Fálkinn - 07.10.1933, Side 4

4
F Á L K I N N
Sunnudags hugleiðing.
Heimþrá.
1. \lós. 28:15.
Og sjá, jeg cr með þjer og
varðveiti þig, hvert sem þú
fer, og jeg mun aftur flytja
þig til þessa lands; þvi að
ekki mun jeg yfirgefa þig,
fyr en jeg hefi gjört þa'ð,
sem jeg hefi heiti'ð þér.
Til er ein sú tilfinning, sein
er jafn beisk, eins og hún er
sælukend og lioll. Hún gjörir
lielst vart við sig á kvöldin, þeg-
ar unglingurinn er genginn til
hvílu á ókunnum stað; brenn-
lieit trega-tár hrvnja honuni
um vanga, uns hann hefir grát-
ið sig tii svefns.
f>að er heimþráin.
Ef til vili hrosir þú að hugs-
uninni? En híddu við, þangað
til þú fer sjálfur að heiman í
fyrsta skifti, því að vera má,
að þú fáir þá sjálfur að reyna
hana.
Jakoh var ungur að aldri og
nú á ferð í fyrsta sinn. í stað
mjúku hvílunnar heima hjá
móðuf hans, varð hann nú að
láta sjer lynda að leggjast á
mosafeld merkurinnar, með
harðan stein að liöfðalagi. Yfir
honum glitruðu stjörnurnar,
1-ögular að vanda. Þær voru hin-
ar sömu og heima. En það,
seni liann hafði með sjer heim-
anað, dugði honum nú allra hest
Hann liafði blessun föður síns
að veganesti og trúði á Guð
bernsku sinnar. Þessvegna sofn-
aði hann sætt og vært og
dreymdi — ekki illa og óværa
drauma, heldur að liann sá
engla Guðs á ferli og heyrði
Guð sjálfan segja við sig þau
hin indælu orð, sem textinn
greinir.
Æskulýðurinn er óeirinn
tieima. Stórborgirnar seiða hann
til sín, og fjarlæg lörid hrópa
á hann.
En hvað hefir þú í veganesti
út i veröldina? Hjá hverjum
ætlar þú að leita þjer trausts
þegar heimþráin tekur að leita
á þig?
Góður Guð veiti þjer gæfu
til að ferðasl með blessun .Tak-
obs í hjarta!
Olf. Rich. Á. Jóh.
Drottinn, láttu mig dreyma vel,
seni dyggan Jakob Israel;
þegar á steini sætt hann svaf,
sæla værð honuin náð þín gaf.
Fræð þú sveininn um vegihn,
sem hann á að halda,
og jafnvet á gamals aldri
mlin hann ekki af honum
víkja.
Orðskv. 22:6.
150 ára minning Grundtvigs.
Hinn 8. sepl. síðastliðinn
mintust Danir eins hins mesta
andans víkings þjóðarinnar á
síðustu öld, skáldsins og trú-
hefcjúnnar Grundtvig. Þann dag
voru liðin 150 ár, frá fæðingu
hans. Svo margt hefir verið
sameiginlegl i kirkjumálum Is-
lendinga og Dana á undanförn-
um öldum, að áhril'a Jiessa mik-
ilmennis liefir eigi lítið gætt í
íslensku þjóðlífi og er þvi á-
slæða til, að Grundtvigs sje
minst í íslensku hlaði i tilefni
,af þvi afmæli. Um liann hefir
ýmislegt verið skrifað á islensku
og má þar nefna grein eftir
próf. Jón Aðils sagnfræðing,
sem hirtist í Eimreiðinni 1902.
Með því að hún mun nú vera
í fárra manna liöndum þykr
hlýða að laka hjer upp inn-
gangsorðin á grein próf. Aðils:
„Gamli Grundtvig svo var
liann venjulega kallaður er
einn al' þeim fáu mönnum, sem
liefir auðnast að ujóta sín til
fulls í lífinu, að láta alla þá
margföldu hæfileika, sem i hon-
um hafa húið, ná fullum þroska.
Hann var hátt á níræðisaldri
þegar hann andaðist, liægt og
t ólega, „eins og þegar sól liníg-
ur til viðar á hausti“. Engar
þjáningar, engin banalega var
á undan gengið. Herðabreiður
og þrekvaxinn, „þjettur á velJi
og þjettur í lund“, ljörlegur og
garpslegur var liann jafnt í elli
sem æsku. Hann var stæltur
og stinnur lil likamsburða og
hafði verið lílt kvellisjúkur um
dagana. 1 eðli sínu sameinaði
hann tvo gagnstæða eiginleika,
sein sjaldan fara saman: risa-
orku til allra starfa og þvínær
óskiljanlega litlar lífskröfur.
Þetta óvenjulega mikla líkams-
þrek og langa aldursskeið
studdu liinsvegar að ]>ví, að aJJ-
ar lians eðlisgáfur, öll frækorn
lians andlegu ltæfileika, fengu
náð l'ullum þroska. Ilann var
einn af þeim örfáu mönnum,
sem aldrei nema staðar á þroska
Jiraulinni, aldrei þverr upp-
sprettumagnið inni fyrir, lieldur
eru stöðugt viðhúnir að gripa
við nýjum liugsjónum, sökkva
sjer niður í þær og berjasl fyr-
ir þeim fram í andlátið með
æskunar ofsa og' eldfjöri. En
það er ólíkur Jjlær, sem livílir
vfir æskuárum lians og miðaíd-
ursskeiði og svo elliárunum. Á
hinum fyrri árum sinum, Jiar-
áttu- og hernaðarárunum, stend-
ur liann uppi einn síns Jiðs eins
og veðurharinn eikarstofn, einn
á móti þjettskipuðum og harð-
snúnum fjandaflokki, með
ýms af stórmennum þjóðarinn-
ar í hroddi fylkingar. Hann
gnæfir þar upp þungbúinn og
alvarlegur eins og klettur úr
hafinu, eins og tröllaukinn her-
serkur, viðbúinn að Ivíhenda
sverðið á móti ofureflinu, á
móli öllum lieiminum ef vera
skyldi. A efri árum sínum aft-
ur á móti situr hann livítur fyr-
ir hærum í öndvegi eins og
kjörinn þjóðhöfðingi, með spá-
mannsins þrumandi sannleiks-
orð á vörunum, átrúnaðargoð
þúsunda, og tíþúsunda, heillar
kynslóðar. Þegar hann á mið-
aldursskeiði sínu stóð einn uppi
fjötraður og vopnlaus, sakfeldur
af dómstólunum, hannfærður
af kirkjunni, bláfátækur og lit-
ilsvirtur, mælti liann þessi karl-
mannlegu djörfungarorð: „Mað-
ur er orðinn úr mjer, vesæll
að vísu og lítilmótlegur i heims-
ins augum, en þó maður, sem
ekki vill skifta kjörum við kon-
unga“. I’egar liann andaðist sal
að fótum lians Jieil þjóð, sem
liann liafði vakið af dvala,
kveikt líf i með orðum sínum
og haft dýpri og sterkari álirif
á en nokkur annar maður á
þessari öld“.
Grundtvig var af gömlum
prestaættum og var settur til
guðfræðináms við Hafnarhá-
skóla árið 1800, án þess að hann
liefði löngun til. Lauk hann þó
embættisprófi þremur árum síð-
ar, en var algjörlega trúlaus.
Tveimur árum síðar vairð liann
heimiliskennari á Langalandi og
þar í næðinu fór liann að lesa
fornar bókmentir, einkum Edd-
urnar og varð hrifinn af. Ilækt-
arsemi lians við þjóðleg fræði
og fortíð þjóðarinnar efldist
mjög við lestur þenna og hon-
um varð ljóst, að öll þjóðleg
fræði höfðu verið vanrækt stór-
lega af mentastofnununum.
Ilann ræðst á þær og yfirleitt
á mentamannastjettina og vöktu
þessar árásir miJda eftirtekt, þvi
að mjög var litið uppr til liinna
svokölluðu lærðu stjetta í þá
daga. Um prestana segir hann
á þessum árum: „Mig uggir að
það megi finna megnið af prest-
unum úti við búsannir eða úti
í f jösunum og hestliúsunum,' en
ekki við bækurnar, — við spila-
horðið en ekki við skrifborðið.
Það vær gaman að bera bóka-
söfnin þeirra saman við mykju-
haugana, eða hóksalaréikning-
inn saman við vínreikninginn.
Og ekki standa læknarnir og
lögfræðingarnir prestunúm að
haki i þessu eíni“.
Vorið 1808 flyst Grundtvig til
Kaupmannahafnar til þess að
geta notið bókasafnanna víð vis-
indaiðkanir sinar og fjekk Jiú-
slað a WaÍkendorífs Iíollegíi,
en litði á kenslu. Sökti liann sjer
niður í veraldarsögu, einkum
Xorðurlandasögu og gaf út vfirlit
yfir norræna goðafræði þetta ár.
IJafði liinn forni átrúnaður orð-
ið hohum einskonar ímynd feg-
urðar og geymdi í sjer fegurstu
hugsjónir, sem liann hefði heyrt
um. En einmitt Ásatrúin verð-
■r til þess að styrkja liann i
kristindóminum. Hann verður
trúaðri en áður og sterknorrænn
i hugsun.
Grundtvig hafði ekki ætlað
sjer að verða prestur, en fyrir
hænarstað aldurhnigins föður
sins gerðist hann aðstoðarprest-
ur hjá honum. Áður en hann
Ijekk vígslu varð hann að halda
rneðn fyrir prófdómendum sín-
111,1 og gerði þar að umtalsefni
spurninguna: „Hvers vegna er
orð drottins horfið úr liúsi
hans?“ Var ræðan hrennheit
áminningarræða lil prestanna
og kærðu þeir liana er hún kom
á prent og Grundtvig fjekk á-
mmningu háskólaráðsins fyrir.
Þessi aðstoðarprestsár urðu
Grundtvig vandasöm ár og
kveljandi. Hjá honum vaknaði
sem sje spurningin um, hvort
hann væri sjálfur kristinn, hvort
hann hefði leyfi lil að vanda
uni við aðra, og samviskukvöl
lians varð svo mikil, að honum
lá nm skeið við vitfirring.
Næstu árin urðu honum har-
áttuskeið við sjálfan sig, en að
þeirri haráttu lokirmi stóð hann
A 150 ára afmæli Grnndtvigs var athöfn haldin viö kirkju jxí sem
oeriö er aö reisa tit minnngar um hann og sjest kirkjan hjer á mgnd-
inni. Lilla mgndin er af gróf. Vilhelm Andersen, sem hjelt aöalræö-
una viö þetta tækifæri.