Fálkinn - 27.08.1938, Blaðsíða 4

4
1<; Á L K I N N
\T IKUM SAMAN í vetur sem
V leið var varla um annað
talað en rússnesku norðurfar-
ana Papanin og förunauta hans,
sem voru á reki á hafísnum
suður með Austur-Grænlandi.
Menn gleymdu styrjöldunum á
Spáni og í Kína og viðsjánum
í Evrópu vegna Papanins og
veðjuðu stórfje um, hvort liann
mundi komast lífs af eða ekki.
Yegna loftskeytanna og annara
tískutækja var liægt fyrir um-
heiminn að vita svo að segja
daglega hvað þeim leið og gera
ráðstafanir til að bjarga þeim
á hentugasta tíma. En hvernig
mundi þessum víkingum nú-
tímans hafa farnast, ef öll tæk-
in hefðu bilað og þeir hefðu
ekki getað látið vita af sjer?
Þá var dauðinn að kalla vís.
Sá sem hugsar um þá lífs-
hættu, sem þessir fjórir menn
voru í lengst af ferð sinni, sjer
í anda aðra menn, sem öttu
gegn öðrum hættum til þess að
kornast á hátind frægðarinnar.
Og þær sýnir liafa oft orðið
liarmsaga, tilraunin kostaði líf-
ið og endaði með ósigri. Bæði
hjá þeim sem brutu fluginu
braut, íshafsferðum og öræfa-
ferðum. Við minnumst Frank-
lins-leiðangursins og hinna
liörmulegu örlaga hans, er um
130 manns frusu til bana á
norðurhjara Canada, Roalds
Amundsen, Amaliu Earhart og
ótal fleiri, sem ýmist hiðu bana
við fyrstu tilraunina eða að
þeir reyndu að auka á frægð
sína. Hvað var það sem rak
þetta fólk út í dauðann?
Ef eigi er látið staðar numið
við að segja, að þeir hafi dáið
sem fórn á altari rannsóknar-
þrárinnar og hetjudáðarinnar,
en skygnst dýpra inn í sálar-
heim þessara manna þá verður
það að jafnaði uppi á teningn-
um, að það er ekki innri þrá
þeirra, heldur hungur almenn-
ings í ofdirfskuverk, sem knúði
Papanin.
þá út í dauðann, ásamt gróða-
fíkn og gapaskap. Almenningur
er ekki eins grimmur við neina
eins og þá, sem hann hefir tek-
ið ástfóstri við, og krefst altaf
meira. Hversvegna urðu Nun-
gesser og Coli, Tully, miss Cor-
an, Covell Wagner og margir
aðrir að týna lífinu? Það var
vegna þess að í þá daga gátu
menn ekki um annað hugsað
en afrek Charles Lindbergs og
lieimtuðu, að aðrir gerðu betur.
Það var eins og heimurinn væri
í álögum og ekki var sparað að
eggja menn til dáða, bæði með
peningaloforðum og beinum
hótunum. Fólk heimtaði nýjar
hetjur og ný afrek. Og 38
manns biðu bana, er þeir reyndu
að fullnægja þessari kröfu al-
mennings, engum til gagns —
nema ef vera skyldi til aðvör-
unar öðrum.
Undir eins og einhver ljet til-
leiðast að segja: Jeg þori það.
Jeg skal gera það! æðraðist
múgurinn og fagnaði nýju goði.
Um hitt var ekki spurt, hvort
maðurinn hefði tæki eða hæfi-
leika til að gera það sem hann
rjeðst í. En hann hafði heit-
strengt að reyna það og töluð
orð urðu ekki aftur tekin. Og
svo týndist nýtt líf, eill eða
fleiri. Að jafnaði urðu flug-
mennirnir sjálfir að bera kostn-
aðinn af ferðum sínum að
mestu leyti. Ef vel gekk tókst
þeim að vinna hann upp á
mörgum árum, en ef ferðin
mistókst en kostaði þó ekki líf-
ið, varð það sífelt strit að
slanda undir fjárhagslegu skuld
bindingunum eftir á, þvi að þá
var maðurinn gleymdur og ný
átrúnaðargoð komin í hans
stað. Þá verða þessir fyrver-
andi frægu menn að hafa ofan
af fyrir sjer með auglýsinga-
flugi eða áætlunarferða — ef
þeir þá þykja hæfir til þess á
annað borð. Ahrenberg sænski
lifði á því, að fljúga hringferðir
með farþega fyrir tiu krónu
gjald eftir að honum liafði svo
hraparlega mistekist flugið frá
Stokkhólmi til New York, og
fjelagi hans sem með honum
var og var vel efnaður maður
fyrir, misti aleigu sína í fyrir-
tækinu.
Hvað kostar frægðin . .. . ?
Fyrir ellefu árum var flug-
maðurinn Brock eftirlætisgoð
allra Ameríkumanna. Hann
flaug frá Ameríku til London,
þaðan yfir Evrópu, Litlu-Asíu,
Persíu, Indland og Kína til Jap-
an. Þegar hann kom heim til
Bandaríkjanna eftir þetta flug,
sem þá þótti vera frækilegt,
var fögnuði lýðsins engin tak-
mörk setl. En til þess að vinna
þetta þrekvirki hafði hann orð-
ið að segja lausri stöðu sinni
sem póstflugmaður og nú var
hann atvinnulaus. Fyrir tveim-
ur árum datt maður niður með-
vitundarlaus í Chicago. Hann
var aðframkominn af liungri.
Hann var fluttur á fátækrahæli.
Þetta var William Brock, fyr-
verandi átrúnaðargoð Banda-
rikjamanna.
Annað dæmi má nefna til
þess að sýna það, hve menn
geta orðið áfjáðir í flug og að
keppa eftir nýjum og og nýjum
metum, uns yfir lýkur. Kings-
ford-Smith var fyrsti afreks-
maður heims í Ástralíuflugi og
eflaust einn besti flugmaður-
inn, sem nokkurntíma hefir ver-
ið uppi. Hann varð fyrstur
manna til þess að fljúga yfir
Kyrrahafið til Ástralíu og
hann stofnaði áætlunarflug-
leiðina milli Englands og Ástr-
alíu. Hann var eftirlætisgoð
enska heimsveldisins og var
metinn meira en nokkur hresk-
ur þegn, þeirra sem við flug
hafa fengist. Þegar verðlauna-
flug það, sem kent er við Mac-
Robertson var flogið milli Eng-
lands og Áslralíu í fyrsta skifti,
voru allir Bretar sammála um,
að aðeins einn maður gæti unn-
ið þetta flug, nefnilega Kings-
ford-Smitli. Honum var sjeð
fyrir nægilegu fje til þess að
taka þátt i kappfluginu og er
hann lagði af stað frá Ástralíu
áleiðis til Englands fylgdi ó-
grynni fólks honum úr hlaði.
Amelia Earhart.
En hann kom of seint til Eng-
lands og fjekk ekki að taka
þátt í kappfluginu.
En til þess að bregðast ekki
vonum aðdáenda sinna þóttist
hann tilneyddur að vinna ann-
að afreksverk og ákvað nú að
fljúga frá Ameríku yfir Kyrra-
haf til Ástraliu í þriðja sinn.
Og þegar liann kom til Banda-
ríkjanna var honum tekið með
kostum og kynjum. En um leið
og hann steig úl úr flugvjelinni
komu á móti honum umboðs-
menn manna, sem höfðu lánað
lionum fje og heimtuðu vjel
hans að veði fyrir skuldinni!
MEIRA
Hann hafði fengið lán til þess
að taka þátt í Mac Robertson-
samkepninni og hann hafði ekki
unnið hana og nú kom það hon-
um í koll. Ýmsir flugfjelagar
hans urðu að skjóta saman i
fargjald handa honum, svo að
hann gæti komist heim til sin
á iþriðja farrými. Skömmu eftir
að hann kom heim fóru hlöðin
að ympra á því, að hann væri
orðinn hræddur við að fljúga
og hefði viljandi komið of seint
til Mac Robertson-mótsins. Þetta
var gert til þess að egna hann
til að hnekkja metinu, sem
vinnandi Mac Robertson-móts-
ins liafði sett.
Kingsford-Smith var nauð-
ugur einn kostur að leggja í
nýtt flug. Það varð síðasta flug
hans, flugið fyrir frægðinni og
— inn i dauðann.... Nú er
hann gleymdur. . . . Gleymdur
á sama hátt og Amelia Ear-
hart og af sömu ástæðu og hún.
Því að þó menn hafi ekki orð-
ið til að viðurkenna það ennþá,
þá var hún í rauninni knúð út
í dauðann af nýjungaþorsta al-
mennings og fór í síðustu ferð
sína á vjel, sem alls ekki var
hentug til þeirrar ferðar. Það
er þessi almenningur, sem
heimtar og heimtar af eftirlæt-
isgoðum sínum ný afrek og
meiri áhættu og gleymir því
von bráðar, ef þau verða ekki
við kröfunni.
Og þetta hefir eigi holl áhrif
á þá, sem fyrir verða. Þessi
eftirlætisgoð bila á taugakerf-
inu og verða því smámsaman
óhæf til þrekraunanna.
Papanín og Roald Amund-
sen voru fyrst og fremst rann-
sóknarmenn og geta því ekki
talist til sama flokksins og hin-
ar svokölluðu hetjur loftsins,
sem hjer hafa verið gerðar að
umtalsefni. Það er eigi heldur
hægt að telja landkönnuði og
fjallgöngugarpa til þess flokks.
En Amundsen týndi ekki lífi
fyrir hið eiginlega æfintýri sitt.
Allir muna, að síðasta ferð hans
MIKILL VILL ALTAF
Og hin óseðjandi löngun almennings í ný met og ný
afreksverk lætur ofurhugana aldrei í friði. Þeir gleym-
ast og komast á vonarvöl er þeir hætta að vinna afrek-
in — þessvegna treysta þeir á fremsta og farast.