Fálkinn - 22.12.1939, Side 18

12
F Á L K 1 N N
Keluin Lindemann:
JOL f LENINGRAD
C KIPIí) okkar hafði legið í höfn i
^ Leningrad síðan í október til
pess að lesta timbur, en það' fór atar
hægt. Ef til vill yrðunt við að liggja
þarna fram yfir áramót. Þó maður
sje allur af vilja gerður getur niaður
ekki staðhæft, að alt sje í besta lagi í
liússlandi.
Yfirmenn og undirgefnir á skip-
inu kærðu sig lítt um landveruleyfi.
Það er langt frá höfninni inn í miðja
borg — og Leningrad er lítið lokk-
andi borg.
Borgarbúar ganga þögulir og bros-
lausir um göturnar, milli niðurníddra
liúsa; á sumum þeirra sjást enn götin
eftir fallbyssukúlur byltingarinnar —,
eða þeir standa í röðum fyrir utan
búðarglugga, sem enginn varningur
sjest í. Newski, sem einu sinni var
glæsilegt og bjart aðalstræti með
glæsilegum stórverslunum, heitir nú
„Prospekt 23. október“ og er for-
ugt og sóðalegt og plankar lagðir
yfir verstu holurnar. Hin glæsta feg-
urð, sem einu sinni Ijet ljómann
stafa af Petrograd, er horfin. Gerir
það nokkuð til? Á þeim timum, sem
staðhæft er, að það geti haft alvar-
legustu álirif á sálarlíf barna, að
neyða þau til að eta upp hafragraut-
inn sinn, er ekki rjett að gera of
litið úr hátíðasvipnum og því brosi
i gráu hversdagslífinu, sem íburðUr-
inn og alt bið glæsta getur veitt. Og
Leningrad hefir ekki fengið neitl
endurgjald fyrir það, sem lnin hefir
mist. Hlutir, sem við teljum nauð-
synjar, eru taldir óhófsvara þar og
verða að greiðast háu verði, svo
sem gúmmístígvjel, rakvjelar, sápa
og ávextir.
Gangi maður um Newski mætir
maður við og við fínni döniu i loð-
kápu, farðaðri og með marga skart-
gripi og í fallegum, silkifóðruðum
gúmmistigvjelum (200 kr.). Oftast
eru þær með ólgandi, ljóst hár og
augun eins og Reckitts þvottabláma.
Þær ganga sinar eigin götur, i and-
rúmslofti hins annarlega og úrvals
ilmvatna og eru einkennileg and-
stæða hinna fátæklegu kvenna á göt-
óttu pilsunum, með sjalið og net-
körfuna á handleggnum.
Hversvegna eiga nú þessar amer-
íkönsku dömur að leika álfadrotn-
ingar í Leningrad? Væri ekki betur
sæmandi, þegar komið er í land, þar
sem allir eru jafn rikir, að reyna að
taka þátt í kjörum annara og reyna
að byggja upp áhyggjuminni fram-
tíð, og vera ekki svona eggjandi?
En þessar lúxus-konur eru ekki
ameríkanskir skemtiferðamenn. Þær
eru rússneskar og broddar ráðstjórn-
arinnar tigna þær....
Jeg hafði tækifæri til að vera við-
staddur kröfugöngurnar á Rauða-
torgi á afmælisdegi byltingarinnar.
Jeg ýttist inn í kröfugöngu í þrengsl-
unum, en þessi kröfuganga andmælti
sjerstaklega kirkjunni, með tilliti til
þess, að jólin voru ekki langt undan.
Þar var dregin kerra og á henni stóð
maður, klæddur sem prestur og með
fíflshúfu á höfðinu. Við hliðina á
honum sat hermaður og stakk í prest-
inn með byssusting, svo að hann datt,
en blessaði söfnuðinn svo liggjandi,
cn allir viðstaddir hlóu dátt, að
prestinum með krossinn úr gylta
pappirnum.
En annan dag hafði jeg sjeð gaml-
an prest með sitt, grátt skegg gang-
andi í Newski í liempunni sinni.
Hann hjelt á bænabók i hendinni og
lillu, fölu konurnar, sem voru á leið
í búðirnar, viku með virðingu úr
vegi fyrir honum.
Við gengum i fylkingu á torgið,
sem var fult af körlum og konum
i einkennisbúingum og stóðu í rað-
fylkingu og gengu síðan framhjá
palli, þar sem ýmsir háttsettir konun-
únistar stóðu.
Foringi G. P. U., svíradigur maður,
hrópaði: Lengi lifi Lenin og Stalin.
Og húrrahrópin kváðu við um alb
borgina gegnum gjallarhornin, sem
eru á hverju götuhorni og þegja
livorki nótt eða dag.
Maður einn hrópaði: Lifi Kalinín.
— Og nú fyrst kom jeg auga á æðsta
ráðstjóra Leningradborgar, sem sat
við hliðina á lögregluforingjanum,
en var svo smávaxinn, að aðeins
höfuðið með Mefisto-skeggið náði
yfir brúnina á ræðustólnum. Bak
við hann stóð Tukajevski. Það var i
þá daga.---------
Nöldrið í skipstjóranum stoðaði
ekki hót. Það var svo dag eftir dag,
að verkamannaflokkurinn, sem átti
að skipa timbrinu, er hafði komið
fljótaleiðina í prönnnum til Lenin-
grad, ljet ekki sjá sig, og okkur varð
sífelt ljósara, að við kæmust ekki
lieim fyrir jól. Nokkrmn dögum fyrir
jól var okkur sagt, að við mundum
verða seglbúnir þann 25. desember.
Á Þorláksmessu var jeg á slangri
i landi og til þess að drepa tímann
fór jeg inn í ríkisútsölu, þar sem
miðalausar niðursuðudósir voru i
öllum hillum. Þessi útsala var ætluð
verkamönnum, sem liöfðu sjerstaka
seðla, og húsið var hið stæðilegasta,
í haRarstíl. Þarna hafði einu sinni
verið stærsta blómaverslun borgar-
innar og var eigandi hennar dansk-
ur. Nú var þetta afhendingastöð fyrir
forrjettindafólk, sem með hollustu
sinni liafði fengið aðgang að niður-
soðnum rófum og baunum.
Grannvaxin ljóshærð stúlka kom
til mín og spurði mig einhvers. Jeg
gat ekki svarað öðru en „Ne poni-
majo!“ Og hún spurði aftur. Jeg
brosti og liristi höfuðið og ])á skildi
luin, að jeg var útlendingur.
Hún var í þunnri kápu, — það var
alls ekki kalt i Leningrad, — og
kápan var óhnept, svo að jeg sá að
hún var í grárri peysu undir og
pilsið var með sama lit.
Hún brosti svo að sá í hvitar
tennurnar og tók sakleysislega i
liendina á mjer og kastaði höfði til
að spyrja, hvort jeg vildi ganga með
sjer. Jeg liefði undir eins þorað að
veðja um, að hún væri jafn saklaus
og hin heilaga Teresía, en kunningjar
mínir segja að vísu, að jeg sje ekki
sálfræðingur, og hún hafði tekið i
hendina á mjer! Hún dró mig að
búðarborðinu og spurði afgreiðslu-
manninn einhvers, sem liann neitaði.
Við fórum inn í aðrar útsölur og
hjeldumst altaf í hendur og allstað-
ar hristu afgreiðslumennirnir höfuðið
en þá leit liún á mig bláu augunum
og hló.
Svo stigum við inn í sporvagn, með
snjóplógi framan á, og á plógnum
sátu tveir óhreinir drengir. — Þeir
töldu sporvagninn leikfang sitt og
settust á plóginn þegar þeim leist.
Það var algengt i Leningrad.
Þegar við stigum út úr vagninum
aftur hafði jeg ekki liugmynd um
livar jeg var. Mjer var kanske svo-
lítið órótt, en Taisía var svo sak-
leysisleg. Við höfðum talast fátt við;
jeg kunni ekki rússnesku en lnin að-
eins nokkur orð í þýsku, — en það
fjell vel á með okkur.
Við gengum nokkrar götur og nú
var auðsjeð, að við vorum komin að
markinu. Gamalt liús og á múrnum
stóð með gyltum stöfum: „... .stofnun
Leningrad“. Fremsta orðið gat jeg
ekki þýtt. Hún ljet mig skilja, að
jeg ætti að hinkra ofurlítið við og
hvarf inn í garðinn. Þar stóð gamall
maðUr við fjalhögg, með öxi í hend-
inni. Jeg sá öxina falla ofan á við-
arkubb. En Taisia kom ekki aftur.
Hafði hún verið að gabba mig? ■—
Þegar stundarfjórðungur var liðinn
kom ungur maður út um liliðið. —
Hann liafði þennan dularfulla svip
Rússa, sem ómögulegt er að villast
á. Andlitið breitt og fallegt og aug-
un dimm og raunaleg. Hann kom til
min og skýrði mjer frá því, með
miklu handapati og nokkrum þýsk-
um orðum, að hann væri frændi
Taisiu — hvort jeg vildi ekki koma
inn? Hvort jeg vildi það þó! Jeg
sagöi: Spasivo!
Hann tók undir liandlegg mjer og
við leiddumst inn garðinn að stiga-
dyrum. Ferðinni var lieitið upp á
efstu hæð. Ungi Rússinn kallaði
nokkur orð og þá kom gömul kona
og lauk hurðinni upp. Hún heilsaði
mjer ofur vingjarnlega og við hlóum
öll þrjú. Svo gengum við inn í tann-
lækningastofu og inn í litið, hlýtt
herbergi, þar sem stórt borð stóð
við gluggann út að garðinum. Á
borðinu stóð tehitunarvjelin — sam-
ovarinn — nokkrir bollar, skurðar-
fjöl með sykruðu jarðhnetumauki,
eins og bjúga í laginu en iíkast hálf-
bráðnum sykri að sjá.
Taisia sýndi heimilisfólkinu mig
all-drýgindalega. Jeg var auðsjáan-
lega sjaldsjeður gestur, sem þau liin
höfðu hlakkað til að sjá. Þau voru
öll eitt bros og töluðu í sifellu. Ungi
maðurinn hjet Alexei og frænka lians
lijet einhverju nafni, sem jeg kann
ekki að skrifa.
Þau ýltu mjer ofan í besta stólinn
og frænkan fór að hella tei á boll-
ana. Jeg átti vindlinga í vasanum og
Taisia varð afarglöð, þegar jeg bauð
slíkt góðgæti, en Alexei fanst þeir
vera of sterkir. Við liöfðum litinn
orðaforða til þess að halda samtalinu
uppi, en á einhvern óskiljanlegan
hátt gátum við þó sagt hvert öðru
sithvað' af högum okkar. Alexei var
á Hagsofunni, en frænkan gætti
tannlækningastofunnar.
Jeg sýndi Taisiu mynd af livolpin-
um mínum. Henni leist ekki á hann
en að öðru leyti vakti alt það, sem
jeg tíndi upp úr vösum mínum til að
sýna, ósvikna aðdáun hennar: sjálf-
blekungurinn, vidlakveikirinn, hníf-
urinn og rakvjelarblöðin. Jeg gaf
henni vetrarhanskana mina og kveik-
irinn og klippu til að taka brodda
af vindlum með. Ekki vissi jeg hvað
luin ætlaði að gera við hana, en
henni leist afar vel á hana. Alexei
gaf jeg vindlingaveski og jakkann
minn. Eftir stutta stund var mjer
tilkynt, að nú ætti jeg að fá gjöf!
Taisia fór fram í eldhús og kom aft-
ur með lítinn brúnan böggul, sem
lnin rjetti mjer. Jeg tók umbúðirnar
af: Þetta var stórt, grænt en ó-
þroskað epli!
Augu Taisiu ljómuðu af gleði er
hún horfði á mig. Jeg átti að eiga
eplið einn, — var það ckki góð
gjöf? Mjer lá við að vökna um augun
yfir þvi, hve þau voru öll innileg.
Þetta var fólk, sem hafði unnið
mikið meira til þess en jeg, að lifa
góðu lífi og njóta ])ess sem jeg naut
dags daglega, án þess að gera mjer
grein fyrir, hvers virði það væri.
Jeg vissi líka, að svona epli kostaði
upphæð, sem þetta fólk munaði um.
Það var undursamlegt lifandi sam-
band- milli okkar allra. Klukkan varð
eitt áður en jeg gerði mjer það ljóst.
og nú skýrði jeg Alexei frá, að eng-
inn bátur færi út j skipið mitt fyr
en klukkan 5 um morguninn. Hann
stakk upp á, að jeg skyldi sofa í
í’úminu hans — þá gæti hann farið
og vakið upp fjelaga sinn og fengið
að sofa hjá honum. Því boði hafnaði