Fálkinn - 12.04.1940, Blaðsíða 13

FALKINN
13
Krossgáta nr. 326.
Lárjett. Skýring.
1 tala. 4 höll. 10 húð. 13 ramma. 15
jarða. 16 hljóð 17 leyfi. 19 sonur 20 al-
gert. 21 mannsnafn ef. 22 ’crylla. 23
vofa. 25 naut. 27 liæð. 29 skip. 31 um-
i'cnningar. 34 titill. 35 vegalengd. 37
grjóthrúgum. 38 lahha. 40 verkfæri.
4 í eldsneyti. 42 skannnstöfun. 43
rifa. 44 sár. 45 draugur. 48 fljót.
49 ónefndur. 50 meðal. 51 fugls. 53
tala. 54 bráðum. 55 góða. 57 vín. 58
fyrir innan. 60 henda. 61 er með.
63 einkenni. 65 röð. 66 á. 68 jDváett-
ingur. 69 undir beru lofti. 70 bág-
indi. 71 fjöl.
Lóðrjett. Skýring.
I ábending. 2 höfðingi. 3 greið-
vikin. 5 mælieining. 6 bæjarnafn þf.
7 óhreinkuð. 8 fyrir ofan. 9 frum-
efni. 10 kvenmannsnafn. 11 yfirstjett.
12 fæði. 14 uppgripa veiði. 16 tvístr-
ar 18 hverfa. 20 heiðast. 24 hönk-
ina. 26 efni. 27 tímatali. 28 fumi. 30
riki. 32 land. 33 maður. 34 húð. 36
timabil. 39 efni. 45 fljóta. 46 áfangi.
47 gróinn. 50 koma. 52 mannsnafn,
ef. 54 sannleika. 56 eign. 57 hvilft.
SANTIAGO - PANAMA. Frh. af bls. i)
húsin og garðana. Þau voru að koma
til Puquio.
Þar fann Isidro bráðlega vjela-
viðgerðarmann, sem að vísu hafði
hetra vit á uxakerrum eða jafnvel
gömlum Fordbílum en flugvjelum.
En fyrir góð orð og betaling tók
hann saman tæki sín og svo óku þeir
saman i vagni þangað, sem flug-
vjelin lá í lamasessi, og vjelamaður-
urinn fór að klastra við flugvjelina,
samkvæmt fyri'rsögn lsidros.
En Dolores liafði orðið eftir i
Puquio. Þess gat orðið langt að biða
að vjelin yrði flugfær og henni yrði
komið á stað, sem hægt var að fljúga
henni af. Þarna i Puquio gat hún
líka fengið sæmilega læknishjálp.
Fóturinn varð að vera jafngóður áð-
ur en hún hjeldi áfram ferðinni, en
læknirinn sagði, að þetta væri ekki
alvarlegl meiðsli hún hefði að-
eins snúist um öklann, og það gæti
batnað á fáeinum dögum, ef hún
reyndi ekkert á fótinn. Og Dolores
ljet ekki hugfallast; hún vissi hvað
i veði var og lagðist þessvegna i
rúmið til þess að fá algerða hvild
og lá þar með bakstra. Hvað lnin
hugsaði mest um þessa löngu daga
.veit enginn um nema hún sjálf, og
kanske fær enginn að vita það, cn
maður má vist leyfa sjer að geta þess
til, að hún hafi verið að hugsa um
háan og fallegan mann i snjóhvítum
59 lykti. 60 lengill. 61 lið. 62 sæði.
64 þef. 66 frumefni. 67. fljót.
Lausn á krossgátu nr.325
Lárjett. Ráðning.
1 efs. 4 sláttar. 10 mót. 13. flak.
15 úrval. 16 auli. 17 Fanný. 19 lík.
20 eðlan. 21 skál. 22 ask. 23 yfir 25
Alda. 27 hröð. 29 ær. 31 Einherjar.
34 er. 35 rugg. 37 doría. 38 umla.
40 ugla. 41 L. R. 42 Mr. 43 mögl. 44
slæ. 45 mentaða. 48 kul. 49 Ta. 50
l)æg. 51 mun. 53 Ra. 54 bani. 55
Æðey. 57 guðir. 58 ruðla. 60 ærnar.
61 aða. 63 grind. 65 sögn. 66 gulna.
68 Inga. 69 afa. 70 skratti. 71 Nil.
Lóðrjett. Ráðning.
1 eff. 2 flas. 3 sanka. 5 lú. 6 árla. 7
Tvísker. 8 takk. 9 al. 10 mulið. 11
ólar. 12 tin. 14 knálega. 16 aðförum.
18 ýldi. 20 eyra. 24 kærustu. 26 and-
legir. 27 hjarðmær. 28 brallar. 30
rugla. 32 Horn. 33 ríma 34 elgur. 36
glæ. 38 mök. 45 mænir. 46 trauðla.
47 auðug. 50 þaðan. 52 neðri. 54
hunga. 56 ylinn. 57 Gröf. 59 angi. 60
æsa. 61 aur. 02 ant. 64 Dal. 66 GK.
67 at.
flugfötum, mann sem flestir hjeldu
að væri úr steini. En Dolores aússí
betur.
Eftir marga daga var vjelin loks
komin í samt lag og nú hvarf landið
og fjöllin þeim á nýjan leik. Vjelin
líður áfram hátt uppi í ljettu loft-
inu. En Paolo situr á kerrunni sinni
og Cinta hjá honum. En á hnjenu
á honum er Pedro litli og leikur
sjer að trjehestinum. Þau veifa og
i fjarska hverfur silfurfugliun út í
himinblámann.
Aldrei hafði suðið í loftskrúfunni
verið eins töfrandi og nú, aldrei
hafði lsidro liðið eins vel og nú.
Þrátt fyrr það, að hann hafði upp-
götvað, að það var fleira til töfrandi
en flugvjelahreyflar. Eða rjettara sagt
vegna þess, að hann hafði uppgötv-
að það.
Nálægl þorpinu Biadosta í Ge-
orgia er stöðuvatn, sem þornar upp
með ákveðnum millibili. Vatnið er
5 kílómetra langt og einn km. á
breidd. Þriðja til fjórða hvert ár
þornar það upp — hrapar niður
um afrásir i vatnsbotriinum. Þegar
vatnið hefir verið þurt í mánaðar-
tíma fer að safnast fyrir i það aftur,
uns það nær hámarki. Líkt á sjer
stað um Kleifarvatn, þó að í smærri
slíl sje. Þar liækkar vatnsborðið
og lækkar aftur með sæmilega reglu-
legu millibili.
UM STJÖRNURNAR.
Frh. af bls. 11.
En sú sólstjarnan, sem næst okk-
ur er, er svo langt i burtu, að ljósið
er fjögur ár að berast þaðan. En
stjarna jæssi er á suðurhveli himins,
og sjest aldrei á íslandi.
Sú sólstjarna, sem næst er, al' þeim
sem hjeðan sjást, er Hundastjarnan,
öðru nafni Síríus. Hana má um þess-
ar mundir sjá lágt á lofti i suðri.
Hún er á ská niður undan Fjósa-
konunum, og er auðvelt að þekkja
hana, því að hún er skærust allra sól
stjarna hjeðan frá jörðu að sjá.
Ljósið er 9 ár að berast milli Hunda-
stjörnúnnar og okkar sólkerfis. Éf
reikistjarna væri i nánd við Hunda-
stjörnuna, og þar byggju skynsemi
gæddar verur, sem hefðu sjónpipur,
svo góðar, að í þeim mætti sjá, livað
við hefðumst að hjer á íslandi, þá
myndu þær hafa sagt rjett eftir ný-
ár í fyrra (1939); „Nú draga þeir
upp marga fána á Þingvöllum.“ Því
að þær væru þá fyrst að sjá fánana,
sem dregnir voru upp á alþingis-
hátíðinni 1930. Þetta er ])ó sú sól-
stjarna, sem næst okkur er, af þeim
sem við sjáum lijeðan. En aðrar
eru miljón sinnum fjær okkur.
Hundastjarnan er um helmingi
stærri að þvermáli en sólin okkar.
En luin er auk þess lilutfallslega
mikið bjartari, þvi að lnin er mikið
heitari, og er Ijósmagn hennar 26
sinnum meira.
Fyrir löngu síðan sáu stjörnu-
fræðingarnir, að Hundastjarnan rið-
aði ofur litið, þ. e. hún færðist
á nokkrum árum ofurlítið til á himn-
inum, en þó miklu minna en svo,
að j)að yrði greint með berum aug-
um. Þóttust þeir af því vita, að þetta
væri tvístirni, tvær sólstjörnur, er
snerust hver um aðra. Með þekk-
ingu sinni og hyggjuviti gátu þeir
reiknað út þunga þessara hnatta og
fjarlægðina milli þeirra. Er þungi
stærri stjörnunnar um 2% sinnum
nieiri en þyngd okkar sólar, en þyngd
þeirrar minni heldur minui en sól-
arinnar okkar. En þegar stjörnufræð-
ingarnir loks komu auga á minna
linöttinn (það ætlaði að ganga erfið-
lega, af því að hann hvarf í birtu
hins) þá reyndist birta hans mjög
dauf, ekki nema um fjögur hundrað-
asti hluti af ljósmagni okkar sólar,
l)ótt hún hefði hjer um bil sama
þunga.
Það var þvi ályktað, að hnöttur
þessi myndi vera miklu kaldari en
sólir alment. En svo kom að því,
að einum stjörnufræðing tókst að
mæla hitann á yfirborði þessa minna
hnattar, (því að slíkt gera þeir nú)
og kom þá i ljós, að þessi hnöttur
var jafn heitur og stærri stjarnan
og hlutfallslega jafn björt. Skýringin
gat þvi ekki verið önnur en sú, að
hún væri mikið minni en hin, þótt
þungamunurinn væri ekki mjög mik-
ill. Hefir hún reynst að vera litið
stærri en jörðin okkar, þótt hún sje
fram undir það jafn þung og sólin.
Það hefir sýnt sig, að efnið í
þessum hnetti er svo þjett og þungt
i sjcr, Vð eldspítnastokkur úr slíku
efni myndi vega tvær smálestir.
Síðan hafa fundist fleiri tvístirni,
sem er farið á þennan hátt, og
sum þar, sem minni hnötturinn er
úr enn þjettara efni. Til dæmis er
fylgisól stjörnunnar Procyon úr svo
þjettu efni, að eldspýtnastokkur með
því myndi vega 400 smálestir. Efni
þetta er þó úr sömu frumefnum og
eru hjer á jörðunni. En þessa stjörnu
— Procyon -— má sjá niður undan
öftustu stjörnum Karlsvagnsins, lijer
um bil í heina linu, og er luin auð-
fundin, því hún er eina bjarta
stjarnan þarna. Procyon er lítið eitl
lengra frá okkur en Hundastjarnan.
Ljósið er um 10% ár að berast
þangað.
Þessar lillu þungu sólir eru kall-
DEWEY FORSETAEFNI?
Thomas E. Dewey saksóknari i
New York og versti óvinur hóf-
anna, verður í kjöri við næstu for-
setakosningar í U.S.A. af hálfu lýð-
veldissinna. Hjer sjest hann á kosn-
ingaferð. Hann fær ekki atkvæði
bófanna.
STRÍÐIÐ í FINNLADI.
Finskur hermaður, sem hefir feng-
ið rússneska kúlu gegnum annað
lungað fær aðhlynningu á einu
sjúkraskýlinu hak við víglínur
Finna.
aðar hvitir dvergar þvi fleiri
tegundir dvergsólna eru til. Stjörnu-
fræðingarnir vita um tiltölulega fáii
hvíta dverga, ef til vill af því, hve
erfitt er að greina þá.
En mjög er langt frá því, að i
tvístirnum sje jafrián önnur stjarn-
an dvergsól. Tvistirni eru mjög al-
geng — sumir álíta að jafnvel fimta
hver sólstjarna sé tvistirni eða meira
- og eru hnettirnir venjulegast i
eðli sínu líkir okkar sól.
Af stjörnum sem margir þekkja,
sem eru fleirstirni, má nefna Leiðar-
stjörnuna (pólstjörnuna, hún er sem
næst í beina linu upp af afturenda
Ivarlsvagnsins) og Mizar, sem er
fimmstirni (í miðri stöng Karls-
vagnsins). í sjónauka má sjá, að rjett
hjá Leiðarstjörnunni er dauf stjarna,
og snúast þær hver um aðra á 11
árum. En auk þess er önnur sól
rjett hjá aðalstjörnunni, er hendist
i kringum hana á fjórum sólarhring-
um okkar.