i andliti de Trevignacs
og hann spratt upp. „Látið pilt-
inn koma inn undir eins, jeg
leyfi það!“
De Trevignac sneri baki að
dyrunum þegar gistiliði nr. 27
lcom inn, á milli tveggja lier-
manna. Fótatakið var hljótt
vegna þyklcu ábreiðunnar á gólf-
inu og skrautlega borðið með
lcertunum i silfurstjökunum var
í algerðu ósamræmi við tærðu
andlitin á mönnunum, sem inn
komu. De Trevignac sneri sjer
liægt við, eins og hann hikaði
við að horfast í augu við fang-
ann. Fyrir framan liann stóð
ungur piltur með hendurnar
bundnar á bak aftur. Garmarn-
ir lijengu í druslum á honum og