Fálkinn - 26.09.1941, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
- Minning Snorra Sturlusonar -
AÖfaranótt síðastliðins þriðjudags
voru 700 ár liðin síðan einn mesti
liarmleikur íslenskrar sögu gerðist
í Reykhólti. Þá var það, að Gissur
jarl Þorvaldsson gerði Snorra Sturlu-
syni, tengdaföður sínuin heimsókn
með 70 manna iið og gengu þeir
af honum dauðum. Af öllum ljótum
atburðum Sturlungaaldarinnar verð-
ni þessi lengst i minnum hafður,
vegna þess, að þar týndi sá maður
líl'i, sem mestum ljóma hefir varp-
að á nafn íslands.
Dánarafmælis Snorra var minst
á tvennan hátt, dagana 22. og 23.
sepl. Fyrri daginn var samkoma
haldin í Reykholti, fyrir forgöngu
Snorranefndarinnar islensku, en
síðari daginn hafði Háskólirin minn-
ingarsamkomu í hátíðasal Háskólans
i Reykjavík.
í REYKHOLTI.
Snorranefndina skipa fimni mcnn:
formenn þriggja stærstu síjórnmála-
floklcanna, þeir Jönas Jónsson, Ólaf-
ur Thors og Stefán J. Stefánsson
og ennfremur Guðjón Samúelsson
húsameistari og Sigurður Nordai
prófessor. Nefnd þessi mun upp-
haflega hafa verið kosin fyrir til-
maeli Snorranefndar þeirrar, sem
Norðmenn kusu fyrir nokkrum ár-
um til þess að liafa forgöngu um
fjársöfnun og framkvæmdir í því
að koma upp likneski Snorra í Reyk-
liolli á 700 ára dánardegi hans. Er
Ólafur Norðmannakrónprins heið-
ursforseti iiefndar þessarar, en for-
maður hennar er Oscar Alb. Jóhn-
sen prófessor. íslenska nefndin lief-
ir haft samstarf við nefnd þessa
um undirbúning allan i Reykholli,
og unnið mikið verk. Þar er að rísa
upp vísir lil Snorragarðs, sunnan
\iÖ skólann, en í þeim garði á lík-
neskið að standa, þegar það er kom-
ið hingað til lands.
Fjársöfnun til líkneskisins gekk
mjög greiðlega og sneri nors'ka
uel'ndin sjer til Gustavs Vigelands,
hins írægasta allra norskra mynd-
höggvara og bað liann gera líknesk-
ið, en samþykti síðar frummynd
þá, scm hann gerði að líkneskinu.
Er þetta standmynd og er Snorri
sýndur þar sem bændahöfðingi i
síðum kufli. Mynd þessi var full-
gerð í fyrra og hefir legið í Noregi
sí'ðan, en eigi komist hingað vegna
.samgönguteppunnar, sem verið bef-
ir á annað ár af v'öldum slríðsins.
Hefir nú verið ákveðið, að myndin
verði afhjúpuð í Reykholli á fyrstu
ólafsvöku (29. júlí) eftir að hún er
komin liingað til lands.
— Snorranefndin bjer hafði boðið
allmörgum gestum, nær 70 hjeðan
að sunnan til samkomunnar i Reyk-
holti og fóru þeir með Esju á Skipa-
skaga kl. 9 á ínámidagsmorgunn.
Þar voru þrír ráðherranna, sem sje
meðlimir Snorranefndar tveir og
Eysteinn JónSson, sendiherrar Norð-
urlandarikja þriggja, núverandi og
fyrv. biskup landsins, æðstu menn
ýmsra rikisstofnana og margir al-
liingismenn. Á Akranesi bættust
margir við og að Reykholti komu
og fjölnlargir bændur úr nærsveit-
ununi, einkum þeir, er á einn eða
annan hátt liafa baft afskilti af
Reykholtsskóla. Rigning var fram
eftir degi og hvassviðri mikið. Voru
ár allar í foráttu vexti, enda hafði
rignt að kalla samfleytt i heila viku.
Að lokinni kaffidrykkju i Reyk-
holti og er menn höfðu svipast um
á staðnum og' skoðað m. a. hin
fornu jarðgöng milli bæjar og Snorra-
laugar, er grafin voru upp og yfir-
bygð að nýju í sumar (því verki
er þó eigi að fullu lokið enn) setti
formaður Snorranefndar, Jónas Jóns-
son alþm. minningarsamkomuna.
Skýrði hann i ítarlegu máli frá
störfum Snorranefndanna í Noregi
og hjer og eru þær upplýsingar
raktar í stuttu máli hjer að framan.
Hann sagði, að það hefði verið
ætlun Norðmanna að fjölmenna að
Reykholti þennan dag og eins mundi
þátttaka íslendinga liafa orðið meiri
i samkomu þessari, ef all hefði far-
ið samkvæmt þvi, sem ætlað hafði
verið: að minnismerki Snorra hefði
verið afhjúpað á þcssum degi. En
óviðráðanlegar orsakir, sem allir
þektu, hefðu orðið til þess að gera
þetta ókleyft. Þó hel'ði nefndinni
þótt sjálfsagt að minnast dagsins á
þessum stað og hefði því boðið til
þessarar samkomu fulltrúum lands-
ins ýirisum og m. a. preslum þeirra
staða, sem nafn Snorra hefði eink-
um verið tengt við: Hvamm, Borg,
Reykholt og Odda. Ennfremur hefði
verið boðið til samkonnmnar iðk-
endum íslenskra l'ræða og innan-
bjeraðsbændum.
Þá flulti Sigurður Nordal erindi
um Snorra. Hann drap á þá staði,
sem Snorri hefði verið nátengdast-
ur: fæðingárstaðinn Hvamm, upp-
vaxtarstaðinn Odda, Borg á Mýr-
um, þaf sem Snorri reisti bú sitt
fyrst og loks Reykholt. í snjöllu
máli gerði liann grein fyrir hinu
rnerka sambandi Snorra við Reyk-
holtsstað. Þar gerðist sá atburður,
sem varð til þess að böfðinginn
Jón Loftsson tók Snorra til fósturs
og veitti honum þá mentun, sem
varð undirstaða ódouðlegs æfistarfs
hans. Og i Reykholt flutli hann
frá höfuðbólinu Borg, því að þar
þótti honum betur haga að sitja,-
vegna v.al’da þeirra, sem hann hafði
viðsvegar um suðveslur-, vestur- og
norðurland. Yar erindið skarplegt
og aðgengilegl á að hlýða. Dr. Nor-
dal mintist í lok erindis si.ns skól-
ans í Reykholti og' þess hlulverks,
sem honum væri m. a. ællað að
rækja, að halda jafnan hátt merki
þeirrar menningar, sem nákomin
væri minningu hins ágætasta rithöf-
undar, er ísland hefði alið.
Stei'án Jóh. Stefánsson ráðherra
las því næst upp svohljóðandi skeyli,
er borist hafði frá Joh. Nygárdsvold
l'or.sælisráðherra Norðmanna:
,,Fyrir hönd norsku rikissljórn-
arinnar sendi jeg yöur álúðar-
kveðjnr i íilefni af íninningarhá-
lið á 700. árstið Snorra Siurlu-
sonar. Noregskonungasögur Snorra
Sturlusonar liafa verið stárum
mikilsverðar fyrir Jiroska jjjáð-
legs lífsi og menningar með Norð-
mönnum.
í sorta þeim, sem ná gráfir gfir
þjóðinni, lifa minningarnar um
fornsögur vorar máttugra tífi en
nokkni sinni fgr. Þessvegna her-
um vjel í brjósti hngheilustu þakk-
látssemi til hins mikla islenska
höfðingja, er gaf okkur sögu vorra
iildnu konunga.
Johan Nygárdsvold
forsœtisráðherra Norðmanna.
Þá tók til máls sendiherra Norð-
manna í Reykjavík, Esmarck og
skýrði frá störfum Snorranefndar-
innar norsku og hve g'óðar undir-
tektir fjársöfnun lil Snorralíkneskis-
ins hefði fengið i Noixígi. Væri lík-
neskið komið hingað til lands fyrir
löngu, ef eigi væri samgöngubannið.
Sendiherran drap á, hve mikla þýð-
ingú Heimskringla hefði haft fyrir
sjálfstæðishug Norðmanna og þjóð-
ernistilfinningu og kvað liann svo
mundu verða í framtíðinni. Sendi-
herrann mælti á íslensku og blaða-
laust.
Næst lýsti Mattliías Þórðarson
fornmenjavörður söguminjum i Reyk-
holti og drap þar fyrst og fremsl
á Snorralaug og þá á jarðgöngin ný-
l'undnu og gufuleiðslu þá, sem fanst
þarna í jörðu fyrir nokkrum árum.
Loks sagði hann frú Sturlungareit
í Reykholtskirkjugarði og var hann
sýndur gestunum, að samkomunni
lokinni.
Árni Pálsson prófessor kvaddi
sjer þvi næst hljóðs og i fáum orð-
um bað hann menn minnast Nor-
egs og Norðmanna og tóku menn
undir það með húrrarhópi. En Hall-
dór Helgason á Ásbjarnarstöðum
flutti kvæði, er bann nefndi Snorra-
minni.
Formaður Snorranefndar sagði
því næst samkomunni slitið, er hann
hafði lesið svolátandi skeyli, sem
samkomunni liafði borist frá ríkis-
stjóra:
„Hiigur minn er bundinn við
Snorra, Regkholt og það, scm þar
fer fram i dag. Aláðarkveðjnr.
Sveinn Björnsson
ríkisstjóri ístands.“
Eftir skamma viðdvöl úti og
myndatökur var haldið af slað í
Borgarnes, en þar liafði Esja átt
að lalca farþe’gana. En sakir hins
mikla hvassviðris, sem staðið liafði
atlan daginn, hafði lisja lagst við
Miðfjarðarsker. En Laxfoss var við
bryggju i Borgarnesi og flutti far-
þegana um borð í Esju. Þar beið
miðdeg'isverður farþeganna og var
legið fyrir festum þangað til sriæð-
ingi var lokið. Var þá haldið til
Reykjavíkur og komið þangað undir
miðnætti. Tókst ferðin liið besla
þrátt fvrir rigningu og hvassviðri.
SNOIIRAHÁTÍÐ HÁSKÓLANS.
Hún hófst kl. 2 á þriðjudag í há-
liðasalnum, með því að htjómsveil
ljek forleik eftir Hallgrím Ilelga-
son tónskáld og stýrði Páll ísólfs-
son sveitinni. Næst söng blandaður
kór kanlöluflokk Sveinbjörns Svein-
björnssonar frá 1907: Norræni sterki,
en hljómsveitin ljek undir og þá
söng Pjetur Jónsson „Sverri kon-
ung“ með umlirteik hljómsveitarinn-
ar. —
Rektor Háskólans, dr. Alexander
Jóiamnessori, flutti þvi næst þrótt-
mikið ávarp í tilefni af deginum
og mintist hins mikta sagnritara og
málsnillings.- En að þvi loknu slje
dr. Sigurður Nordal í stólinn og
flutti langt erindi og djúplnigað um
Snorra Sturluson og drap meðal
annars á þann skilning, sem hann
Frh. á bls. 15.
Snoi'ra-likneski Guslavs Vigelands.