Fálkinn - 16.04.1938, Page 3

FÁLKINN
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finscn og Slcúli Skúlason.
Framl- vænuliislj.: Svavar H.ialtcstcd.
Aðalskrifslofa:
Bankastræti 3, Heykjavík. Simi 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—(i.
Skrifslofa i Oslo:
A n t o n S c h j ö t h s g a d e 14.
BlaðiS keniur út hvern laugardag.
Áskriftarverö er kr. 1.50 á mánuði:
kr. 4.50 á ársfjórðungi og 18 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Aliar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsirigavcrð: '20 aura millimeter
Hcrbertsprcnt.
Skraddaraþankar.
Björnson segir frá kúasmala, sem
setti grænu gleraugun á beljurnar,
jiegar jiær rásuðu og vildu ekki
líta við stráunum, því að þau voru
farin að sölna. Sagan er eilt dæmi
af mörgum, hvernig hægt er að
villa dómgreindina jafnvel hjá
kúnum, sem þó eru allra skepna
einþykkastar.
í mannheiminum eru ]iað ein-
kum stjórnmálamennirnir, sem hafa
tekið að sjer hlutverk kúasmalans.
Þeir liafa birgðir af allavega litum
gleraugum, sem þeir af miklu ör-
læti lána almenningi alveg ókeypis
og segja þeim að nota. Á eitl málið
á að líta gegnum græn gleraugu, á
annað gegnum rauð og þriðja gegn-
um blátt, gult eða grátt og svart.
Og mannskepnan hlýðir og skoðar
i áttúrunnar og mannanna ríki gegn-
um þessi gleraugu og þykir betur
eða ver, eftir þvi sem við á.
Sumir eru fæddir með þeirri
skynvillu, sem kölluð eð litblindni.
En þeir eru hverfandi fáir í sam-
anburði við hina, sem orðið hafa
að einskonar umskiftingum fyrir
áhrif frá öðrum. Sumum finst svo
einstaklega þægilegt, að láta aðra
sjá og liugsa fyrir sig og setja orða-
laust upp gleraugun, sem að hon-
um eru rjett. Ef hann er alveg hugs-
unarlaus þá notar hann ]iessi
sömu gleraugu alla æfi, nema hann
ínissi þau af tilviljun eða slysni.
En aðrir eru svo gerðir, að þeim
þykir gaman að hafa skifti. Þeir
prófa gleraugu allra flokka og eru
þannig öllu frcmri í gagnrýninni en
hinir.
Undantekningarnar eru þær, að
niönhum takist að liafa sjálfstæða
skoðun og vilji sjá hlutina gler-
augnalaust. Til þess verða menn að
sjá og hugsa sjálfir, kjósa og hafna
sjálfir. Það er amstursmeira en
hitt, en það skapar manninn, og
þroskar hann. TiJ þqss er fólki
kent að lesa og skrifa, að það fái
tækifæri til að þroskast. En það er
einhæfur þroski, að lesa t. d. lieims-
spekirit eins einasta manns án þess
að kynnast skoðunum annara. Les-
andinn verður lærisveinn þessa eina
inótast af honum. En enginn einn
maður hefir verið svo fullkominn,
að eigi þurfi að leita víðar en til
hans til þess að læra listina að lifa.
Enginn maður er dómbær um
akveðið mál, ef hann hefir ekki
kynt sjer neina eina skoðun a
málinu. Því að livert niál hefir eigi
aðeins tvær hliðar lieldur margar
liliðar. Sá, sem vill dæma rjett og
hlutlaust verður því að sjá málið
öllu megin. Með öllum gleraugum
— eða gleraugnalaust.
Föstudagurinn langi.
HEIMSMEISTARINN í SKÁK.
Síðari hluta fyrra árs sátu þeir
með sveittan skallan suður í Hol-
landi dr. Euwe heimsmiestari í
skák og fyrirrennari lians í tigninni
dr. Aljechin hinn rússneski, sem
liingað kom fyrir nokkrum árum.
Hafði hann mist tignina i hendur
dr. Euwe í hittifyrra. Fyrir fram
spáðu nær allir dr. Euwe sigri á
ný, en þegar fram í sótti varð það
tjóst, að Aljechin liefði aldrei verið
betur upplagður en nú og þegar
fyrstu 12 skákirnar voru búnar
stóð Aljechin miklu betur. Skák-
menn um allan heim biðu úrslita
með óþreyju, biðin varð talsvert löng,
því að það voru 30 skákir, sem kepp
endurnir áttu að tefla. Úrslitin urði;
]iau að dr. Aljecliin vann 12 skákir en
tapaði 0 og gjörði 12 jafntefli, er
hann þannig heimsmeistari í skák.
Sjest hann hjer á annari myndinni.
Frú Sigríðiir Púlsson, Þingholts-
stræti 29, verður 75 ára 21. />. m.
Hin myndin sýnir dr. Euwe fyr-
verandi héimsmeistara í skák og
sjest hann lijer yfir 30 skákinni
sem hann tefldi við dr Aljecliin.
Nýp doktor.
Fyrra fimtudag varði Melgi
P. Briem viðskiptafulltrúi dokt-
orsritgerð sína. er nefnist „Sjáll'-
stæði íslands 1809“ og fjallar
eins og nafnið bendir til um
stjórn Jörundar hundadaga-
kóngs hjer á landi og aðdrag-
andann að jieim athurðum, er
jiar að gerðust. Bók hans er
stærðar rit, vfir 500 hls. að stærð,
og má af jiví marka, að jyarna
sje flest eða alt tekið til með-
ferðar og rakið, sem á einlivern
tiátt snertir sögu Jiessa merki-
'lega athurðar og máli þykir
skifta. Höfundur lýsir ýtarlega
áítæðum landsmanna i hyrjun
19. aldar og aðdragandanum
að valdatöku Jörundar, svo og
náttúrlega stjórnarathöfnum
hans og framkvæmdum.
Doktoi’svörnin fór fram í
lestrarsal Landsbókasafnsins að
viðstöddu fjölmenni. Athöfn-
inni stýrði forseti lieimspekis-
deildar, Sigurður Nordal pró-
fessor. Andmælendur voru þrír,
t> eir af hálfu lieimspekisdeild-
ar, jjeir Árni Pálsson prófessor
og dr. Þorkell Jóhannesson, og
einn úr hópi áhevranda, prófes-
sor Guðhrandur Jónsson. Fluttu
J>eir allir langar ræður og ýtar-
legar um rit doktorsefnis og
háru fram ýmsar atlnigasemdir
við Jiað, en í lieild sinni luku
þeir Jjó lofsorði ó Jjað og töldu
Jjað vinning fvrir söguvísindi
landsins, að Jjað var fram kom-
ið. Doktorsefni svaraði ölliiiii
andmælöndum sínum jafnóð-
um og Jjeir höfðu lokið ræðum
sinum, en að lokum flutti hann
ávarp til Háskóla íslands og
árnaði honum lieilla í framtið-
inni. Athöfnin stöð vfir i nær-
felt 5 klukkustundir.
----x-—-
Sextugur bóndi í Iowa í Bandaríkj-
um hefir orðið fyrir slysum meira
en 200 sinnum á síðustu 35 árum
æfi sinnar. Hann hefir lent í bíl-
slysum, dottið ofan af hlöðulofti
og úr háum trjám, fótbrotnað á
b: ðum fótum, handleggsbrotnað báð-
um megin, rifbeinsbrotnað báðu
megin, rifbrotnað og bringubeins-
brotnað, marist i maga og á nýrum
og margt fleira, en er eigi að síður
vinnufær enn.
VATNAJÖKULL.
Framhald af grein Ól. Friðriksson-
ar um Vatnajökul á bls. 5, er á bls. 14.