Fálkinn - 11.04.1941, Blaðsíða 5

FÁLKINN
5
Indverskur spuria maður. Hann ber það með
Menn hittast og tala um landsins gagn og nauðsgnjar. sjer, að hann hefir sjaldan orðið saddur á æfinni.
Indversk börn — skinin af æfilöngu
hungri.
gerði fólk;i kleift að komast i „betri
fjelagsskap" í næstu tilveru.
Fyrstu vesturlandabúarnir komu
ekki til Indlands sem kúgarar, heldur
sem kaupmenn. Portugalinn Vasco
de Gama fann sjóléiðina til Ind-
lands sex árum eftir að Columbus
endurfann Ameríku (1498). Árið 1600
stofnaði Elísabet drotning Austur-
Indíafjelagið. Englendingar byrjuðu
ekki að leggja undir sig lönd i Ind-
landi fyr en eftir að Friðrik Prússa-
konungur hafði sigrast á Frökkum,
árið 1759.
Engfland kemur til skjalanna.
Það eru Clive iávarður og Warren
Hastings, sem Bretar eiga það að
þalcka, að þeir ráða yfir Indlandi.
Clive hafði að vopnum á indversku
furstana mútur, þvingun, falsaða
samningg og faisaðar undirskriftir,
og það verður ekki á milli sjeð,
hvor framkoman var lúalegri, versl-
unarfjelagsins eða furstanna. Fyrsta
þvingunarráðstöfunin enska verslun-
arfjelagsins var sú, að hanna Ind-
verjum í Bengal og nálægum hjer-
uðum að spinna og vefa. Voru svo
strangar refsingar settar við vefn-
aði, að þessi heimilisiðnaður logn-
aðist út af á fáum árum. Hundruð
þúsunda af vefurum komust á vonar-
völ eða fjellu úr liungri, en hlut-
hafarnir i verslunarfjelaginu græddu
miljónir. Árið 1773 kærði neðri mái-
stofan enska Clive fyrir að liafa mis-
beitt stöðu sinni og dregið sjer fje,
en hann var sýknaður. Árið eftir
fyrirfór hann sjer, og Warren Hast-
ings tók við aðalforstjórastöðunni
eftir lian'n. Iiann hjelt áfram stefnu
Clivers og beitti mútum og rauf
samninga á furstunum, en einkum
er liann þó alræmdur fyrir blóð-
baðið í Rehillas, er hann ljet vopn-
aða menn brytja niður heilan fjalla-
þjóðflokk. En furstinn i Oudh borg-
aði honum stóra fjáruppliæð fyrir
þetta ódæði.
Árið 1784 kom William Pitt fram
lögum nokkrum og samkvæmt þeim
skyldi skipuð eftirlitsnefnd með
stjórn Austur-Indiafjelagsins. í nefnd
þessari voru fjármálaráðherrann, 1
undirráðherra og fjórir aðrir. Þessi
undirráðlierra varð fyrirrennari Ind-
landsráðherranna, sem síðar urðu.
Með lögum 1793 var Indverjum gert
að skyldu að greiða allan kostnað
af þessari eflirlitsnefnd, sem vitan-
lega sat í London, og 1799 fjekk
versluuarfjelagið heimild til að
kveðja menn til herskyldu í Ind-
landi. Meðaji Cornwrallis lávarður
var forstjóri verslunarfjelagsins (1786
—1793) var komið fram hiniun frægu
lögum um „Permanent Settlement“
— sem ákváðu skattskyldur ind-
verskra landeigenda til ensku stjórn-
arinnar.
Stjórnin var einræðisstjórn.
Vitanlega mætti þessi drotnunar-
slefna einbeittri mótspyrnu af hálfu
Indverja. Hver uppreisnin rak aðra,
en þær voru allar bældar niður með
fádæma grimd. Árið 1806 gerðu ind-
versku hersveitirnar í Madras upp-
reisn, og undir stjórn Minto lávarðar
og landstjóra (1807—’13) beittu lnd-
verjar I fyrsta skifti neikvæðri mót-
spyrnu, til þess að mótmæla sköttum
og álögum. Með hálfsmánaðar svelti
tókst þeim að fá því framgengt, að
óvinsæll skattur var afnuminn. Und-
ir næsta landstjóra, Moira lávarði
(1814—’23) gerðu bændur verkfall
til þess að mótmæla salt-tollinum.
Þegar bændur ráku tollheimtumenn-
ina út kom vopnað herlið og hirti
innbúið þeirra. Út af þessu varð
uppreisn, sem var drekt í blóði. Jafn-
framt átti enski landstjórinn i sí-
feldum skærum við nágrannalöndin,
Neapel, Birma, Afganistan o. fl., I
þeim tilgangi að ná undir sig meiri
löndum. Og indversku þjóðirnar urðu
að borga herkostnaðinn. Árið 1857
varð alvarleg uppreisn i Indlandi,
hún braust út meðal vopnaðra lög-
reglusveita i Bengal. Þessi uppreisn
var bæld niður eins og þær fyrri,
og skógur af gálgum var reistur til
þess að sýna veldi vestrænu menn-
ingarinnar i Indlandi.
Árið 1858 tók enska stjórnin sjálf
að sjer stjórn Indlands og 1861 voru
stofnuð „ráð“ i Madras, Bombay og
Bengal, og voru Indverjar kjörgeng-
ir í þau. Mayo lávarður, sem var
landstjóri (1869—’72) kom skipun á
fjármálastjórn Indlands og á þeim
árum varð ein uppreisnin enn og
var lávarðurinn myrtur. — Lytton
lávarður var alræmdiir fyrir veisl-'
ur þær, sem hann lijelt árið 1877,
þegar skæð liungursneyð var í land-
inu. Ein af þessum veislum var svo
íburðamikil að blaðamennirnir líktu
Lytton við Nero, er hann skemti sjer
meðan Róm var að brenna. Á stjórn-
aráram hans urðu enn blóðsúthell-
ingar. Eftirmaður hans var Rippon
lávarður, sem beitti sjer fyrir ýms-
um mannúðarráðstöfunum Indverj-
um til handa. Árið 1891 varð ný
uppreisn og um sama leyti lijeldu
Indverjar fyrsta þjóðþing sitt og
samþyktu þar að beita friðsamleg-
um vopnunt í sjálfstæðisbaráttunni.
Meðan Curzon lávarður var land-
stjóri var Bengal skift í tvent — best
mentaði stofninn i Indlandi greind-
ur I tvö umdæmi. Hófst ncikvæð
mótspyrna gegn þessu og siðan hefir
Bengal verið aðalsetur hinnar ensku
sjálfstæðishreyfingar. — Lord Minto
(1905—’IO) gekk freklega á sjálf-
stæði Indverja og tók menn fasta

„Verkamannabúsiaðirnir“
híbúli spunamannanna í Kalkutta.
Brunnvinda í Indlandi. Tæknin
er ekki á hærra stigi en þetta!