Fálkinn - 12.04.1940, Blaðsíða 14

14
F'UKl.NN
Theodór Árnason:
Merkir tónlistarmenn lífs og liðnir
llin glæsilegu, franska stjarna mefí
fögru, dreymandi augun, Michele
Morgan er ein af efnilegustu stjörn-
inn í franska kvikmyndalieiminuin.
Hún segir um sjálfa sig: „Jeg hefi
aitaf vitað |)að, að jeg mundi ein-
hyerntíma verða leikkona. Þegar jeg
var þriggja ára, las spámaður það i
lófanum á mjer, og því hefi jeg alt-
af starfað með það vissa markmið
fyrir augum“. — Foreldrar hennar
lilúðu að þessari hneigð og leyfðu
Michele að taka sjer tíma í allskon-
ar leikfimi og auk þess settu þau
liana til náins hjá frægum leikara.
Þegar hún var 15 ára gömui fjekk
hún „statista“-hlutverk hjá kvik-
myndafjelagi einu. — Tveim árum
seinna fjekk hún hlutverk í kvik-
mynd einni af tilviljun. Ein af vin-
konum Michele hafði smáhlutverk
i myndinni, og þar sem hún varð
veik meðan á upptökunni stóð, fjekk
Micliele Morgan að koma i skarðið.
Hún gekk undir próf, og kunnur
lcikstjóri, Marc Allegret, bauðst til
að gera samning við hana. Hann
var undirskrifaður, þegar hún var
17 ára, á afmælisdaginn hennar.
Fyrsta kvikmyndin, sem hún ljek
í 'var mjög vel tekið. Xæst fjekk
hún sjálfan Charles fíoyer til að
leika á móti sjer, og i „Hafskipa-
hryggja í j)oku“ leikur lnin móti
.Itan Gabin.
— Mesta ánægja Michele Morgan
er að sjá kvikmyndir, þótt merkilegt
sje. „Jeg horfi á allskonar kvik-
myndir, hvort heldur þær eru bros-
legs, alvarlegs eða glæpasamlegs
efnis. Það er nauðsynlegt,“ segir
hún. „Maður getur altaf lært eitt-
hvað, og kvikmyndin er skemtileg
kensluaðferð.“
HVAÖ BOÐAR NÝJA ÁRIÐ.
Svo hafa margir spurt um ára-
mótin, en enginn getur svarað.
Jafnvel spákerlingin á myndinni get-
ui’ það ekki og þykisl hún þó auð-
sjáanlega vita sínu viti.
Georges Bizet.
1838 -1875.
Raunar hafði liann verið skírður
Alexander César Leopold, en gamall
frændi hans einn, sem miklar mætur
hafði hafl á hinum herskáa dýrð-
lingi, heilögum Georg, kom því ein-
hvernveginn lil leiðar, að við dreng-
inn festist það nafn. Gleymdust svo
skirnarnöfnin, og var hann jafnan
nefndur Georges síðan.
Hann var af Gyðingaættum (f.
1838) og var faðir hans söngkenn-
ari, en móðursystir hans hafði verið
mjög fær píanóleikari. Naut liann
])ví snemma góðrar tónlistartilsagn-
ar i heimahúsum og var brátt eftir
því tekið, að hann myndi hafa góða
hæfileika tii hljómlistarnáms. Og
þegar hann var aðeins níu ára, var
hanu því settur til menta í tónlistar-
skólann í París, og naut þar frá
upphafi tilsagnar hinna ágætustu
kennara i píanó- og orgelleik, liljóm-
fræði og „komposition.“
Arið 1857 vann liann Rómafarar-
verðlaun skólans, og dvaldi síðan í
Ílalíu í nokkur ár. Saindi hann þá
meðal annars tvo söngleiki og tvær
eða þrjár allstórar orkester-tónsmíð-
ar. En fremur þótli lílið uð þéssum
verkum kveða.
Skönimu eftir að hann kom til
Parísar aftur, var tekin ])ar til leiks
söngleikur eltir hann: „Pecheurs des
perles“ (Perlufiskararnir) (1863),
og fór um hann sem liina fyrri, að
menn ljetu sjer fátt um finnasf, og
á sönni leið fór tiin tvo söngleiki
þá iiæstu.
En mest raun og vonhrigði voru
Bizet það, hvernig viðtökur „Carm-
en“ fjekk, en það var nðalverk hans
og hafði Iiunn býgt á því miklar
vonir um að með þvi niyndi hann
ná þeirri viðurkenningu, sem hann
þóttist eiga skilið. Ekki var það þó
svo, að söngleik þessuin væri ekki
veitt athygli. En sú athygli var á
annan veg en Bizet hafði vænst og
honum ekki ’iil frægðar þá, eða eftir
að hann var leikinn fyrst. Þrem
mánuðum eftir, að ,,Carmen“ var
sýnd í lýrsta sinn (í Paris 1875)
ljest Bizet af hjartaslagi, — og raun
m saddur lifdaga.
En að höfundinum látnum fór
„Carmen" glæsilega sigurför um
lciksvið allra landa Evrópu og nýl-
ur enn mikilla vinsælda, að vísu
nokkuð breytt, hvað leiksviðsútbún-
að snertir.
Tónsmíðar Bizets eru mjög með
öðrum svip en hin ljúfú og þýðu
lög Gounods. Þegar i hinuin fyrstu
söngleikjum sínum gerir Bizet sjer
far um að lýsa í hljómum og hljóð-
færanotkun umhverfinu, þar sem at-
hurðirnir gerast, bregða upp eins-
konar slaðhátla-myndiun. En i
„Carmeii" var óhefluðum raunveru-
leikanum lýst, hæði í teksta og tón-
um. Slíkt var þá alveg' óþekt og
mönnum fjell það ekki. Þar voru
I. d. sliigsmál á milli biðlanna, ppp
á líf og dauða. Þeir bylfast um og
hrölta á leiksviðinu og reyna að
kyrkja hvor annan. Þar eru grút-
skítugir sígönjar og l'rek og skítug
sígönjastelpa (Carmen), klædd ó-
hreinum fatadruslum, í götóttum
sokkum og hælaskökkum skógörm-
um. - Þetta vakti andúð og gremjn
— og jafnvel viðbjóð áhorfenda. Og
„músíkin": það var eins um hana,
að hún þótti óhefluð og sjervisku-
leg og „skera" i eyrun, t. d. fyrsti
spanski þjóðdansinn (Habanera), -—
og „Segudilla-vísan" var með alt
öðru yfirbragði en aríurnar, sem
nienn áttu að venjast og mönnum
])ótti sjálfsagðar í hverri óperu,
og þetta lineykslaði.
En þegar þessi söngléikur svo
hirtist í „skrautútgáfu" að höfund-
inum látnum; þar sem Carmen, aðal-
persónan, „sígönjastelpan" er látin
vera i brakandi silkikjól og með
lakkskó á fótunum, þar sem dregið
er úr áflogunum og sigönjarnir eru
þvegnir og stroknir, þá var sem
eyru manna opnuðusj fyrir því,
hversu „músikin" var einkennileg
og víða tilþrifamikil.
Eins og áður er sagt, nýtur „Carm-
en“ enn mikilla vinsælda og jafnvel
umfram aðra söngleiki. En af öðrum
verkum Bizets, sem enn er á lofti
haldið, má nefna „L’Arlésienne“
(Stúlkan frá Arlés) tónsmíðafiokk
fyrir orkester (orkester-suite), sem
upphaflega var saminn i söngleiks-
formi við sorgarleik Alfonse Daud-
ets, „Ossian“-forleikinn og „Perlu-
fiskarana".
Þó að vísu sje það ekki mikið að
vöxtum, sem „lifað" hefir, af verk-
um Bizels, þá nnin hann jafnan verða
talinn merkur maður í sögu tón-
listarinnar, þvi að hann var upp-
hafsmaður hinnar svonefndu „ver-
i.s/«“-.stefnu, eða ef til vill er rjett-
ara að segja, að hann hafi verið
hrautryðjandi „veristanna“, en svo
eru þeir nefndir Mascagni, Leonca-
vallo og Puccini. Hann verður þeirra
fyrstur lil að víkja frá gömlum venj-
um og formi í söngleikjum sínum
(itölsku stefnunni), en tekur sjer
fyrir hendur, að lýsa raunveruleik-
anum og hversdagslegu lífi líðandi
stundar. -------
Eigi alls fyrir löngu var upphoð
lialdið i London á sendibrjefum
ýmsra frægra karla og kvenna frá
liðnum öldum. Hsésta verðið á upp-
boðinu var greitt fyrir hrjef frá
Maríu Stuart. Það komst upj) i
18.450 kr. Þarna voru lika nokkur
hrjef frá tveimur konum Hinriks
áttunda, liins alrænula drotningahöð-
uls. Brjef frá Katrínu af Aragoníu
var slegið fyrir 14.400 kr., en aiinað
var frá Katrínu Parr til hróður
hennar, þar sem hún dásamar þá
gæfu, er henni liafi fallið í skaut,
að verða drotning Englands og
kona Hinriks VIII. Það kom síðar á
daginn, að sú gæfa varð ógæfa, enda
seldist hrjefið ekki fyrir meira en
3150 kr. — Brjef frá Elísabetu drotn-
ingu seldist á 6570 kr. og lirjef frá
Maríu Tudor á 7550 kr. Eigendur
brjefanna höfðu náð í þau fyrir lítið
verð og græddti því margfall kaup-
verðið á sölunni. Til samanburðar við
þetta hrjefaverð nui geta þess, að
ástarbrjef frá Napoleon til Jósefinu
sinnar, skrifað i herferð suður á
ítaliu, var selt í Berlín fyrir nokkr-
um árum fyrir „aðeins“ 2250 kr.
Mickey Rooney vill vera Ieikstjóri
Drengurinn, sem er að ná heims-
frægð.
Mickey Rooney fæddist í Nexv
York fyrir 17 árum. Foreldrar hans
voru hæði i farandleikaraflokki, og
þegar Mickey var 11 mánaða, fjekk
hann fyrsta hlutverk sitt, auðvitað
í leik, sem foreldrar hans voru
riðnir við. Nokkrum árum seinna
komst Mickey inn í kvikmyndaheim-
inn. Og þar varð fljótt tekið eftir
því, að hann hafði ágæta hæfileika,
og smám saman fjekk hann svo
stærri og stærri hlutverk. Nú er
hann húinn að leika í yfir 20.mý.nd-
um. Margir kannast hest við hann
í „Jónshiessunæturdrauninum.“ I
þrem kvikmyndum liefir hann leik-
ið móti Freddie Bartholomew og eru
drengirnir óaðskiljanlegir vinir.
Mickey er alhliða gáfaður. Hann
hefir ágæta hæfileika lil að nema
erlend mál og talar fjögur mál reip-
rennandi. Auk þess er hann mjög
söngvinn. Mestallan skólatíma sinn
hefir hann stjórnað drengjahljóm-
sveit, og kvað vera hreinn snilling-
ur á píanó. Hann er líka ágætur
tennismaður, og hefir á þvi sviði
unnið meistaratign árum saman í
unglingaflokki.
llpp á síðkastið liefir hann aflað
sjer svo mikillar hylli i ameriskum
kvikmyndum, að nærri Iiggur, að
liann sje farinn að skyggja á kær-
ustu stjörnurnar.
MOSICKI í SVISS.
Ignaz Moscicki fyrv. forséti Pól-
lands, hefir sest að í Freiburg í
Sviss og kennir við háskólann þar.
Á myndinni sjest forsetinn, sem nú
er 72 ára, með frúna sína og huiid-
inn sinn.