Fálkinn - 22.12.1939, Síða 25

P Á L K I N N
yfirgefið og ýmislegt benti á, að íbú-
arnir hefðu flúið það, af því að rotn-
unarlyktin úr kjallaranum varð ó-
þolandi.
Hallar- og musterishverfið liggur
að stærri höfninni. Þar má á ýmsu
sjá menningaráhrif frá Sumeríumönn-
um, og af þeim má gera lauslegar
timatalsákvarðanir, jafnvel þó forn-
saga Sumeríumanna sje þoku vafin
og enginn viti hvaðan þeir voru
upprunnir.
Það voru grafir konunganna, sem
ýttu sjerstaklega undir dr. Wolley að
grafa dýpra, í von um að finna aðr-
ar menjar. Wolley álitur, að fyrstu
stofnendur borgarinnar liafi verið
scmítaþjóð, sem fluttist til Kaldeu
frá Arabíu, — ef til vill skyldir Akka-
deum, sem einhverntima í fyrndinni
höfðu sest að norðan við land Súmar-
íumanna. En þó að menn þekki ekki
uppruna þessarar þjóðar þá er liægt
að fá nokkra vitneskju um daglegt
líl hennar af fornleifunum í Úr. Þeir
hafa lifað jöfnum höndum á fisk-
veiðum og akuryrkju. Hús þeirra
voru úr leir, en liurðir úr timbri.
Moldargólf var í híbýlum þessum og
á miðju gólfi hlóð úr tigulsteini.
Konur hafa einkum notað kvarts til
að skreyta sig með og ennfremur
bafa þær hörundsflúrað sig, ef marka
má myndir, sem til eru á skálum
og krukkum frá þessari kynslóð.
Virðist svo sem fólk þetta hafi lifað
friðsamlegu lífi þangað til Sumeríu-
merin komu og breyttu þessu leir-
kofaþorpi í viggirta stórborg. Var þá
lokið btóma þessa vestanfólks sem
fyrir var, því að það varð að und-
irtyllum hins nýja þjóðflokks, þó
eigi væri það rekið í burt. Ptefir
það ekki einu sinni fengið að búa
innan borarmúranna heldur sest að
fyrir utan þá. Sjest mikill munur ;
handaverkum þeirra, sem bjuggu i
borginni og hinna, sem bjuggu í
sveitinni. Þannig bafa borgarbúar
mótað leirker sín og krukkur a
hverfistalli, en sveitamenn hnoðað
þau í höndunum. Stóð menning
borgarbúa i öllu tilliti miklu ofar,
og jöfnuður komst ekki á, fyr en
syndaflóðið hafði umlurnað öllu
þjóðfjelagsskipulagi og gert alta
jafna.
Sumeriumenn áttu sjer fjölskrúð-
ugan goðaheim. Anu var æðstur
guða þeirra og var hann skapari
jarðar, en ástfólgnastur lýðnum var
Nannar eða mánaguðinn. Því að
tunglið lýsti þeim leið, sem ferðuð-
ust að næturþeli og jafnvel holds-
veiku aumingjarnir töldu tunglið
besta vin sinn. Nannar var landvætt-
ur Úr og þvi var eigi að kynja þó
að fegursta musterið í borginni, Zig-
gurat væri helgað mánaguðnum.
Þegar dr. Wolley byrjaði á greftin-
um, var musteri þetta að kalla alt
undir sandi, en nú hefir það verið
grafið upp til fulls og gnæfir 20
metra hátt yfir umhverfið. Það er
eins og Babelsturn í laginu, eins og
öll musteri Sumeríumanna, fjall úr
sólþurkuðum leir, með þremur stöll-
um en þakið brendum tígulsteini að
utan. Stall af stalli eru brattir stigar
og hundrað þrep í hverjum, og i
gamta daga voru pálmar gróðursett-
ir á efsta pallinum.
Kringum Zigurat hafa verið grafin
upp ýms smærri musteri og er eitt
þeirra sjerstaklega merkilegt. Það er
samsteypa margra bygginga og hefir
líklega verið orðið um þúsund ára
gamalt þegar Abraham var uppi. í
þessu musteri gerði Wolley merki-
lega uppgötvun, sem olli honiim
mikilla heilabrota fyrst í stað. í must-
eri einu, sem ekki var nema frá
sjöttu öld f. Kr. fann hann allskon-
ar muni frá ýmsum tímuni, suma
yfir 4000 ára gamla og alla eldri
en byggingin var. Braut hann lengi
heilann um þetta en loks fann hann
leirsívalning, sem geymdi ráðningu
á gátunni. Þelta var gamalt þjóð-
inenjasafn. Það hafði einu sinni í
fyrndinni verið undir umsjón prins-
essunnar Bel-Sjalsi-Nannar og það
fanst meira að segja ítarleg skrá
yfir sfnið.
„Og í neðsta laginu?“ spyr jeg dr.
Wolley er við höfðum farið um all-
ar rústirnar. „Er ekki liugsanlegt,
að þar finnist leifar eftir ennþá
etdri menningu?“
Hann liristi höfuðið.
„Jg hefi grafið mjög djúpt,“ svar-
aði hann. „En neðst finn jeg ekki
neitt, sem fornfræðingar bafa gam-
an af. Við erum komnir til botns.
Þessar fundnu menningarleifar, frá
tímum mannanna sem áttu heima
þarna á undan Sumeríumönnum er
það etsta, sem til er á þessum slóð-
um. Þessi dularfulli þjóðflokkur hef-
ir að líkindum sest hjerna að
skömmu eftir að liann myndaðist og
og varð ein heild. Tell-el-Muqaijar
er minnismerki um þá þjóð frá
fyrstu dögum sögunnar.“
„Og um forgengileikann," bætir
Salem Effendi við, í hálfum hljóð-
um.
UPPI Á MÆNI NOREGS.
Frh. af bls. 17.
sem flest liafði komið aðra leið en
jeg, neðan frá sæluhúsinu mikla í
Glitterheim. Þaðan ganga flestir á
Glittertind, því að leiðin er bæði
hægari og skemtilegri en úr Visdalen.
Enginn átti samleið með mjer ofan
í Böverdal og jeg lallaði af stað og
huggaði mig við að jeg ætti undan
brekkunni. Jeg liefði gjarnan viljað
ganga hægt, en neyddist til að' af-
neita þeim „lúxus“, þvi að ekki vildi
jeg lenda i myrkri. Eftir rúma tvo
tíma var jeg kominn niður að Röys-
heim og var svo beppinn að fá sæti
í bifreið niður að Lóm. Þar sat sam-
ferðafólkið, vitanlega komið fyrir
löngu þrátt fyrir margar viðstöður
„á bæjunum" á leiðinni, og þóttist
hafa heimt mig úr helju.
Þetta liafði verið yndislegur dagur,
og með tilliti til þess, að við höfðmn
öll mikið dagsverk að baki, var á-
kveðið að vakna ekki fyr en hverj-
um sýndist daginn eftir.
Þá var komin hellirigning. Mikil
Iiepni að hún liafði ekki komið degin-
um fyr. Og ónefndur maður var ein-
kennilegur í göngutagi þegar hann fór
á stjá, en hafði þó fengið verri harð-
sperrur á æfi sinni. En tilkenningin
i andlitinu var eitthvað lik því, sem
jeg hugsa mjer að væri lijá sauðun-
um, ef þeir vissu af þegar verið er
að svíða af þeim sviðin. í heila viku
var hann að lireistra og sje hann
ekki hættur þvi þá hreistrar hann
enn. —
En livað er maður að liugsa um
það. f dag eigum við að sjá Grjótlilíð
og Geirangur. — En það er önnur
saga....
Sk. Sk.
19
SAM BRIGGS
Frh. af bls. 15.
fjölskyldan liatar þá af lífi og sál,
en þeir eru gjöf frá kærum ættingja,
sem keypti þá á útsölu. Takið þjer
þá!
En þá lagði Sam Briggs frá sjer
pokann. Það voru ekki fílarnir í
sjálfu sjer, sem hann hafði á móti
heldur þyngdin.
— Kæra fröken, verið mjer náðug,
stamaði hann. — Jeg veld þeim ekki.
— Jæja, það er þá best að lofa
yður að steppa, sagði hún. — Og nú
megið þjer fara. Þjer hafið svei mjer
gert okkur góðan greiða. Alt heimilið
stendur í þakklætisskuld við yður —
nema frænkurnar og bróðir minn,
auðvitað. Honum dettur aldrei i hug
að eignast saxófón aftur, þegar hann
sjer hve sumir menn eru fíknir i
þesskonar hljóðfæri. Þakka yður fyr-
ir, Sam Briggs. Þjer hafið merku
lilutverki að gegna í veröldinni. Og
velkominn á næstu jólum. Munið eftir
bronsefílunum. Gætuð þjer annars
ekki tekið annan þeirra undir hend-
ina?
— Það er gott að liún veit ekki að
jeg er á skrjóðnum, hugsaði Sam
Briggs með sjer, þvi að þá mundi liún
neyða mig til að taka þá.
— Og nú skal jeg vísa yðnr til veg-
ar út, sagði hún að lokum. — En
reynið ekki að fara á bak við mig
og fleygja ruslinu í skóginn, þvi að
þá kæri jeg yður fyrir lögreglunni.
Hún hafði tekið annað vasaljósið
haris og vísað honum til vegar út í
frjálsræðið. Hún opnaði tvennar dyr
og lokaði þeim aftur og loks hvarf
Sam Briggs út i myrkrið og úr sög-
unni.
Þegar fjölskyldan hafði skoðað
vegsummerkin morguninn eftir sagði
húsbóndinn: — Þetta er merkilegur
þjófur, það verð jeg að segja, þegar
maður athugar hvað það er sem hann
hefir liirt.
— Hann tók nú það verðmætasta,
andvarpaði Soffía frænka. — Manstu
eftir krukkunni minni?
— Hvað sem öðru liður þá er hann
smekkmaður, sagði Emilía frænka. —
Hann kunni að meta púðann nrinn.
— Og elskar heimilisfriðinn, sagði
Elsa og brosti, — þvi að hann stal
saxófóninum hans Georgs. Hún leit
samúðaraugum til bróður sins. —
Mikil vandræði, bróðir sæll, að þú
gast ekki spilað fyrir okkur nokkur
jólalög á saxófón. Þá hefðirðu svei
mjer orðið upp með þjer.
— Að nrinsta kosti, lióf húsbóndinn
nú aftur máls — eftir að frænkurnar
höfðu tekið á sig náðir lil þess að
melta morgunmatinn — verð jeg að
segja að þetta er undarlegur þjófur.
Hann tók einmitt það, sem jeg vildi
losna við, já i viðbót við saxófóninn
.... Hugsið y'kkur .... púðann og
svo krukkuna ....
Elsie stóð við glugggann og horfði
út.
— En vindlarnir þá, pabbi?
Hann bljes frá sjer reykjarstrók.
— Já, vel á minst. Það er líkast
gjörningum. Auðvitað verð jeg að til-
kynna lögreglunni þjófnaðinn, en ef
liún kemur aftur með vindlakassann
þá neita jeg að taka við honum.
— Já, sagði Elsie að lokum. —
Hann hafði einkennilegan smekk, það
er víst og satt ....