Fálkinn - 22.12.1939, Side 49

F Á L K I N N
43
Hann var ungur settur til menta, —
fyrst í tatínuskólann, auðvitað. Mun
hann þó hafa sýnt það kornungur,
að í honum hjó snillingsefni. Og má
i því sambandi enn nefna þriðja
kennarann. Var sá Svíi, Lundholm
að nafni, og niun hafa verið lang-
samlega færastur „kennaranna". En
ekki stóð lengi sú kensla. Því að nú
var O. B. þegar orðinn það slyngur
á fiðluna, að liann gekk fram af
Lundholm, svo að liann þóttist ekk-
ert geta kenl honum. Var O. B. þá
ekki nema tólf ára gamall og var
farinn að fást við Kaprizzi Paganinis.
í latínuskólanum gekk honurn öllu
miður og liafði rektor sagt við hann
eitt sinn: „Tag Du fat paa Fela di
for Alv'or, Gut, og spild ikke Tiden
her.“
En liann átti að fara „mentaveg-
inn“ hvað sem tautaði. Og í háskól-
ann i Kristianíu komst hann og skyldi
nú stunda lögrfæðinám. En þegar
hann liafði verið þar skanuna liríð
gugnaði hann alveg, skelti aftur lög-
fræðibókuinim, harði í borðið og
sagði: „hingað og ekki lengra“. —.
Þetta var árið 1829.
Ákvað hann nú að gefa sig að tón-
listinni eingöngu, upp frá ]>essu, og
lnigðist að fá frekari og fullkomna
lilsögn hjá liinum fræga fiðlusnill-
ing og kennara Ludwig Spohr í Kass-
el (1784—1839). En Spolir tók honum
fálega, þótti hann altof „viltur“ til
þess að líkur væri til, að hægt væri
að gera úr honum fiðlara. Þetta voru
O. B. sár vonbrigði og tók hann nú
aftur að stunda lögfræðinám, í Gött-
ingen. En það stóð ekki lengi. Tón-
listin átti nú hug lians allan. Hann
hætti náminu og tók að æfa sig upp
með þeim glæsilega árangri, að 1831
á eigin spýtur af fádæma kappi og
má telja, að hann sje fullskapaður sá
töfrasnillingur, að um hann gengu
hinar fáránlegustu tröllasögur heims-
endanna á milli. Árum saman var
hann nú á látlausum ferðalögum, —
frá Þrándheimi um Pjetursborg,
Moskva, Kairo, Róm, Vín, Berlín,
Madrid, París, London, New York,
San Francisco, svo að aðeins sjeu
nefridir nokkrir viðkomustaðir. Og
hvarvetna vakti hann fádæiria fögn-
uð og aðdáun. Og hróður hans og
vinsældir júkust með ári liverju. •—
Liklega hefir enginn tónlistarmaður,
hvorki fyrr nje siðar, átt jafnmikl-
um vinsældum að fagna, og það jafnt
meðal kónga sem kotunga. 1 Pari's
lijelt hann hljómleika með sjálfum
Chopin og á Ítalíu og Englandi var
honum líkt við Paganini. En ])ó að
segja mætti, að hjá O. B. liafi ef til
vill nokkuð gætt „hinnar ítölslcu
stefnu", sem um þær mundir var
mjög í tísku, þá voru þó norsku
þjóðlögin og dansarnir hljómgrunn-
urinn i sál hans. Hann hafði dásam-
legt ’töfravald á fiðluni, en mestur
var hann listamaðurinn, þegar hann
var að túlka söngva fósturjarðar
sinnar. Og á þann hátt, varð hann
fyrstur Norðmanna lil þess, að kynna
ættland sitt út um víða veröld, eins
og fyr var getið. Og að því leyti
er ans þáttu merkastur i tónlistar-
sögu Noregs. — Tónsmíðarnar, sem
han hefir eftir sig látið. eru hvorki
miklar að vöxtum nje veigamiklar.
En hann gróf upp þá fjársjóði, sem
síðari tíma tónskáld, eins og I. d.
Grieg hafa fægt og gert að listræn-
um verðmætum. Sjálfur mótaði 0. B.
þó dýrar perlur, sem lengi mun
glampa á, — og litla látlausa lagið
hans: „Sunnudagur selstúlkunnar", —
sem raunar mun vera eina tónsmið
hans, sem almenningur lijer á landi
kannast við, — er ein af þeim sjald-
gæfu tónsmiðum, sem bera á sjer inn-
sigli ódauðleikans.
Hann á sjer líka veglegl sæti i
menningarsögu Noregs, elcki þó fyrst
og fremst vegna tónlistarafrekanna.
Hann er einn liinn merkasti braut-
ryðjandi i sögu Noregs, hinni nýrri.
Til dæmis stofnaði hann fyrir sitt
cigið fje hið fyrsta þjóðlega norska
leikhús, í Bergen, árið 1850. Og árið
1884 tapaði hann aleigu sinni, sem
var ógrynni fjár. á þeirrar líðar
mælikvarða, á því, að hann ætlaði
að stofna norska nýtendu i Ameríku.
Hann var ættjarðarvinur og mann-
vinur, en ekki að sama skapi prak-
tiskur maður.
1 Bandaríkjunum var hann fádæma
vinsæll og var t. d. kjörinn heiðurs-
borgari New York-borgar. Og sein-
ustu ár æfinnar átti hann heima
vestan liafs, en kom heim til Noregs
á sumri hverju. Átti liann sumarbú-
stað á Ljósey við Bergen, og þar
ljest hann hinn 17. ágúst 1880.
JÓLASTRANDIÐ.
Framhald af bls. 8.
og reyna að komast inn í liáseta-
klefann, þegar honum varð litið
á skipshátinn, sem lá upp á rönd
hljeborðsmegin. Hann hafði ver-
ið losaður og lækkaður í annan
endann, en var fastur í dávíðn-
um i hinn. En — hvað var þetta?
Hvað þetta gat verið líkt
manni, þetta hrúgaldur þarna
undir annari þóptunni!
Jörgen tókst að komast að
bátnum og losa um hrúgaldið.
Það var Tómas Dige.
j-JANN VARÐ AÐ TAKA A
A því, sem hann átti til, að
losa þennan máttvana líkama
og lyfta honum. Með lífshættu
fyrir sjálfan sig tókst honum
að koma þeim báðum um borð
i björgunarbátinn. Og ú var röið
öllum árum í land.
Líftóra var enn í Tómasi Dige,
þó að slagæðin væri máttlítil. En
það tókst hvorki með bestu hjúkr
un nje lífgunarlistum og læknis-
fræði að bjarga honum. Kraft-
arnir þrutu smátt og smátt.
En daginn áður en hann skildi
við, hað liann um að Anna kæmi
inn til sin og síðan bað liann
liafa fyrirgefningar á öllu því
illa, sem hann liafði gert henni
með svikunum við hana. eftir að
hann fór i siglinguna. Anna sagði
honum grátandi, að hún hefði
aldrei verið honum reið á þess-
um liðnu árum, hún hefði að-
eins orðið fyrir vonbrigðum og
verið einmana. Svo nefndi hann
nafn Jörgens og þakkaði honum,
en Anna sneri sjer undan og
grjet.
Tómas Dige fjekk fallega út-
för og allir i sjávarþorpinu
fylgdu honum til grafar. En
þeim, sem liöfðu lialdið, að nú
mundi Jörgen biðja Önnu, varð
ekki að spá sinni.
Svo leið heilt ár. Og það var
a aðfangadagskvöld, Jiegar geng-
ið var frá lielgum tíðum, sem
það vildi til, að Anna og Jörgen
urðu samferða, og umhverfið
hyggði hrú milli þeirra.
„Sjáðu,“ livíslaði Anna og bentj
á sandliólana, sem voru livítir
af nýfallinni mjöll. „Er þetta
ekki eins og altarisdúkur? Og
stjörnurnar. Eins og þúsundir
kerta. Og hafið þarna. Eins og
orgel þúsund hljóma.“
líestacto ekki fil morguns (>vi sern [jarf
i gjora i aagi
lu bumnqð va
'ryggja ausafe[)ítt?
Lg œfla^i a(J gjora þacJ a morgun
„Margur verííuremum Jegi of seinn
Ver getum vatryggt
lausafe yWmeíJ'bezt-
umfaanlegum kjorum
BPUNABCTAFÉLAG ISLANDÍ
REYKJAVÍK