Fálkinn - 06.08.1938, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Skúli Skúlason.
Sigurjón Guðjónsson.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Skrifstofa i Oslo:
Anton Schjötsgade 14.
Blaðið kemur út hvern laugard.
Áskriftarverð er kr. 1.50 á mán.,
kr. 4.50 á ársfj. og 18 kr. árg.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millim.
Herbertsprent.
Skraddaraþaikar.
Því verður ekki neitað, að liið op-
inbera hefir sýnt fullan vilja á að
styrkja landbúnaðinn á undanförn-
um áratugum. Með landbúnaðarlög-
unum var stigið eill stærsta sporið,
sem stigið hefir verið í húnaðarmál-
um. hjer á landi. Með þeim lögum
skuldbindur fjárveitingavaldið sig til
að greiða ríflegan styrk til allskonar
jarðabóta, styrk sem á íslenskan
mælikvarða var ekki skorinn við
nögl sjer. Sá styrkur var beinlínis
greiddur af fjárafla þeirra sem sjó-
inn stunduðu. Allir voru sammála
um að landbúnaðinn bæri að styðja,
bæði þeir sem blæddu og þeir sem
græddu.
En árferðið i heiminum varð svo
á næstu árurn, að þrátt fyrir þennan
styrk urðu jarðabæturnar svo þung-
úr .baggi á bændum, að þeir sliguð-
ust. Þeir sem ekki höfðu lagl í nein-
ar framkvæmdir komust skárst af,
hinir komust í þrot og ríkið varð að
leggja fram stórfje, til þess að bjarga
bændastjettinni frá almennu gjald-
þroti. Sorglegri viðburður hefir tæp-
lega gerst i íslenskri búnaðarsögu
nje skaðlegri i þá átt að veikja trúna
ó landið.
Það átti að hefta strauminn úr
sveitunum, sýna alþjóð að þar væri
betra a8 vera en í kaupstöðunum.
Styrkir voru veittir til þess að stofna
nýbýli, koma upp húsum á þeim og
endurbyggja hús á bygðum ábýlum.
Vegakerfið hefir batnað meira á síð-
ustu tuttugu árum en næstu þúsund
ár á undan og um leið möguleikar
bænda til að koma afurðum á mark-
að. En samt er liagurinn þröngur.
Ber að skilja þetta svo, að ekki
geti þrifist annað en nurlarabúskap-
ur á íslandi? Ber að skilja það svo,
að bændur geti ekki efnast nema þeir
liafi nægð lijúa, sem þeir greiða að-
eins lítið eitt í kaup umfram fæði
og skyldufatnað, eins og var alt
fram á þessa öld?
Víst ekki. Það sem orsakað hefir
hina slæmu reynslu síðustu tuttugu
ára er það, að þar hefir slæm af-
urðasala lagst á sveif með þeim
byrjunarörðugleikum, sem óvalt
fylgja því að rækta land. íslensk
jarðrækl getm- ekki skilað niiklum
ágóða á fyrstu árunum, hún þarT
góðan tíma og löng lán, ef ekki á að
rekast á. Sjórinn hefir verið henni
erfiður keppinautur og verður —
meðan ekki siglir í strand útgerðar-
málunum, eins og nú eru helst horf-
ur á. Menn mega ekki gleyma því,
að kreppan getur gripið fast um
sjávarútveginn líka — jafnvel fastar
en' 'hokkurntima um „landstólpann“.
VINNUSKÓLINN AÐ KOLVIÐARHOLI
Bærinn Kolviðarhóll er kend-
ur við eina af aðalpersónunum
í Kjalnesingasögu, Ivolvið, sem
Búi Andríðsson deildi við og
varð loks að bana.
Meðan allar Ieiðir sóttust seinl
var Kolviðarhóll merkilegur
áfangi á leiðinni milli austur-
sýslnanna (Árnes- og Rangár-
valia) og Reykjavíkur. Var þar
sælubús lengi, þar sem lang-
ferðamenn leituðn atbvarfs er
þeir komu braktir og þrevttir
af Hellisheiði eða bvildust þar
áður en þeir lögðu á heiðina.
Þótti í gamla daga allreimt
í þessu sæluhúsi, sem mörgum
öðrum sæluhúsum og eru til
um þann reimleika ýmsar
sögur. Undir lok 19. aldar reis
þarna upp gisti- og greiðasölu-
staður og hefir verið síðan og
eiga margir ferðamenn góðar
minningar um gestgjafa þar
eins og Guðna Þorbergsson og
Sigurð Daníelsson, sem nú eru
báðir nýdánir. Oft voru þeir
og konur þeirra vakin upp um
miðjar nætur til þess að taka
á móti svöngum og köldum
gestum, bæði mönnum og „þörf-
ustu þjónunum“, hestunum, sem
báru hita og þunga hinna erf-
iðu langferðalaga áður en bil-
arnir komu til sögunnar.
Tvennir verða tímarnir hugsa
jeg með mjer, jjegar jeg bruna
með þægilegum bíl í glaða sói-
skini upp brekkuna fyrir neðan
Kolviðarból og heim á hlaðið.
Það var eitthvað annað að koma
þarna á hverjum velri fyrir 15
—20 árum göngumóður af Hell-
isheiði. En þó var ánægjan á
vissan hátt meiri þá. Ánægjan
yfir því að hafa leyst af hendi
fyrir eigin atorku allmikla þrek-
raun að hafa gengið yfir heið-
ina í ófærð og slundum allmik-
illi snjókomu og diminu eða
yfirvofandi hríð. Þessi blessuðu
lífsþægindi eru nú góð segir
fólk, en þau bafa þann mikla
galla að veikja fólkið, gera það
Iingerl og kveifarlegl því er
nú ver.
Piltarnir moka á bilinn.
Kolviðarhóll er nú fremur
lítið sóttur staður síðau fastar
og hraðar bílferðir komust á
milli Reykjavíkur og Suður-
landsundirlendisins nema þá
belst um hávetur, þegar eru
snjóalög, svo að fólkið gelur
rent sjer þar á skíðum. Nú hef-
ir íþróttaf jelag Reykjavíkur
keypt Kolviðarhól í því augna-
miði að gera liann að miðstöð
skíðastarfsemi sinnar enda er
vandfundinn heppilegri staður
til þeirra hluta en hann. Er nú
verið að ryðja stökkbraut í
brekkunni fyrir ofan bæinn
skamt frá Búasteini, sem kend-
ur er við Búa Andríðsson, þar
sem bann varðisl af fræknleik
miklum allstórum óvinahóp.
Nú sem stendur starfar vinnu-
skóli á Ivolviðarhóli undir stjórn
Lúðvígs Guðmundssonar skóla-
sljóra frá ísafirði og við eig-
um ekkert annað erindi „á Hól-
Kennarar og nemendur Vinnuskól-
ans á húströppanum að Kolviðarhóli.
Skólastjóri Lúðvíg Guðmundsson
stendur fremst á myndinni (í hvítri
peysuj
inn“ en að forvitnast um liann
og kynnast starfi hans. Lúðvíg
skólastjóri er hugsjóna- og á-
hugamaður og ber beill lýðs og
lands mjög fyrir brjósti. Við
hittum skólastjórann á hlaðinu,
það er verið að vinna að því
að stækka hlaðið og fylla Iægð-
irnar upp með mold. Og nú
heimsækjum við ásamt skóla-
stjóranum hina vinnandi ungl-
inga. Sá fyrsti sem við hittum
hefir þá sjeratvinnu að „sturta“
moldinni af bilnum, sem er not-
aður til að keyra ofan i hlaðið.
Og hinn ungi maður tekur starf
sitt mjög alvarlega, en er þó
hinn ánægðasti. Þarna eru rnenn
uppi á hlöðuþaki. Sumir skafa
ryðbletti af járninu og menju-
bera það. Aðrir eru að mála.
Við göngum nokkurn spöl frá
bænum. Þarna er allstór hópur
af piltum, sem er að moka
möl og mold á bíl. Og þegar
Ijósmvndavjelin er lekin á loft
Piltaflokkurinn sem vinnur að lagn-
ingu skiðastökkbrautarinnar.
örfast ósjálfrátt bandtökm. —
Það er óneilanlega dálítið
„spennandi“ fyrir unglingana
að láta mynda sig við vinnu.
Uppi í brekkunni eru margir
drengir í tveim flokkum undir
stjórn tveggja kennara. Og
þeirra starf er býsna merkilegt.
Þeir eru að rvðja skíðastökk-
braut, þar sem fræknustu skíða-
garpar vorir eiga að þreyta
kepni sín á milji á komandi ár-
um. Þarna verður Holmenkollen
íslendinga og verður án efa oft
mannkvæmt kringum þessa
stökkbraut. Þessi braut er að
miklu leyti sjálfgerð segja verk-
fræðingarnir. Drengirnir þurfa
aðeins að færa dálitið til i heiim
og jafna hana og það finsl
þeim skemtilegt verk. Þarna er
alt unnið fyrir I. R., þvi að það
á hjer öll hús og hverja þúfu.
— Skólastjórinn fer með okk-
ur inn í skúr heima á staðnum
og sýnir okkur gangstjettahellur
er nemendurnir hafa steypt á
rigningardögum, þegar vont
hefir verið að vinna úti. Eitt al'
því, sem vekur mesta athygli
okkar gestanna þarna, er að
koma í áhalda- og geymslu-
skúrinn, sem um leið er notað-
ur sem þvottaherbergi. Hjer
dylst manni ekki að reglunni:
„Alt á sínum stað“ . er strang-
Iega framfylgt. Að loknu dags-
verki eru bjer öll vinnuáhöld
vandlega hreinsuð og sinurð,
svo að þau líta út sem alveg
ný. Það er okkur Islendirigum
stórtjón og til mikils vansa,
hve illa við förum með verk-
færi. Það er sannarlega lær-
dómsrild að heimsækja vinnu-
skólann og sjá hversu vel má
með þau fara.
Vinnuskólinn á Kolviðarhóli,
sem Lúðvíg skólastjóri á hug-
myndina að er spor i þá átl,
sem flestar menningarþjóðir
hafa þegar stigið að gefa
atvinnulausum unglingum hæj-
anna kost á því að vinna
líkamlega vinnu undir eftirliti
Framhald á bls. 15.