Fálkinn - 27.08.1938, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Skúli Skúlason.
Sigurjón Guðjónsson.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Siini 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6.
Skrifstofa i Oslo:
A n t o n S c h j ð t s g a d e 14.
Blaðið kemur út livern laugard.
Áskriftarverð er kr. 1,50 á nián.,
kr. 4.50 á ársfj. og 18 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millim.
Herbertsprent.
Skraddaraþankar.
íslendingar hafa getið sjer frægð-
arorð fyrir að kunna að geyma.
Það er varðveisla fornrar tungu og
bókmenta, sem liefir skapað þeim
rjettinn til að lifa, i augum annara
þjóða. Ef ekki hefði verið tungan
og bókmentirnar liefðum við aldrei
upplifað neitt 1918, en landið væri
annaðhvort norsk nýlenda eða danskt
Grænland og kanske lokað eins og
það. Þvi að þjóðernið var það, sem
leysti íslendinga úr einokunarviðj-
unum öllu fremur, og geymsla tungu
og hókmenta varðveitti þjóðernið.
Það væri þvi ill umskifti ef sama
þjóð yrði öðrum fremri i því að
gleyma. Þjóð sem hefir varðveitt
tilverurjett sinn með því að geyma.
En þjóðin lifir um þessar mundir
mikil hyltingarár, meiri en nokkru
sinni áður á æfinni. Hún liefir kom-
ist i náið samband við umheiminn,
útlend áhrif berast liingað hraðar
en nokkru sinni fyr, útlendir starfs-
liættir flytjast inn í landið og París-
artiskan kemur fljúgandi heim á
götur Reykjavikur. Gamlir lifnaðar-
og búnaðarhætlir ganga úr tísku og
um leið áhöld þau og aðferðir, sem
jieim fylgdu. Þó ekki sje farið lengra
aftur en til síðuslu aldamóta þá
blasir við geysimikill munur á hátt-
um og venjum í ýmsum greinum.
Þjóðin hefir eignast allmyndarlegt
forngripasafn, sem að vísu nýtur sín
hvergi nærri vegna þrengsla. Þar
getur gesturinn fræðst um margt frá
fyrri öldum, fen hinsvegar fer hann
í geitarhús að leita ullar ef hann
ætlar sjer að fá yfirlit yfir breyting-
ar á lifnaðarháttum síðustu heillar
eða hálfrar aldar, sem honum er þó
enn nauðsynlegra en það eldra.
Menn meta ekki eins og vert er það
sem yngra er, því að þeim finst það
ekki nógu gamalt, og á þann liátt fer
það forgörðum. Menn gleyma því að
ált verður gamalt sem geymt er.
Geymsluþjóðin verður að eignast
stórhýsi fyrir formenjasafn sitt og
hún verður að eignast útisafn, þar
sem gömlu bændabýlin, sem nú eru
horfin eða hverfa, sjeu til sýnis,
ásamt öllum þeim innanstokksmun-
um, sem þeim tilheyrðu. Slíkt safn
yrði góður skóli i menningarsögu
þjóðarinnar, betri en langar ritgerð-
ir og betri en stór myndasöfn. Alt
það sem horfið er úr notkun á lieima
á slíku safni og nýtur sín þá fyrst
til fulls þegar það er skoðað í rjettu
umhverfi, strokkurinn í búrinu, ham-
ólin í skemmunni og rokkurinn í
haðstofunni.
Sigrán Kirstín Sigurbjörnsdóttir.
Guffrún Valgeröur Sigurbjörnsdóttir.
Frú fíuðrún Lárusdóttir.
Slysið mikla við Tungufljót.
I"á tíðindi liafa vakið jafn
innilega og almenna samhrygð
um land alt og þau, sem gerðust
austur við Tungufljót í Biskups-
tungum siðastliðinn laugardag
er hifreið rann ofan í fljótið og
þær mæðgur Guðrún Lárusdótt-
ir alþingismaður og dætur
hennar tvær druknuðu. Þau
hjónin, Guðrún heitin og mað-
ur hennar voru í skemtiferð
ásamt tveimur dætrunum, en
fimti maðurinn í ferðinni var
danskur starfsmaður á Elli-
heimilinu, Arnold Pedersen að
nafni og stýrði hann bifreiðinni.
Aðfaranótt laugardags liöfðu
þau gist við Geysi og ætluðu
þaðan til Gullfoss í bakaleið-
inni til Reykjavíkur. Iíom hif-
reiðin að vegamótunum vestan
við Tungufljótsbrú að aflíðandi
hádegi. Þegar' bílstjórinn ætlaði
að ná liinni kröppu beygju á
vegamótuuum fann hann að
hemlar vagnsins voru i ólagi og
jafnframt sá hann, að hann
mundi ekki geta náð beygjunni
auslur á Gullfossálmuna og
mundi vagninn þvi velta hlið-
halt niður af veginum. Kaus
hann því fremur að renna vagn-
inum beint niður í fljótið til
þess að forðast veltu, því að
hann hugði dýpið ekki mikið
þarna. En það reyndist á aðra
leið. — Vagninn rann niður
brekkuna og þeyttist þar fram
af háum bakka ofan í hyl-
djúpt fljótið, og skorðaðist
þar milli steina á fjögra metra
dýpi.
Hvað gerst hefir næstu mín-
úturnar geta þeir sem af kom-
ust, cand. theol. Sigurbjörn Ást-
valdui' og bifreiðasljórinn, ekki
gert sjer fulla grein fyrir. En bil-
stjóranum hefir tekist.að hrjóta
framrúðuna við sæti sitt og kom-
ast þar út og synda til lands.
Cand. theol Sigurbjörn Ást-
valdur komst sömu leiðina út
úr bifreiðinni að mestu leyti
og tókst bílstjóranum að synda
til lians út að bifreiðinni og
bjarga honum í land mjög þjök-
uðum. Heyrðu nú vegavinnu-
menn hrópin til þeirra og voru
þegar gerðar ráðstafanir til að
ná -í lækni og hringja til lög-
reglunnar í Reykjavík og fá
kafara þaðan. Vitanlega var
sýnilega vonlaust að ná þeim
mæðgunum lifandi úr bifreið-
inni. Lik þeirra náðust ekki fyr
en undir kvöld og voru þegar
flutt til Reykjavíkur er læknis-
skoðun hafði farið fram.--------
-----Frú Guðrún heitin Lár-
usdóttir mun eflaust hafa verið
vinsælust ailra þeirra íslensku
kvenna sem staðið hafa fram-
arlega i opinberu lífi síðuslu
áratugi og bar þar margt til.
Persónulegir kostir hennar voru
svo miklir og góðir, að það staf-
aði lilýja frá henni. Ilún var í
orðsins fvlstu merkingu góð
kona og svo mikil hæfileika-
kona, að áhrif hennar bárust
víða, ekki síst með bókum lienn-
ar, smásögum og ritum, sem
áttu vinsældum að fagna um
land alt. Skáldsögur hennar,
„Á heimleið“, „Þess bera menn
sár“, „Brúðargjöfin“ og fleira
lýstu göfugri sál og töluðu Ijúfu
og lieillandi máli til þeirra, sem
meta manngöfgi og þrá, birtu
og frið í stað skugga og baráttu.
— En jafnframt kom frú Guð-
rún mikið við opinber mál og
var það einkum álnigi hennar
fyrir hjálp við þá einstaklinga
mannfjelagsins, sem bágt eiga,
sem mun hafa knúð hana inn
á þær brautir. Má nokkuð
marka það; af því, að mestu á-
hugamál hennar á þingi voru
að bæta aðhlynningu vanmeta-
barna og koma upp fyrir þau
hælum, þar sem því yrði bjarg-
að sem hægl væri að bjarga
hjá veslingunum, bæði líkam-
lega og andlega. Hún sat í bæj-
arstjórn Reykjavíkur 1912—
1918 og var fátækrafulltrúi i
höfuðstaðnum 1918—22 og aft-
ur síðan 1930. Árið 1930 var
hún kosin á þing sem fulltrúi
Sjálfstæðisflokksins og átti sæti
þar til dauðadags.
Þau lijónin giftust árið 1903
og var frú Guðrún þá 23 ára
gömul — fædd 8. janúar 1880
á Valþjófsstað, en til Reykja-
víkur fluttist hún með föður
sinum, sira Lárusi Halldórssyni
árið 1899. Ásamt systur sinni,
Valgerði, sem síðar giftist síra
Þorsteini Briem, gerðist hún
þegar mikill fylgismaðúr Templ-
arareglunnar, en áður liafði fje-
Iagslund hennar komið fram
á æskustöðvum hennar, þar
sem hún m. a. hjelt úti litlu
skrifuðu blaði fyrir jafnöldrur
sinar í sveitinni. Hún var for-
Framh. á bls. 14.
Vegamótin viff Tnngufljót. Krossinn sýnir þar sem billinn rann niffur.